ятӏэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['jɑ:tʹɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [ятӀ] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжыгъэ | Куэд бжыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | ятӀэ | ятӀэр | -- | ятӀэхэр |
Эргативнэ: | ятӀэ | ятӀэм | -- | ятӀэхэм |
Послеложнэ: | ятӀэкӀэ | ятӀэмкӀэ | ятӀэхэкӀэ | ятӀэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | ятӀэу | ятӀэрауэ | ятӀэхэу | ятӀэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Псым игъэщӀыта, игъэуцӀына щӀы.
ЩАПХЪЭХЭР
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 116 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
ЯтӀэ зетхьащ. | Глиной побелили. | We have whitewashed (our house) with clay. |
ЯтӀэр зэхэтщӀэри ин щӀэддзащ. | Мы развели глину и начали белить. | We mixed the clay and started whitewashing. |
Си шыпхъу нэхъыжь Хьэлиярэ ди анэмрэ блыныр яй, Фаридон ятӀэ кърехьэлӀэ. | Моя старшая сестра Халия и наша мама белят стену. Фаридон глину подносит. | My elder sister Haliya and my mother are whitewashing the walls, and Faridon is bringing the whitewash. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- ЯтӀэм хэхуэн.
- Уэрам ятӀэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- ятӏэ: mud, clay, dirt, adobe
- ЯтӀэм хэхуэн: fall in the mud
- Уэрам ятӀэ: a muddy street
УРЫСЫБЗЭ
- ятӏэ: грязь
- ЯтӀэм хэхуэн: упасть в грязь
- Уэрам ятӀэ: грязная улица
псалъафэ зэпыщӀахэр
ЯтӀэ зэхэлъхьэн
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: make clay mortar Урысыбзэ: сделать раствор глины. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ЯтӀэ зехьэн
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: coat with clay; whitewash some structure Урысыбзэ: мазать глиной или побелить какое-л. строение. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ЯтӀэ утэн
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: mix clay with your feet while adding straw or sawdust to make adobe Урысыбзэ: замесить глину ногами, перемешивая её с соломой или опилками, для приготовления самана. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ЯтӀэм хуэдэу пшэр
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: very fat, well-fed Урысыбзэ: очень жирный, упитанный. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ятӀэ бдзантхьэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: ЩӀы къэщӀыта, зыгуэрым кӀэрыпщӀэгъуафӀэ ятӀэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: sticky mud (clay) Урысыбзэ: липкая грязь (глина) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: ТешанкӀэр и шэрхъ бгъузэмкӀэ ятӀэ бдзантхьэм куууэ хэтӀысхьати хъеижыртэкъым. КӀэрашэ Тембот
ятӀэ бзанхь
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: ЩӀы къэщӀыта, зыгуэрым кӀэрыпщӀэгъуафӀэ ятӀэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: sticky mud (clay) Урысыбзэ: липкая грязь (глина) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ятӀэ защӀэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: ЯтӀэ зыкӀэрылъ, ятӀэм иуфӀея. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: completely dirty, covered in mud Ӏэ ятӀэ защӀэ. Hands covered in mud ЯтӀэ защӀэ хъун. Get filthy dirty. Урысыбзэ: сплошь грязный, покрытый грязью Ӏэ ятӀэ защӀэ: руки, покрытые грязью. ЯтӀэ защӀэ хъун: стать сплошь грязным Псалъэ зэпхахэр: Ӏэ ятӀэ защӀэ. ЯтӀэ защӀэ хъун. Щапхъэхэр:
ятӀэ хьэупӀэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: ЯтӀэ щызэрахьэкӀэ е чырбыш щагъэжкӀэ зэ къэщтэгъуэу къащтэ ятӀэ Ӏыхьэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: clay for one load (when coating buildings or producing adobe) Урысыбзэ: глина на один захват (при обмазывании строений или производстве самана) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ятӀэ шыкъыр
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: УцӀынауэ, псыфу щыта щӀы тыкъыр гъужа. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: a dry, hard clod of soil Урысыбзэ: сухой, твердый комок почвы Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