шхэщэн
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ʂxɐ'ɕɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [шх] + -э + [щ] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ зэгъэзэхуэжын
Глагол лъэмыӏэс "шхэщэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар) | |
---|---|
щыӀэныгъэ: | шхэщэн |
щымыӀэныгъэ: | мышхэщэн |
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сышхэщэн | ушхэщэн | шхэщэн | дышхэщэн | фышхэщэн | шхэщэн(хэ) |
щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэн | умышхэщэн | мышхэщэн | дымышхэщэн | фымышхэщэн | мышхэщэн(хэ) |
унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
---|---|---|
щыӀэныгъэ: | шхащэ! | фышхащэ! |
щымыӀэныгъэ: | умышхащэ! | фымышхащэ! |
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | срешхащэ | урешхащэ | ирешхащэ | дрешхащэ | фрешхащэ | ирешхащэ |
щымыӀэныгъэ: | сремышхащэ | уремышхащэ | иремышхащэ | дремышхащэ | фремышхащэ | иремышхащэ |
ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сошхащэ(р) | уошхащэ(р) | мэшхащэ(р) | дошхащэ(р) | фошхащэ(р) | мэшхащэ(хэ)(р) |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сышхащэркъым | ушхащэркъым | шхащэркъым | дышхащэркъым | фышхащэркъым | шхащэ(хэ)ркъым |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сышхащэ(р)т | ушхащэ(р)т | шхащэ(р)т | дышхащэ(р)т | фышхащэ(р)т | шхащэ(хэ)(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сышхащэ(р)тэкъым | ушхащэ(р)тэкъым | шхащэ(р)тэкъым | дышхащэ(р)тэкъым | фышхащэ(р)тэкъым | шхащэ(хэ)(р)тэкъым |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышхэщащ | ушхэщащ | шхэщащ | дышхэщащ | фышхэщащ | шхэща(хэ)щ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сышхэщакъым | ушхэщакъым | шхэщакъым | дышхэщакъым | фышхэщакъым | шхэща(хэ)къым |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сышхэщат | ушхэщат | шхэщат | дышхэщат | фышхэщат | шхэща(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сышхэщатэкъым | ушхэщатэкъым | шхэщатэкъым | дышхэщатэкъым | фышхэщатэкъым | шхэща(хэ)тэкъым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэгъащ | ушхэщэгъащ | шхэщэгъащ | дышхэщэгъащ | фышхэщэгъащ | шхэщэгъа(хэ)щ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сышхэщэгъакъым | ушхэщэгъакъым | шхэщэгъакъым | дышхэщэгъакъым | фышхэщэгъакъым | шхэщэгъа(хэ)къым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэгъат | ушхэщэгъат | шхэщэгъат | дышхэщэгъат | фышхэщэгъат | шхэщэгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сышхэщэгъатэкъым | ушхэщэгъатэкъым | шхэщэгъатэкъым | дышхэщэгъатэкъым | фышхэщэгъатэкъым | шхэщэгъа(хэ)тэкъым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сышхащэщ | ушхащэщ | шхащэщ | дышхащэщ | фышхащэщ | шхащэ(хэ)щ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сышхащэкъым | ушхащэкъым | шхащэкъым | дышхащэкъым | фышхащэкъым | шхащэ(хэ)къым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сышхащэт | ушхащэт | шхащэт | дышхащэт | фышхащэт | шхащэ(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сышхащэтэкъым | ушхащэтэкъым | шхащэтэкъым | дышхащэтэкъым | фышхащэтэкъым | шхащэ(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнщ | ушхэщэнщ | шхэщэнщ | дышхэщэнщ | фышхэщэнщ | шхэщэн(хэ)щ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышхэщэнкъым | ушхэщэнкъым | шхэщэнкъым | дышхэщэнкъым | фышхэщэнкъым | шхэщэн(хэ)къым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнущ | ушхэщэнущ | шхэщэнущ | дышхэщэнущ | фышхэщэнущ | шхэщэну(хэ)щ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышхэщэнукъым | ушхэщэнукъым | шхэщэнукъым | дышхэщэнукъым | фышхэщэнукъым | шхэщэну(хэ)къым |
ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышхащэрэ | ушхащэрэ | шхащэрэ | дышхащэрэ | фышхащэрэ | шхащэ(хэ)рэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сышхащэркъэ | ушхащэркъэ | шхащэркъэ | дышхащэркъэ | фышхащэркъэ | шхащэ(хэ)ркъэ |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сышхащэ(р)т | ушхащэ(р)т | шхащэ(р)т | дышхащэ(р)т | фышхащэ(р)т | шхащэ(хэ)(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сышхащэ(р)тэкъэ | ушхащэ(р)тэкъэ | шхащэ(р)тэкъэ | дышхащэ(р)тэкъэ | фышхащэ(р)тэкъэ | шхащэ(хэ)(р)тэкъэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышхэща | ушхэща | шхэща | дышхэща | фышхэща | шхэща(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сышхэщакъэ | ушхэщакъэ | шхэщакъэ | дышхэщакъэ | фышхэщакъэ | шхэща(хэ)къэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сышхэщат | ушхэщат | шхэщат | дышхэщат | фышхэщат | шхэща(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сышхэщатэкъэ | ушхэщатэкъэ | шхэщатэкъэ | дышхэщатэкъэ | фышхэщатэкъэ | шхэща(хэ)тэкъэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэгъа | ушхэщэгъа | шхэщэгъа | дышхэщэгъа | фышхэщэгъа | шхэщэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сышхэщэгъакъэ | ушхэщэгъакъэ | шхэщэгъакъэ | дышхэщэгъакъэ | фышхэщэгъакъэ | шхэщэгъа(хэ)къэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэгъат | ушхэщэгъат | шхэщэгъат | дышхэщэгъат | фышхэщэгъат | шхэщэгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сышхэщэгъатэкъэ | ушхэщэгъатэкъэ | шхэщэгъатэкъэ | дышхэщэгъатэкъэ | фышхэщэгъатэкъэ | шхэщэгъа(хэ)тэкъэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сышхащэ | ушхащэ | шхащэ | дышхащэ | фышхащэ | шхащэ(хэ) |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сышхащэкъэ | ушхащэкъэ | шхащэкъэ | дышхащэкъэ | фышхащэкъэ | шхащэ(хэ)къэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сышхащэт | ушхащэт | шхащэт | дышхащэт | фышхащэт | шхащэ(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сышхащэтэкъэ | ушхащэтэкъэ | шхащэтэкъэ | дышхащэтэкъэ | фышхащэтэкъэ | шхащэ(хэ)тэкъэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэн | ушхэщэн | шхэщэн | дышхэщэн | фышхэщэн | шхэщэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышхэщэнкъэ | ушхэщэнкъэ | шхэщэнкъэ | дышхэщэнкъэ | фышхэщэнкъэ | шхэщэн(хэ)къэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэну | ушхэщэну | шхэщэну | дышхэщэну | фышхэщэну | шхэщэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышхэщэнукъэ | ушхэщэнукъэ | шхэщэнукъэ | дышхэщэнукъэ | фышхэщэнукъэ | шхэщэну(хэ)къэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышхащэмэ | ушхащэмэ | шхащэмэ | дышхащэмэ | фышхащэмэ | шхащэ(хэ)мэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхащэмэ | умышхащэмэ | мышхащэмэ | дымышхащэмэ | фымышхащэмэ | мышхащэ(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышхэщамэ | ушхэщамэ | шхэщамэ | дышхэщамэ | фышхэщамэ | шхэща(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщамэ | умышхэщамэ | мышхэщамэ | дымышхэщамэ | фымышхэщамэ | мышхэща(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сышхэщэгъамэ | ушхэщэгъамэ | шхэщэгъамэ | дышхэщэгъамэ | фышхэщэгъамэ | шхэщэгъа(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэгъамэ | умышхэщэгъамэ | мышхэщэгъамэ | дымышхэщэгъамэ | фымышхэщэгъамэ | мышхэщэгъа(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнмэ | ушхэщэнмэ | шхэщэнмэ | дышхэщэнмэ | фышхэщэнмэ | шхэщэн(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэнмэ | умышхэщэнмэ | мышхэщэнмэ | дымышхэщэнмэ | фымышхэщэнмэ | мышхэщэн(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнумэ | ушхэщэнумэ | шхэщэнумэ | дышхэщэнумэ | фышхэщэнумэ | шхэщэну(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэнумэ | умышхэщэнумэ | мышхэщэнумэ | дымышхэщэнумэ | фымышхэщэнумэ | мышхэщэну(хэ)мэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышхащэтэмэ | ушхащэтэмэ | шхащэтэмэ | дышхащэтэмэ | фышхащэтэмэ | шхащэ(хэ)тэмэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхащэтэмэ | умышхащэтэмэ | мышхащэтэмэ | дымышхащэтэмэ | фымышхащэтэмэ | мышхащэ(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышхэщатэмэ | ушхэщатэмэ | шхэщатэмэ | дышхэщатэмэ | фышхэщатэмэ | шхэща(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщатэмэ | умышхэщатэмэ | мышхэщатэмэ | дымышхэщатэмэ | фымышхэщатэмэ | мышхэща(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сышхэщэгъатэмэ | ушхэщэгъатэмэ | шхэщэгъатэмэ | дышхэщэгъатэмэ | фышхэщэгъатэмэ | шхэщэгъа(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэгъатэмэ | умышхэщэгъатэмэ | мышхэщэгъатэмэ | дымышхэщэгъатэмэ | фымышхэщэгъатэмэ | мышхэщэгъа(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнтэмэ | ушхэщэнтэмэ | шхэщэнтэмэ | дышхэщэнтэмэ | фышхэщэнтэмэ | шхэщэн(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэнтэмэ | умышхэщэнтэмэ | мышхэщэнтэмэ | дымышхэщэнтэмэ | фымышхэщэнтэмэ | мышхэщэн(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнутэмэ | ушхэщэнутэмэ | шхэщэнутэмэ | дышхэщэнутэмэ | фышхэщэнутэмэ | шхэщэну(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэнутэмэ | умышхэщэнутэмэ | мышхэщэнутэмэ | дымышхэщэнутэмэ | фымышхэщэнутэмэ | мышхэщэну(хэ)тэмэ |
сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнт | ушхэщэнт | шхэщэнт | дышхэщэнт | фышхэщэнт | шхэщэн(хэ)т |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышхэщэнтэкъым | ушхэщэнтэкъым | шхэщэнтэкъым | дышхэщэнтэкъым | фышхэщэнтэкъым | шхэщэн(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнут | ушхэщэнут | шхэщэнут | дышхэщэнут | фышхэщэнут | шхэщэну(хэ)т |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сышхэщэнутэкъым | ушхэщэнутэкъым | шхэщэнутэкъым | дышхэщэнутэкъым | фышхэщэнутэкъым | шхэщэну(хэ)тэкъым |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышхащэми | ушхащэми | шхащэми | дышхащэми | фышхащэми | шхащэ(хэ)ми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхащэми | умышхащэми | мышхащэми | дымышхащэми | фымышхащэми | мышхащэ(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышхэщами | ушхэщами | шхэщами | дышхэщами | фышхэщами | шхэща(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщами | умышхэщами | мышхэщами | дымышхэщами | фымышхэщами | мышхэща(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сышхэщэгъами | ушхэщэгъами | шхэщэгъами | дышхэщэгъами | фышхэщэгъами | шхэщэгъа(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэгъами | умышхэщэгъами | мышхэщэгъами | дымышхэщэгъами | фымышхэщэгъами | мышхэщэгъа(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнми | ушхэщэнми | шхэщэнми | дышхэщэнми | фышхэщэнми | шхэщэн(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэнми | умышхэщэнми | мышхэщэнми | дымышхэщэнми | фымышхэщэнми | мышхэщэн(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнуми | ушхэщэнуми | шхэщэнуми | дышхэщэнуми | фышхэщэнуми | шхэщэну(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэнуми | умышхэщэнуми | мышхэщэнуми | дымышхэщэнуми | фымышхэщэнуми | мышхэщэну(хэ)ми |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сышхащэтэми | ушхащэтэми | шхащэтэми | дышхащэтэми | фышхащэтэми | шхащэ(хэ)тэми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхащэтэми | умышхащэтэми | мышхащэтэми | дымышхащэтэми | фымышхащэтэми | мышхащэ(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сышхэщатэми | ушхэщатэми | шхэщатэми | дышхэщатэми | фышхэщатэми | шхэща(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщатэми | умышхэщатэми | мышхэщатэми | дымышхэщатэми | фымышхэщатэми | мышхэща(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сышхэщэгъатэми | ушхэщэгъатэми | шхэщэгъатэми | дышхэщэгъатэми | фышхэщэгъатэми | шхэщэгъа(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэгъатэми | умышхэщэгъатэми | мышхэщэгъатэми | дымышхэщэгъатэми | фымышхэщэгъатэми | мышхэщэгъа(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнтэми | ушхэщэнтэми | шхэщэнтэми | дышхэщэнтэми | фышхэщэнтэми | шхэщэн(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэнтэми | умышхэщэнтэми | мышхэщэнтэми | дымышхэщэнтэми | фымышхэщэнтэми | мышхэщэн(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сышхэщэнутэми | ушхэщэнутэми | шхэщэнутэми | дышхэщэнутэми | фышхэщэнутэми | шхэщэну(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымышхэщэнутэми | умышхэщэнутэми | мышхэщэнутэми | дымышхэщэнутэми | фымышхэщэнутэми | мышхэщэну(хэ)тэми |
гъэщӀэгъшхэщэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сышхэщаи | ушхэщаи | шхэщаи | дышхэщаи | фышхэщаи | шхэщаи |
щымыӀэныгъэ: | сышхэщакъыми | ушхэщакъыми | шхэщакъыми | дышхэщакъыми | фышхэщакъыми | шхэщакъыми |
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сышхэщащэрэт | ушхэщащэрэт | шхэщащэрэт | дышхэщащэрэт | фышхэщащэрэт | шхэщащэрэт |
щымыӀэныгъэ: | сымышхэщащэрэт | умышхэщащэрэт | мышхэщащэрэт | дымышхэщащэрэт | фымышхэщащэрэт | мышхэщащэрэт |
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнщ | ушхэщагъэнщ | шхэщагъэнщ | дышхэщагъэнщ | фышхэщагъэнщ | шхэщагъэнщ |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнкъым | ушхэщагъэнкъым | шхэщагъэнкъым | дышхэщагъэнкъым | фышхэщагъэнкъым | шхэщагъэнкъым |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнт | ушхэщагъэнт | шхэщагъэнт | дышхэщагъэнт | фышхэщагъэнт | шхэщагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнтэкъым | ушхэщагъэнтэкъым | шхэщагъэнтэкъым | дышхэщагъэнтэкъым | фышхэщагъэнтэкъым | шхэщагъэнтэкъым |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сышхэщагъэн | ушхэщагъэн | шхэщагъэн | дышхэщагъэн | фышхэщагъэн | шхэщагъэн |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнкъэ | ушхэщагъэнкъэ | шхэщагъэнкъэ | дышхэщагъэнкъэ | фышхэщагъэнкъэ | шхэщагъэнкъэ |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнт | ушхэщагъэнт | шхэщагъэнт | дышхэщагъэнт | фышхэщагъэнт | шхэщагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнтэкъэ | ушхэщагъэнтэкъэ | шхэщагъэнтэкъэ | дышхэщагъэнтэкъэ | фышхэщагъэнтэкъэ | шхэщагъэнтэкъэ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнущ | ушхэщагъэнущ | шхэщагъэнущ | дышхэщагъэнущ | фышхэщагъэнущ | шхэщагъэнущ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнукъым | ушхэщагъэнукъым | шхэщагъэнукъым | дышхэщагъэнукъым | фышхэщагъэнукъым | шхэщагъэнукъым |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнут | ушхэщагъэнут | шхэщагъэнут | дышхэщагъэнут | фышхэщагъэнут | шхэщагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнутэкъым | ушхэщагъэнутэкъым | шхэщагъэнутэкъым | дышхэщагъэнутэкъым | фышхэщагъэнутэкъым | шхэщагъэнутэкъым |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сышхэщагъэну | ушхэщагъэну | шхэщагъэну | дышхэщагъэну | фышхэщагъэну | шхэщагъэну |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнукъэ | ушхэщагъэнукъэ | шхэщагъэнукъэ | дышхэщагъэнукъэ | фышхэщагъэнукъэ | шхэщагъэнукъэ |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнут | ушхэщагъэнут | шхэщагъэнут | дышхэщагъэнут | фышхэщагъэнут | шхэщагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сышхэщагъэнутэкъэ | ушхэщагъэнутэкъэ | шхэщагъэнутэкъэ | дышхэщагъэнутэкъэ | фышхэщагъэнутэкъэ | шхэщагъэнутэкъэ |
Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сышхащэ | ушхащэ | шхащэ | дышхащэ | фышхащэ | шхащэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымышхащэ | умышхащэ | мышхащэ | дымышхащэ | фымышхащэ | мышхащэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сышхэща | ушхэща | шхэща | дышхэща | фышхэща | шхэща(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымышхэща | умышхэща | мышхэща | дымышхэща | фымышхэща | мышхэща(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сышхэщэгъа | ушхэщэгъа | шхэщэгъа | дышхэщэгъа | фышхэщэгъа | шхэщэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымышхэщэгъа | умышхэщэгъа | мышхэщэгъа | дымышхэщэгъа | фымышхэщэгъа | мышхэщэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сышхэщэн | ушхэщэн | шхэщэн | дышхэщэн | фышхэщэн | шхэщэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымышхэщэн | умышхэщэн | мышхэщэн | дымышхэщэн | фымышхэщэн | мышхэщэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сышхэщэну | ушхэщэну | шхэщэну | дышхэщэну | фышхэщэну | шхэщэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымышхэщэну | умышхэщэну | мышхэщэну | дымышхэщэну | фымышхэщэну | мышхэщэну(хэ) |
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрышхащэ | узэрышхащэ | зэрышхащэ | дызэрышхащэ | фызэрышхащэ | зэрышхащэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымышхащэ | узэрымышхащэ | зэрымышхащэ | дызэрымышхащэ | фызэрымышхащэ | мызэрышхащэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрышхэща | узэрышхэща | зэрышхэща | дызэрышхэща | фызэрышхэща | зэрышхэща(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымышхэща | узэрымышхэща | зэрымышхэща | дызэрымышхэща | фызэрымышхэща | зэрымышхэща(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрышхэщэгъа | узэрышхэщэгъа | зэрышхэщэгъа | дызэрышхэщэгъа | фызэрышхэщэгъа | зэрышхэщэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымышхэщэгъа | узэрымышхэщэгъа | зэрымышхэщэгъа | дызэрымышхэщэгъа | фызэрымышхэщэгъа | зэрымышхэщэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрышхэщэн | узэрышхэщэн | зэрышхэщэн | дызэрышхэщэн | фызэрышхэщэн | зэрышхэщэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымышхэщэн | узэрымышхэщэн | зэрымышхэщэн | дызэрымышхэщэн | фызэрымышхэщэн | зэрымышхэщэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрышхэщэну | узэрышхэщэну | зэрышхэщэну | дызэрышхэщэну | фызэрышхэщэну | зэрышхэщэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымышхэщэну | узэрымышхэщэну | зэрымышхэщэну | дызэрымышхэщэну | фызэрымышхэщэну | зэрымышхэщэну(хэ) |
