псэужын
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [psɐwǝ'ᶎǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [псэу] + -ж + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭ зэгъэзэхуэжын
Глагол лъэмыӏэс "псэужын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар) | |
---|---|
щыӀэныгъэ: | псэужын |
щымыӀэныгъэ: | мыпсэужын |
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыпсэужын | упсэужын | псэужын | дыпсэужын | фыпсэужын | псэужын(хэ) |
щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужын | умыпсэужын | мыпсэужын | дымыпсэужын | фымыпсэужын | мыпсэужын(хэ) |
унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
---|---|---|
щыӀэныгъэ: | псэуж! | фыпсэуж! |
щымыӀэныгъэ: | умыпсэуж! | фымыпсэуж! |
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | срепсэуж | урепсэуж | ирепсэуж | дрепсэуж | фрепсэуж | ирепсэуж |
щымыӀэныгъэ: | сремыпсэуж | уремыпсэуж | иремыпсэуж | дремыпсэуж | фремыпсэуж | иремыпсэуж |
ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сопсэуж(ыр) | уопсэуж(ыр) | мэпсэуж(ыр) | допсэуж(ыр) | фопсэуж(ыр) | мэпсэуж(хэ)(р) |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужыркъым | упсэужыркъым | псэужыркъым | дыпсэужыркъым | фыпсэужыркъым | псэужы(хэ)ркъым |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсэуж(ыр)т | упсэуж(ыр)т | псэуж(ыр)т | дыпсэуж(ыр)т | фыпсэуж(ыр)т | псэуж(ыр)т / псэужхэ(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсэуж(ыр)тэкъым | упсэуж(ыр)тэкъым | псэуж(ыр)тэкъым | дыпсэуж(ыр)тэкъым | фыпсэуж(ыр)тэкъым | псэуж(ыр)тэкъым / псэужхэ(р)тэкъым |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсэужащ | упсэужащ | псэужащ | дыпсэужащ | фыпсэужащ | псэужа(хэ)щ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужакъым | упсэужакъым | псэужакъым | дыпсэужакъым | фыпсэужакъым | псэужа(хэ)къым |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсэужат | упсэужат | псэужат | дыпсэужат | фыпсэужат | псэужа(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужатэкъым | упсэужатэкъым | псэужатэкъым | дыпсэужатэкъым | фыпсэужатэкъым | псэужа(хэ)тэкъым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъащ | упсэужыгъащ | псэужыгъащ | дыпсэужыгъащ | фыпсэужыгъащ | псэужыгъа(хэ)щ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъакъым | упсэужыгъакъым | псэужыгъакъым | дыпсэужыгъакъым | фыпсэужыгъакъым | псэужыгъа(хэ)къым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъат | упсэужыгъат | псэужыгъат | дыпсэужыгъат | фыпсэужыгъат | псэужыгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъатэкъым | упсэужыгъатэкъым | псэужыгъатэкъым | дыпсэужыгъатэкъым | фыпсэужыгъатэкъым | псэужыгъа(хэ)тэкъым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыпсэужщ | упсэужщ | псэужщ | дыпсэужщ | фыпсэужщ | псэуж(хэ)щ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужкъым | упсэужкъым | псэужкъым | дыпсэужкъым | фыпсэужкъым | псэуж(хэ)къым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыпсэужт | упсэужт | псэужт | дыпсэужт | фыпсэужт | псэуж(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужтэкъым | упсэужтэкъым | псэужтэкъым | дыпсэужтэкъым | фыпсэужтэкъым | псэуж(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынщ | упсэужынщ | псэужынщ | дыпсэужынщ | фыпсэужынщ | псэужын(хэ)щ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужынкъым | упсэужынкъым | псэужынкъым | дыпсэужынкъым | фыпсэужынкъым | псэужын(хэ)къым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынущ | упсэужынуш | псэужынущ | дыпсэужынущ | фыпсэужынущ | псэужыну(хэ)щ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужынукъым | упсэужынукъым | псэужынукъым | дыпсэужынукъым | фыпсэужынукъым | псэужыну(хэ)къым |
ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужрэ | упсэужрэ | псэужрэ | дыпсэужрэ | фыпсэужрэ | псэуж(хэ)рэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужыркъэ | упсэужыркъэ | псэужыркъэ | дыпсэужыркъэ | фыпсэужыркъэ | псэужыркъэ / псэужхэркъэ |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсэуж(ыр)т | упсэуж(ыр)т | псэуж(ыр)т | дыпсэуж(ыр)т | фыпсэуж(ыр)т | псэуж(ыр)т / псэужхэ(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсэуж(ыр)тэкъэ | упсэуж(ыр)тэкъэ | псэуж(ыр)тэкъэ | дыпсэуж(ыр)тэкъэ | фыпсэуж(ыр)тэкъэ | псэуж(ыр)тэкъэ / псэужхэ(р)тэкъэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсэужа | упсэужа | псэужа | дыпсэужа | фыпсэужа | псэужа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужакъэ | упсэужакъэ | псэужакъэ | дыпсэужакъэ | фыпсэужакъэ | псэужа(хэ)къэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсэужат | упсэужат | псэужат | дыпсэужат | фыпсэужат | псэужа(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужатэкъэ | упсэужатэкъэ | псэужатэкъэ | дыпсэужатэкъэ | фыпсэужатэкъэ | псэужа(хэ)тэкъэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъа | упсэужыгъа | псэужыгъа | дыпсэужыгъа | фыпсэужыгъа | псэужыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъакъэ | упсэужыгъакъэ | псэужыгъакъэ | дыпсэужыгъакъэ | фыпсэужыгъакъэ | псэужыгъа(хэ)къэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъат | упсэужыгъат | псэужыгъат | дыпсэужыгъат | фыпсэужыгъат | псэужыгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъатэкъэ | упсэужыгъатэкъэ | псэужыгъатэкъэ | дыпсэужыгъатэкъэ | фыпсэужыгъатэкъэ | псэужыгъа(хэ)тэкъэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыпсэуж | упсэуж | псэуж | дыпсэуж | фыпсэуж | псэуж(хэ) |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужкъэ | упсэужкъэ | псэужкъэ | дыпсэужкъэ | фыпсэужкъэ | псэуж(хэ)къэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыпсэужт | упсэужт | псэужт | дыпсэужт | фыпсэужт | псэуж(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужтэкъэ | упсэужтэкъэ | псэужтэкъэ | дыпсэужтэкъэ | фыпсэужтэкъэ | псэуж(хэ)тэкъэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужын | упсэужын | псэужын | дыпсэужын | фыпсэужын | псэужын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужынкъэ | упсэужынкъэ | псэужынкъэ | дыпсэужынкъэ | фыпсэужынкъэ | псэужын(хэ)къэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужыну | упсэужыну | псэужыну | дыпсэужыну | фыпсэужыну | псэужыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужынукъэ | упсэужынукъэ | псэужынукъэ | дыпсэужынукъэ | фыпсэужынукъэ | псэужыну(хэ)къэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужмэ | упсэужмэ | псэужмэ | дыпсэужмэ | фыпсэужмэ | псэуж(хэ)мэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужмэ | умыпсэужмэ | мыпсэужмэ | дымыпсэужмэ | фымыпсэужмэ | мыпсэуж(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсэужамэ | упсэужамэ | псэужамэ | дыпсэужамэ | фыпсэужамэ | псэужа(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужамэ | умыпсэужамэ | мыпсэужамэ | дымыпсэужамэ | фымыпсэужамэ | мыпсэужа(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъамэ | упсэужыгъамэ | псэужыгъамэ | дыпсэужыгъамэ | фыпсэужыгъамэ | псэужыгъа(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужыгъамэ | умыпсэужыгъамэ | мыпсэужыгъамэ | дымыпсэужыгъамэ | фымыпсэужыгъамэ | мыпсэужыгъа(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынмэ | упсэужынмэ | псэужынмэ | дыпсэужынмэ | фыпсэужынмэ | псэужын(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужынмэ | умыпсэужынмэ | мыпсэужынмэ | дымыпсэужынмэ | фымыпсэужынмэ | мыпсэужын(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынумэ | упсэужынумэ | псэужынумэ | дыпсэужынумэ | фыпсэужынумэ | псэужыну(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужынумэ | умыпсэужынумэ | мыпсэужынумэ | дымыпсэужынумэ | фымыпсэужынумэ | мыпсэужыну(хэ)мэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужтэмэ | упсэужтэмэ | псэужтэмэ | дыпсэужтэмэ | фыпсэужтэмэ | псэуж(хэ)тэмэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужтэмэ | умыпсэужтэмэ | мыпсэужтэмэ | дымыпсэужтэмэ | фымыпсэужтэмэ | мыпсэуж(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсэужатэмэ | упсэужатэмэ | псэужатэмэ | дыпсэужатэмэ | фыпсэужатэмэ | псэужа(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужатэмэ | умыпсэужатэмэ | мыпсэужатэмэ | дымыпсэужатэмэ | фымыпсэужатэмэ | мыпсэужа(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъатэмэ | упсэужыгъатэмэ | псэужыгъатэмэ | дыпсэужыгъатэмэ | фыпсэужыгъатэмэ | псэужыгъа(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужыгъатэмэ | умыпсэужыгъатэмэ | мыпсэужыгъатэмэ | дымыпсэужыгъатэмэ | фымыпсэужыгъатэмэ | мыпсэужыгъа(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынтэмэ | упсэужынтэмэ | псэужынтэмэ | дыпсэужынтэмэ | фыпсэужынтэмэ | псэужын(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужынтэмэ | умыпсэужынтэмэ | мыпсэужынтэмэ | дымыпсэужынтэмэ | фымыпсэужынтэмэ | мыпсэужын(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынутэмэ | упсэужынутэмэ | псэужынутэмэ | дыпсэужынутэмэ | фыпсэужынутэмэ | псэужыну(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужынутэмэ | умыпсэужынутэмэ | мыпсэужынутэмэ | дымыпсэужынутэмэ | фымыпсэужынутэмэ | мыпсэужыну(хэ)тэмэ |
сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынт | упсэужынт | псэужынт | дыпсэужынт | фыпсэужынт | псэужын(хэ)т |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужынтэкъым | упсэужынтэкъым | псэужынтэкъым | дыпсэужынтэкъым | фыпсэужынтэкъым | псэужын(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынут | упсэужынут | псэужынут | дыпсэужынут | фыпсэужынут | псэужыну(хэ)т |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыпсэужынутэкъым | упсэужынутэкъым | псэужынутэкъым | дыпсэужынутэкъым | фыпсэужынутэкъым | псэужыну(хэ)тэкъым |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужми | упсэужми | псэужми | дыпсэужми | фыпсэужми | псэуж(хэ)ми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужми | умыпсэужми | мыпсэужми | дымыпсэужми | фымыпсэужми | мыпсэуж(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсэужами | упсэужами | псэужами | дыпсэужами | фыпсэужами | псэужа(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужами | умыпсэужами | мыпсэужами | дымыпсэужами | фымыпсэужами | мыпсэужа(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъами | упсэужыгъами | псэужыгъами | дыпсэужыгъами | фыпсэужыгъами | псэужыгъа(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужыгъами | умыпсэужыгъами | мыпсэужыгъами | дымыпсэужыгъами | фымыпсэужыгъами | мыпсэужыгъа(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынми | упсэужынми | псэужынми | дыпсэужынми | фыпсэужынми | псэужын(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужынми | умыпсэужынми | мыпсэужынми | дымыпсэужынми | фымыпсэужынми | мыпсэужын(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынуми | упсэужынуми | псэужынуми | дыпсэужынуми | фыпсэужынуми | псэужыну(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужынуми | умыпсэужынуми | мыпсэужынуми | дымыпсэужынуми | фымыпсэужынуми | мыпсэужыну(хэ)ми |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужтэми | упсэужтэми | псэужтэми | дыпсэужтэми | фыпсэужтэми | псэуж(хэ)тэми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужтэми | умыпсэужтэми | мыпсэужтэми | дымыпсэужтэми | фымыпсэужтэми | мыпсэуж(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыпсэужатэми | упсэужатэми | псэужатэми | дыпсэужатэми | фыпсэужатэми | псэужа(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужатэми | умыпсэужатэми | мыпсэужатэми | дымыпсэужатэми | фымыпсэужатэми | мыпсэужа(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыпсэужыгъатэми | упсэужыгъатэми | псэужыгъатэми | дыпсэужыгъатэми | фыпсэужыгъатэми | псэужыгъа(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужыгъатэми | умыпсэужыгъатэми | мыпсэужыгъатэми | дымыпсэужыгъатэми | фымыпсэужыгъатэми | мыпсэужыгъа(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынтэми | упсэужынтэми | псэужынтэми | дыпсэужынтэми | фыпсэужынтэми | псэужын(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужынтэми | умыпсэужынтэми | мыпсэужынтэми | дымыпсэужынтэми | фымыпсэужынтэми | мыпсэужын(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыпсэужынутэми | упсэужынутэми | псэужынутэми | дыпсэужынутэми | фыпсэужынутэми | псэужыну(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужынутэми | умыпсэужынутэми | мыпсэужынутэми | дымыпсэужынутэми | фымыпсэужынутэми | мыпсэужыну(хэ)тэми |
