шэсыжын
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ʂɐsǝ'ᶎǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [ш] + -э [с] + -ы + -ж + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭ зэгъэзэхуэжын
Глагол лъэмыӏэс "шэсыжын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар) | |
---|---|
щыӀэныгъэ: | шэсыжын |
щымыӀэныгъэ: | мышэсыжын |
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сышэсыжын | ушэсыжын | шэсыжын | дышэсыжын | фышэсыжын | шэсыжын(хэ) |
щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжын | умышэсыжын | мышэсыжын | дымышэсыжын | фымышэсыжын | мышэсыжын(хэ) |
унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
---|---|---|
щыӀэныгъэ: | шэсыж! | фышэсыж! |
щымыӀэныгъэ: | умышэсыж! | фымышэсыж! |
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | срешэсыж | урешэсыж | ирешэсыж | дрешэсыж | фрешэсыж | ирешэсыж |
щымыӀэныгъэ: | сремышэсыж | уремышэсыж | иремышэсыж | дремышэсыж | фремышэсыж | иремышэсыж |
ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сошэсыж(ыр) | уошэсыж(ыр) | мэшэсыж(ыр) | дошэсыж(ыр) | фошэсыж(ыр) | мэшэсыж(хэ)(р) |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжыркъым | ушэсыжыркъым | шэсыжыркъым | дышэсыжыркъым | фышэсыжыркъым | шэсыжы(хэ)ркъым |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сышэсыж(ыр)т | ушэсыж(ыр)т | шэсыж(ыр)т | дышэсыж(ыр)т | фышэсыж(ыр)т | шэсыж(ыр)т / шэсыжхэ(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сышэсыж(ыр)тэкъым | ушэсыж(ыр)тэкъым | шэсыж(ыр)тэкъым | дышэсыж(ыр)тэкъым | фышэсыж(ыр)тэкъым | шэсыж(ыр)тэкъым / шэсыжхэ(р)тэкъым |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышэсыжащ | ушэсыжащ | шэсыжащ | дышэсыжащ | фышэсыжащ | шэсыжа(хэ)щ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжакъым | ушэсыжакъым | шэсыжакъым | дышэсыжакъым | фышэсыжакъым | шэсыжа(хэ)къым |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сышэсыжат | ушэсыжат | шэсыжат | дышэсыжат | фышэсыжат | шэсыжа(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжатэкъым | ушэсыжатэкъым | шэсыжатэкъым | дышэсыжатэкъым | фышэсыжатэкъым | шэсыжа(хэ)тэкъым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъащ | ушэсыжыгъащ | шэсыжыгъащ | дышэсыжыгъащ | фышэсыжыгъащ | шэсыжыгъа(хэ)щ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъакъым | ушэсыжыгъакъым | шэсыжыгъакъым | дышэсыжыгъакъым | фышэсыжыгъакъым | шэсыжыгъа(хэ)къым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъат | ушэсыжыгъат | шэсыжыгъат | дышэсыжыгъат | фышэсыжыгъат | шэсыжыгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъатэкъым | ушэсыжыгъатэкъым | шэсыжыгъатэкъым | дышэсыжыгъатэкъым | фышэсыжыгъатэкъым | шэсыжыгъа(хэ)тэкъым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сышэсыжщ | ушэсыжщ | шэсыжщ | дышэсыжщ | фышэсыжщ | шэсыж(хэ)щ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжкъым | ушэсыжкъым | шэсыжкъым | дышэсыжкъым | фышэсыжкъым | шэсыж(хэ)къым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сышэсыжт | ушэсыжт | шэсыжт | дышэсыжт | фышэсыжт | шэсыж(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжтэкъым | ушэсыжтэкъым | шэсыжтэкъым | дышэсыжтэкъым | фышэсыжтэкъым | шэсыж(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынщ | ушэсыжынщ | шэсыжынщ | дышэсыжынщ | фышэсыжынщ | шэсыжын(хэ)щ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжынкъым | ушэсыжынкъым | шэсыжынкъым | дышэсыжынкъым | фышэсыжынкъым | шэсыжын(хэ)къым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынущ | ушэсыжынуш | шэсыжынущ | дышэсыжынущ | фышэсыжынущ | шэсыжыну(хэ)щ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжынукъым | ушэсыжынукъым | шэсыжынукъым | дышэсыжынукъым | фышэсыжынукъым | шэсыжыну(хэ)къым |
ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжрэ | ушэсыжрэ | шэсыжрэ | дышэсыжрэ | фышэсыжрэ | шэсыж(хэ)рэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжыркъэ | ушэсыжыркъэ | шэсыжыркъэ | дышэсыжыркъэ | фышэсыжыркъэ | шэсыжыркъэ / шэсыжхэркъэ |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сышэсыж(ыр)т | ушэсыж(ыр)т | шэсыж(ыр)т | дышэсыж(ыр)т | фышэсыж(ыр)т | шэсыж(ыр)т / шэсыжхэ(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сышэсыж(ыр)тэкъэ | ушэсыж(ыр)тэкъэ | шэсыж(ыр)тэкъэ | дышэсыж(ыр)тэкъэ | фышэсыж(ыр)тэкъэ | шэсыж(ыр)тэкъэ / шэсыжхэ(р)тэкъэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышэсыжа | ушэсыжа | шэсыжа | дышэсыжа | фышэсыжа | шэсыжа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжакъэ | ушэсыжакъэ | шэсыжакъэ | дышэсыжакъэ | фышэсыжакъэ | шэсыжа(хэ)къэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сышэсыжат | ушэсыжат | шэсыжат | дышэсыжат | фышэсыжат | шэсыжа(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжатэкъэ | ушэсыжатэкъэ | шэсыжатэкъэ | дышэсыжатэкъэ | фышэсыжатэкъэ | шэсыжа(хэ)тэкъэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъа | ушэсыжыгъа | шэсыжыгъа | дышэсыжыгъа | фышэсыжыгъа | шэсыжыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъакъэ | ушэсыжыгъакъэ | шэсыжыгъакъэ | дышэсыжыгъакъэ | фышэсыжыгъакъэ | шэсыжыгъа(хэ)къэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъат | ушэсыжыгъат | шэсыжыгъат | дышэсыжыгъат | фышэсыжыгъат | шэсыжыгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъатэкъэ | ушэсыжыгъатэкъэ | шэсыжыгъатэкъэ | дышэсыжыгъатэкъэ | фышэсыжыгъатэкъэ | шэсыжыгъа(хэ)тэкъэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сышэсыж | ушэсыж | шэсыж | дышэсыж | фышэсыж | шэсыж(хэ) |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжкъэ | ушэсыжкъэ | шэсыжкъэ | дышэсыжкъэ | фышэсыжкъэ | шэсыж(хэ)къэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сышэсыжт | ушэсыжт | шэсыжт | дышэсыжт | фышэсыжт | шэсыж(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжтэкъэ | ушэсыжтэкъэ | шэсыжтэкъэ | дышэсыжтэкъэ | фышэсыжтэкъэ | шэсыж(хэ)тэкъэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжын | ушэсыжын | шэсыжын | дышэсыжын | фышэсыжын | шэсыжын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжынкъэ | ушэсыжынкъэ | шэсыжынкъэ | дышэсыжынкъэ | фышэсыжынкъэ | шэсыжын(хэ)къэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжыну | ушэсыжыну | шэсыжыну | дышэсыжыну | фышэсыжыну | шэсыжыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжынукъэ | ушэсыжынукъэ | шэсыжынукъэ | дышэсыжынукъэ | фышэсыжынукъэ | шэсыжыну(хэ)къэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжмэ | ушэсыжмэ | шэсыжмэ | дышэсыжмэ | фышэсыжмэ | шэсыж(хэ)мэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжмэ | умышэсыжмэ | мышэсыжмэ | дымышэсыжмэ | фымышэсыжмэ | мышэсыж(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышэсыжамэ | ушэсыжамэ | шэсыжамэ | дышэсыжамэ | фышэсыжамэ | шэсыжа(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжамэ | умышэсыжамэ | мышэсыжамэ | дымышэсыжамэ | фымышэсыжамэ | мышэсыжа(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъамэ | ушэсыжыгъамэ | шэсыжыгъамэ | дышэсыжыгъамэ | фышэсыжыгъамэ | шэсыжыгъа(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжыгъамэ | умышэсыжыгъамэ | мышэсыжыгъамэ | дымышэсыжыгъамэ | фымышэсыжыгъамэ | мышэсыжыгъа(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынмэ | ушэсыжынмэ | шэсыжынмэ | дышэсыжынмэ | фышэсыжынмэ | шэсыжын(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжынмэ | умышэсыжынмэ | мышэсыжынмэ | дымышэсыжынмэ | фымышэсыжынмэ | мышэсыжын(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынумэ | ушэсыжынумэ | шэсыжынумэ | дышэсыжынумэ | фышэсыжынумэ | шэсыжыну(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжынумэ | умышэсыжынумэ | мышэсыжынумэ | дымышэсыжынумэ | фымышэсыжынумэ | мышэсыжыну(хэ)мэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжтэмэ | ушэсыжтэмэ | шэсыжтэмэ | дышэсыжтэмэ | фышэсыжтэмэ | шэсыж(хэ)тэмэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжтэмэ | умышэсыжтэмэ | мышэсыжтэмэ | дымышэсыжтэмэ | фымышэсыжтэмэ | мышэсыж(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышэсыжатэмэ | ушэсыжатэмэ | шэсыжатэмэ | дышэсыжатэмэ | фышэсыжатэмэ | шэсыжа(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжатэмэ | умышэсыжатэмэ | мышэсыжатэмэ | дымышэсыжатэмэ | фымышэсыжатэмэ | мышэсыжа(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъатэмэ | ушэсыжыгъатэмэ | шэсыжыгъатэмэ | дышэсыжыгъатэмэ | фышэсыжыгъатэмэ | шэсыжыгъа(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжыгъатэмэ | умышэсыжыгъатэмэ | мышэсыжыгъатэмэ | дымышэсыжыгъатэмэ | фымышэсыжыгъатэмэ | мышэсыжыгъа(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынтэмэ | ушэсыжынтэмэ | шэсыжынтэмэ | дышэсыжынтэмэ | фышэсыжынтэмэ | шэсыжын(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжынтэмэ | умышэсыжынтэмэ | мышэсыжынтэмэ | дымышэсыжынтэмэ | фымышэсыжынтэмэ | мышэсыжын(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынутэмэ | ушэсыжынутэмэ | шэсыжынутэмэ | дышэсыжынутэмэ | фышэсыжынутэмэ | шэсыжыну(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжынутэмэ | умышэсыжынутэмэ | мышэсыжынутэмэ | дымышэсыжынутэмэ | фымышэсыжынутэмэ | мышэсыжыну(хэ)тэмэ |
сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынт | ушэсыжынт | шэсыжынт | дышэсыжынт | фышэсыжынт | шэсыжын(хэ)т |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжынтэкъым | ушэсыжынтэкъым | шэсыжынтэкъым | дышэсыжынтэкъым | фышэсыжынтэкъым | шэсыжын(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынут | ушэсыжынут | шэсыжынут | дышэсыжынут | фышэсыжынут | шэсыжыну(хэ)т |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышэсыжынутэкъым | ушэсыжынутэкъым | шэсыжынутэкъым | дышэсыжынутэкъым | фышэсыжынутэкъым | шэсыжыну(хэ)тэкъым |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжми | ушэсыжми | шэсыжми | дышэсыжми | фышэсыжми | шэсыж(хэ)ми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжми | умышэсыжми | мышэсыжми | дымышэсыжми | фымышэсыжми | мышэсыж(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышэсыжами | ушэсыжами | шэсыжами | дышэсыжами | фышэсыжами | шэсыжа(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжами | умышэсыжами | мышэсыжами | дымышэсыжами | фымышэсыжами | мышэсыжа(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъами | ушэсыжыгъами | шэсыжыгъами | дышэсыжыгъами | фышэсыжыгъами | шэсыжыгъа(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжыгъами | умышэсыжыгъами | мышэсыжыгъами | дымышэсыжыгъами | фымышэсыжыгъами | мышэсыжыгъа(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынми | ушэсыжынми | шэсыжынми | дышэсыжынми | фышэсыжынми | шэсыжын(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжынми | умышэсыжынми | мышэсыжынми | дымышэсыжынми | фымышэсыжынми | мышэсыжын(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынуми | ушэсыжынуми | шэсыжынуми | дышэсыжынуми | фышэсыжынуми | шэсыжыну(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжынуми | умышэсыжынуми | мышэсыжынуми | дымышэсыжынуми | фымышэсыжынуми | мышэсыжыну(хэ)ми |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжтэми | ушэсыжтэми | шэсыжтэми | дышэсыжтэми | фышэсыжтэми | шэсыж(хэ)тэми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжтэми | умышэсыжтэми | мышэсыжтэми | дымышэсыжтэми | фымышэсыжтэми | мышэсыж(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышэсыжатэми | ушэсыжатэми | шэсыжатэми | дышэсыжатэми | фышэсыжатэми | шэсыжа(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжатэми | умышэсыжатэми | мышэсыжатэми | дымышэсыжатэми | фымышэсыжатэми | мышэсыжа(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сышэсыжыгъатэми | ушэсыжыгъатэми | шэсыжыгъатэми | дышэсыжыгъатэми | фышэсыжыгъатэми | шэсыжыгъа(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжыгъатэми | умышэсыжыгъатэми | мышэсыжыгъатэми | дымышэсыжыгъатэми | фымышэсыжыгъатэми | мышэсыжыгъа(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынтэми | ушэсыжынтэми | шэсыжынтэми | дышэсыжынтэми | фышэсыжынтэми | шэсыжын(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжынтэми | умышэсыжынтэми | мышэсыжынтэми | дымышэсыжынтэми | фымышэсыжынтэми | мышэсыжын(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышэсыжынутэми | ушэсыжынутэми | шэсыжынутэми | дышэсыжынутэми | фышэсыжынутэми | шэсыжыну(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжынутэми | умышэсыжынутэми | мышэсыжынутэми | дымышэсыжынутэми | фымышэсыжынутэми | мышэсыжыну(хэ)тэми |
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сышэсыжаи | ушэсыжаи | шэсыжаи | дышэсыжаи | фышэсыжаи | шэсыжаи |
щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжаи | умышэсыжаи | мышэсыжаи | дымышэсыжаи | фымышэсыжаи | мышэсыжаи |
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сышэсыжащэрэт | ушэсыжащэрэт | шэсыжащэрэт | дышэсыжащэрэт | фышэсыжащэрэт | шэсыжащэрэт |
щымыӀэныгъэ: | сымышэсыжащэрэт | умышэсыжащэрэт | мышэсыжащэрэт | дымышэсыжащэрэт | фымышэсыжащэрэт | мышэсыжащэрэт |
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнщ | ушэсыжагъэнщ | шэсыжагъэнщ | дышэсыжагъэнщ | фышэсыжагъэнщ | шэсыжагъэнщ |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнкъым | ушэсыжагъэнкъым | шэсыжагъэнкъым | дышэсыжагъэнкъым | фышэсыжагъэнкъым | шэсыжагъэнкъым |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнт | ушэсыжагъэнт | шэсыжагъэнт | дышэсыжагъэнт | фышэсыжагъэнт | шэсыжагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнтэкъым | ушэсыжагъэнтэкъым | шэсыжагъэнтэкъым | дышэсыжагъэнтэкъым | фышэсыжагъэнтэкъым | шэсыжагъэнтэкъым |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэн | ушэсыжагъэн | шэсыжагъэн | дышэсыжагъэн | фышэсыжагъэн | шэсыжагъэн |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнкъэ | ушэсыжагъэнкъэ | шэсыжагъэнкъэ | дышэсыжагъэнкъэ | фышэсыжагъэнкъэ | шэсыжагъэнкъэ |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнт | ушэсыжагъэнт | шэсыжагъэнт | дышэсыжагъэнт | фышэсыжагъэнт | шэсыжагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнтэкъэ | ушэсыжагъэнтэкъэ | шэсыжагъэнтэкъэ | дышэсыжагъэнтэкъэ | фышэсыжагъэнтэкъэ | шэсыжагъэнтэкъэ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэншэсыж | ушэсыжагъэншэсыж | шэсыжагъэншэсыж | дышэсыжагъэншэсыж | фышэсыжагъэншэсыж | шэсыжагъэншэсыж |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнукъым | ушэсыжагъэнукъым | шэсыжагъэнукъым | дышэсыжагъэнукъым | фышэсыжагъэнукъым | шэсыжагъэнукъым |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнут | ушэсыжагъэнут | шэсыжагъэнут | дышэсыжагъэнут | фышэсыжагъэнут | шэсыжагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнутэкъым | ушэсыжагъэнутэкъым | шэсыжагъэнутэкъым | дышэсыжагъэнутэкъым | фышэсыжагъэнутэкъым | шэсыжагъэнутэкъым |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэну | ушэсыжагъэну | шэсыжагъэну | дышэсыжагъэну | фышэсыжагъэну | шэсыжагъэну |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнукъэ | ушэсыжагъэнукъэ | шэсыжагъэнукъэ | дышэсыжагъэнукъэ | фышэсыжагъэнукъэ | шэсыжагъэнукъэ |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнут | ушэсыжагъэнут | шэсыжагъэнут | дышэсыжагъэнут | фышэсыжагъэнут | шэсыжагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сышэсыжагъэнутэкъэ | ушэсыжагъэнутэкъэ | шэсыжагъэнутэкъэ | дышэсыжагъэнутэкъэ | фышэсыжагъэнутэкъэ | шэсыжагъэнутэкъэ |
Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сышэсыж | ушэсыж | шэсыж | дышэсыж | фышэсыж | шэсыж(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымышэсыж | умышэсыж | мышэсыж | дымышэсыж | фымышэсыж | мышэсыж(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сышэсыжа | ушэсыжа | шэсыжа | дышэсыжа | фышэсыжа | шэсыжа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымышэсыжа | умышэсыжа | мышэсыжа | дымышэсыжа | фымышэсыжа | мышэсыжа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сышэсыжыгъа | ушэсыжыгъа | шэсыжыгъа | дышэсыжыгъа | фышэсыжыгъа | шэсыжыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымышэсыжыгъа | умышэсыжыгъа | мышэсыжыгъа | дымышэсыжыгъа | фымышэсыжыгъа | мышэсыжыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сышэсыжын | ушэсыжын | шэсыжын | дышэсыжын | фышэсыжын | шэсыжын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымышэсыжын | умышэсыжын | мышэсыжын | дымышэсыжын | фымышэсыжын | мышэсыжын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сышэсыжыну | ушэсыжыну | шэсыжыну | дышэсыжыну | фышэсыжыну | шэсыжыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымышэсыжыну | умышэсыжыну | мышэсыжыну | дымышэсыжыну | фымышэсыжыну | мышэсыжыну(хэ) |
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрышэсыж | узэрышэсыж | зэрышэсыж | дызэрышэсыж | фызэрышэсыж | зэрышэсыж(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымышэсыж | узэрымышэсыж | зэрымышэсыж | дызэрымышэсыж | фызэрымышэсыж | мызэрышэсыж(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрышэсыжа | узэрышэсыжа | зэрышэсыжа | дызэрышэсыжа | фызэрышэсыжа | зэрышэсыжа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымышэсыжа | узэрымышэсыжа | зэрымышэсыжа | дызэрымышэсыжа | фызэрымышэсыжа | зэрымышэсыжа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрышэсыжыгъа | узэрышэсыжыгъа | зэрышэсыжыгъа | дызэрышэсыжыгъа | фызэрышэсыжыгъа | зэрышэсыжыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымышэсыжыгъа | узэрымышэсыжыгъа | зэрымышэсыжыгъа | дызэрымышэсыжыгъа | фызэрымышэсыжыгъа | зэрымышэсыжыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрышэсыжын | узэрышэсыжын | зэрышэсыжын | дызэрышэсыжын | фызэрышэсыжын | зэрышэсыжын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымышэсыжын | узэрымышэсыжын | зэрымышэсыжын | дызэрымышэсыжын | фызэрымышэсыжын | зэрымышэсыжын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрышэсыжыну | узэрышэсыжыну | зэрышэсыжыну | дызэрышэсыжыну | фызэрышэсыжыну | зэрышэсыжыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымышэсыжыну | узэрымышэсыжыну | зэрымышэсыжыну | дызэрымышэсыжыну | фызэрымышэсыжыну | зэрымышэсыжыну(хэ) |