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщышхащэ | ущышхащэ | щышхащэ | дыщышхащэ | фыщышхащэ | щышхащэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымышхащэ | ущымышхащэ | щымышхащэ | дыщымышхащэ | фыщымышхащэ | щымышхащэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщышхэща | ущышхэща | щышхэща | дыщышхэща | фыщышхэща | щышхэща(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымышхэща | ущымышхэща | щымышхэща | дыщымышхэща | фыщымышхэща | щымышхэща(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщышхэщэгъа | ущышхэщэгъа | щышхэщэгъа | дыщышхэщэгъа | фыщышхэщэгъа | щышхэщэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымышхэщэгъа | ущымышхэщэгъа | щымышхэщэгъа | дыщымышхэщэгъа | фыщымышхэщэгъа | щымышхэщэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщышхэщэн | ущышхэщэн | щышхэщэн | дыщышхэщэн | фыщышхэщэн | щышхэщэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымышхэщэн | ущымышхэщэн | щымышхэщэн | дыщымышхэщэн | фыщымышхэщэн | щымышхэщэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщышхэщэну | ущышхэщэну | щышхэщэну | дыщышхэщэну | фыщышхэщэну | щышхэщэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымышхэщэну | ущымышхэщэну | щымышхэщэну | дыщымышхэщэну | фыщымышхэщэну | щымышхэщэну(хэ) |
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздэшхащэ | уздэшхащэ | здэшхащэ | дыздэшхащэ | фыздэшхащэ | здэшхащэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмышхащэ | уздэмышхащэ | здэмышхащэ | дыздэмышхащэ | фыздэмышхащэ | здэмышхащэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэшхэща | уздэшхэща | здэшхэща | дыздэшхэща | фыздэшхэща | здэшхэща(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмышхэща | уздэмышхэща | здэмышхэща | дыздэмышхэща | фыздэмышхэща | здэмышхэща(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэшхэщэгъа | уздэшхэщэгъа | здэшхэщэгъа | дыздэшхэщэгъа | фыздэшхэщэгъа | здэшхэщэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмышхэщэгъа | уздэмышхэщэгъа | здэмышхэщэгъа | дыздэмышхэщэгъа | фыздэмышхэщэгъа | здэмышхэщэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэшхэщэн | уздэшхэщэн | здэшхэщэн | дыздэшхэщэн | фыздэшхэщэн | здэшхэщэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмышхэщэн | уздэмышхэщэн | здэмышхэщэн | дыздэмышхэщэн | фыздэмышхэщэн | здэмышхэщэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэшхэщэну | уздэшхэщэну | здэшхэщэну | дыздэшхэщэну | фыздэшхэщэну | здэшхэщэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмышхэщэну | уздэмышхэщэну | здэмышхэщэну | дыздэмышхэщэну | фыздэмышхэщэну | здэмышхэщэну(хэ) |