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщышэсыж | шэсыжышэсыж | щышэсыж | дыщышэсыж | фыщышэсыж | щышэсыж(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымышэсыж | шэсыжымышэсыж | щымышэсыж | дыщымышэсыж | фыщымышэсыж | щымышэсыж(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщышэсыжа | шэсыжышэсыжа | щышэсыжа | дыщышэсыжа | фыщышэсыжа | щышэсыжа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымышэсыжа | шэсыжымышэсыжа | щымышэсыжа | дыщымышэсыжа | фыщымышэсыжа | щымышэсыжа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщышэсыжыгъа | шэсыжышэсыжыгъа | щышэсыжыгъа | дыщышэсыжыгъа | фыщышэсыжыгъа | щышэсыжыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымышэсыжыгъа | шэсыжымышэсыжыгъа | щымышэсыжыгъа | дыщымышэсыжыгъа | фыщымышэсыжыгъа | щымышэсыжыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщышэсыжын | шэсыжышэсыжын | щышэсыжын | дыщышэсыжын | фыщышэсыжын | щышэсыжын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымышэсыжын | шэсыжымышэсыжын | щымышэсыжын | дыщымышэсыжын | фыщымышэсыжын | щымышэсыжын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщышэсыжыну | шэсыжышэсыжыну | щышэсыжыну | дыщышэсыжыну | фыщышэсыжыну | щышэсыжыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымышэсыжыну | шэсыжымышэсыжыну | щымышэсыжыну | дыщымышэсыжыну | фыщымышэсыжыну | щымышэсыжыну(хэ) |
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздэшэсыж | уздэшэсыж | здэшэсыж | дыздэшэсыж | фыздэшэсыж | здэшэсыж(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмышэсыж | уздэмышэсыж | здэмышэсыж | дыздэмышэсыж | фыздэмышэсыж | здэмышэсыж(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэшэсыжа | уздэшэсыжа | здэшэсыжа | дыздэшэсыжа | фыздэшэсыжа | здэшэсыжа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмышэсыжа | уздэмышэсыжа | здэмышэсыжа | дыздэмышэсыжа | фыздэмышэсыжа | здэмышэсыжа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэшэсыжыгъа | уздэшэсыжыгъа | здэшэсыжыгъа | дыздэшэсыжыгъа | фыздэшэсыжыгъа | здэшэсыжыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмышэсыжыгъа | уздэмышэсыжыгъа | здэмышэсыжыгъа | дыздэмышэсыжыгъа | фыздэмышэсыжыгъа | здэмышэсыжыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэшэсыжын | уздэшэсыжын | здэшэсыжын | дыздэшэсыжын | фыздэшэсыжын | здэшэсыжын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмышэсыжын | уздэмышэсыжын | здэмышэсыжын | дыздэмышэсыжын | фыздэмышэсыжын | здэмышэсыжын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэшэсыжыну | уздэшэсыжыну | здэшэсыжыну | дыздэшэсыжыну | фыздэшэсыжыну | здэшэсыжыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмышэсыжыну | уздэмышэсыжыну | здэмышэсыжыну | дыздэмышэсыжыну | фыздэмышэсыжыну | здэмышэсыжыну(хэ) |