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэшхащэ | ущӀэшхащэ | щӀэшхащэ | дыщӀэшхащэ | фыщӀэшхащэ | щӀэшхащэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмышхащэ | ущӀэмышхащэ | щӀэмышхащэ | дыщӀэмышхащэ | фыщӀэмышхащэ | щӀэмышхащэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэшхэща | ущӀэшхэща | щӀэшхэща | дыщӀэшхэща | фыщӀэшхэща | щӀэшхэща(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмышхэща | ущӀэмышхэща | щӀэмышхэща | дыщӀэмышхэща | фыщӀэмышхэща | щӀэмышхэща(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэшхэщэгъа | ущӀэшхэщэгъа | щӀэшхэщэгъа | дыщӀэшхэщэгъа | фыщӀэшхэщэгъа | щӀэшхэщэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмышхэщэгъа | ущӀэмышхэщэгъа | щӀэмышхэщэгъа | дыщӀэмышхэщэгъа | фыщӀэмышхэщэгъа | щӀэмышхэщэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэшхэщэн | ущӀэшхэщэн | щӀэшхэщэн | дыщӀэшхэщэн | фыщӀэшхэщэн | щӀэшхэщэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмышхэщэн | ущӀэмышхэщэн | щӀэмышхэщэн | дыщӀэмышхэщэн | фыщӀэмышхэщэн | щӀэмышхэщэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэшхэщэну | ущӀэшхэщэну | щӀэшхэщэну | дыщӀэшхэщэну | фыщӀэшхэщэну | щӀэшхэщэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмышхэщэну | ущӀэмышхэщэну | щӀэмышхэщэну | дыщӀэмышхэщэну | фыщӀэмышхэщэну | щӀэмышхэщэну(хэ) |
Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | сышхащэу | ушхащэу | шхащэу | дышхащэу | фышхащэу | шхащэ(хэ)у |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымышхащэу | умышхащэу | мышхащэу | дымышхащэу | фымышхащэу | мышхащэ(хэ)у |
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сышхэщауэ | ушхэщауэ | шхэщауэ | дышхэщауэ | фышхэщауэ | шхэщауэ / шхэща(хэ)у |
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымышхэщауэ | умышхэщауэ | мышхэщауэ | дымышхэщауэ | фымышхэщауэ | мышхэщауэ(хэ) / мышхэща(хэ)у |
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сышхащэурэ | ушхащэурэ | шхащэурэ | дышхащэурэ | фышхащэурэ | шхащэ(хэ)урэ |
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сымышхащэурэ | умышхащэурэ | мышхащэурэ | дымышхащэурэ | фымышхащэурэ | мышхащэ(хэ)урэ |
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [шхащ]э | [шхащ]эр | -- | [шхащ]эхэр |
Эргативнэ: | [шхащ]э | [шхащ]эм | -- | [шхащ]эхэм |
Послеложнэ: | [шхащ]экӀэ | [шхащ]эмкӀэ | [шхащ]эхэкӀэ | [шхащ]эхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [шхащ]эуэ | [шхащ]эрауэ | [шхащ]эхэу | [шхащ]эхэрауэ |
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [шхэщ]а | [шхэщ]ар | -- | [шхэщ]ахэр |
Эргативнэ: | [шхэщ]а | [шхэщ]ам | -- | [шхэщ]ахэм |
Послеложнэ: | [шхэщ]акӀэ | [шхэщ]амкӀэ | [шхэщ]ахэкӀэ | [шхэщ]ахэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [шхэщ]ауэ | [шхэщ]арауэ | [шхэщ]ахэу | [шхэщ]ахэрауэ |
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [шхэщ]эн | [шхэщ]эныр | -- | [шхэщ]энхэр |
Эргативнэ: | [шхэщ]эн | [шхэщ]эным | -- | [шхэщ]энхэм |
Послеложнэ: | [шхэщ]энкӀэ | [шхэщ]энымкӀэ | [шхэщ]энхэкӀэ | [шхэщ]энхэмкӀэ |
'Обстоятельственнэ: | [шхэщ]эну | [шхэщ]энырауэ | [шхэщ]энхэу | [шхэщ]энхэрауэ |
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [шхэщ]эну | [шхэщ]энур | -- | [шхэщ]энухэр |
Эргативнэ: | [шхэщ]эну | [шхэщ]энум | -- | [шхэщ]энухэм |
Послеложнэ: | [шхэщ]энукӀэ | [шхэщ]энумкӀэ | [шхэщ]энухэкӀэ | [шхэщ]энухэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [шхэщ]энууэ | [шхэщ]энурауэ | [шхэщ]энухэу | [шхэщ]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- КуэдыӀуэ шхын, шхэкъуэн.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- шхэщэн: overeat, eat too much, stuff yourself
УРЫСЫБЗЭ
- шхэщэн: объесться
БИБЛИОГРАФИЕ