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэшэсыж | шэсыжӀэшэсыж | щӀэшэсыж | дыщӀэшэсыж | фыщӀэшэсыж | щӀэшэсыж(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмышэсыж | шэсыжӀэмышэсыж | щӀэмышэсыж | дыщӀэмышэсыж | фыщӀэмышэсыж | щӀэмышэсыж(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэшэсыжа | шэсыжӀэшэсыжа | щӀэшэсыжа | дыщӀэшэсыжа | фыщӀэшэсыжа | щӀэшэсыжа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмышэсыжа | шэсыжӀэмышэсыжа | щӀэмышэсыжа | дыщӀэмышэсыжа | фыщӀэмышэсыжа | щӀэмышэсыжа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэшэсыжыгъа | шэсыжӀэшэсыжыгъа | щӀэшэсыжыгъа | дыщӀэшэсыжыгъа | фыщӀэшэсыжыгъа | щӀэшэсыжыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмышэсыжыгъа | шэсыжӀэмышэсыжыгъа | щӀэмышэсыжыгъа | дыщӀэмышэсыжыгъа | фыщӀэмышэсыжыгъа | щӀэмышэсыжыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэшэсыжын | шэсыжӀэшэсыжын | щӀэшэсыжын | дыщӀэшэсыжын | фыщӀэшэсыжын | щӀэшэсыжын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмышэсыжын | шэсыжӀэмышэсыжын | щӀэмышэсыжын | дыщӀэмышэсыжын | фыщӀэмышэсыжын | щӀэмышэсыжын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэшэсыжыну | шэсыжӀэшэсыжыну | щӀэшэсыжыну | дыщӀэшэсыжыну | фыщӀэшэсыжыну | щӀэшэсыжыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмышэсыжыну | шэсыжӀэмышэсыжыну | щӀэмышэсыжыну | дыщӀэмышэсыжыну | фыщӀэмышэсыжыну | щӀэмышэсыжыну(хэ) |
Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | сышэсыжу | ушэсыжу | шэсыжу | дышэсыжу | фышэсыжу | шэсыж(хэ)у |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымышэсыжу | умышэсыжу | мышэсыжу | дымышэсыжу | фымышэсыжу | мышэсыж(хэ)у |
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сышэсыжауэ | ушэсыжауэ | шэсыжауэ | дышэсыжауэ | фышэсыжауэ | шэсыжауэ / шэсыжахэу |
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымышэсыжауэ | умышэсыжауэ | мышэсыжауэ | дымышэсыжауэ | фымышэсыжауэ | мышэсыжауэ / мышэсыжахэу |
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сышэсыжурэ | ушэсыжурэ | шэсыжурэ | дышэсыжурэ | фышэсыжурэ | шэсыж(хэ)урэ |
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сымышэсыжурэ | умышэсыжурэ | мышэсыжурэ | дымышэсыжурэ | фымышэсыжурэ | мышэсыж(хэ)урэ |
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [шэсыж] | [шэсыж]ыр | -- | [шэсыж]хэр |
Эргативнэ: | [шэсыж] | [шэсыж]ым | -- | [шэсыж]хэм |
Послеложнэ: | [шэсыж]кӀэ | [шэсыж]ымкӀэ | [шэсыж]хэкӀэ | [шэсыж]хэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [шэсыж]у | [шэсыж]ырауэ | [шэсыж]хэу | [шэсыж]хэрауэ |
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [шэсыж]а | [шэсыж]ар | -- | [шэсыж]ахэр |
Эргативнэ: | [шэсыж]а | [шэсыж]ам | -- | [шэсыж]ахэм |
Послеложнэ: | [шэсыж]акӀэ | [шэсыж]амкӀэ | [шэсыж]ахэкӀэ | [шэсыж]ахэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [шэсыж]ауэ | [шэсыж]арауэ | [шэсыж]ахэу | [шэсыж]ахэрауэ |
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [шэсыж]ын | [шэсыж]ыныр | -- | [шэсыж]ынхэр |
Эргативнэ: | [шэсыж]ын | [шэсыж]ыным | -- | [шэсыж]ынхэм |
Послеложнэ: | [шэсыж]ынкӀэ | [шэсыж]ынымкӀэ | [шэсыж]ынхэкӀэ | [шэсыж]ынхэмкӀэ |
'Обстоятельственнэ: | [шэсыж]ыну | [шэсыж]ынырауэ | [шэсыж]ынхэу | [шэсыж]ынхэрауэ |
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [шэсыж]ыну | [шэсыж]ынур | -- | [шэсыж]ынухэр |
Эргативнэ: | [шэсыж]ыну | [шэсыж]ынум | -- | [шэсыж]ынухэм |
Послеложнэ: | [шэсыж]ынукӀэ | [шэсыж]ынумкӀэ | [шэсыж]ынухэкӀэ | [шэсыж]ынухэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [шэсыж]ынууэ | [шэсыж]ынурауэ | [шэсыж]ынухэу | [шэсыж]ынухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Шы, шыд с. ху. тетӀысхьэжын.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- шэсыжын: get on or mount once again (for example, a horse)
УРЫСЫБЗЭ
- шэсыжын: снова сесть верхом (напр. на лошадь)
БИБЛИОГРАФИЕ