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыпсэужаи | упсэужаи | псэужаи | дыпсэужаи | фыпсэужаи | псэужаи |
щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужаи | умыпсэужаи | мыпсэужаи | дымыпсэужаи | фымыпсэужаи | мыпсэужаи |
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыпсэужащэрэт | упсэужащэрэт | псэужащэрэт | дыпсэужащэрэт | фыпсэужащэрэт | псэужащэрэт |
щымыӀэныгъэ: | сымыпсэужащэрэт | умыпсэужащэрэт | мыпсэужащэрэт | дымыпсэужащэрэт | фымыпсэужащэрэт | мыпсэужащэрэт |
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнщ | упсэужагъэнщ | псэужагъэнщ | дыпсэужагъэнщ | фыпсэужагъэнщ | псэужагъэнщ |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнкъым | упсэужагъэнкъым | псэужагъэнкъым | дыпсэужагъэнкъым | фыпсэужагъэнкъым | псэужагъэнкъым |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнт | упсэужагъэнт | псэужагъэнт | дыпсэужагъэнт | фыпсэужагъэнт | псэужагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнтэкъым | упсэужагъэнтэкъым | псэужагъэнтэкъым | дыпсэужагъэнтэкъым | фыпсэужагъэнтэкъым | псэужагъэнтэкъым |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэн | упсэужагъэн | псэужагъэн | дыпсэужагъэн | фыпсэужагъэн | псэужагъэн |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнкъэ | упсэужагъэнкъэ | псэужагъэнкъэ | дыпсэужагъэнкъэ | фыпсэужагъэнкъэ | псэужагъэнкъэ |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнт | упсэужагъэнт | псэужагъэнт | дыпсэужагъэнт | фыпсэужагъэнт | псэужагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнтэкъэ | упсэужагъэнтэкъэ | псэужагъэнтэкъэ | дыпсэужагъэнтэкъэ | фыпсэужагъэнтэкъэ | псэужагъэнтэкъэ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнпсэуж | упсэужагъэнпсэуж | псэужагъэнпсэуж | дыпсэужагъэнпсэуж | фыпсэужагъэнпсэуж | псэужагъэнпсэуж |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнукъым | упсэужагъэнукъым | псэужагъэнукъым | дыпсэужагъэнукъым | фыпсэужагъэнукъым | псэужагъэнукъым |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнут | упсэужагъэнут | псэужагъэнут | дыпсэужагъэнут | фыпсэужагъэнут | псэужагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнутэкъым | упсэужагъэнутэкъым | псэужагъэнутэкъым | дыпсэужагъэнутэкъым | фыпсэужагъэнутэкъым | псэужагъэнутэкъым |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэну | упсэужагъэну | псэужагъэну | дыпсэужагъэну | фыпсэужагъэну | псэужагъэну |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнукъэ | упсэужагъэнукъэ | псэужагъэнукъэ | дыпсэужагъэнукъэ | фыпсэужагъэнукъэ | псэужагъэнукъэ |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнут | упсэужагъэнут | псэужагъэнут | дыпсэужагъэнут | фыпсэужагъэнут | псэужагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыпсэужагъэнутэкъэ | упсэужагъэнутэкъэ | псэужагъэнутэкъэ | дыпсэужагъэнутэкъэ | фыпсэужагъэнутэкъэ | псэужагъэнутэкъэ |
Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыпсэуж | упсэуж | псэуж | дыпсэуж | фыпсэуж | псэуж(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсэуж | умыпсэуж | мыпсэуж | дымыпсэуж | фымыпсэуж | мыпсэуж(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыпсэужа | упсэужа | псэужа | дыпсэужа | фыпсэужа | псэужа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсэужа | умыпсэужа | мыпсэужа | дымыпсэужа | фымыпсэужа | мыпсэужа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыпсэужыгъа | упсэужыгъа | псэужыгъа | дыпсэужыгъа | фыпсэужыгъа | псэужыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсэужыгъа | умыпсэужыгъа | мыпсэужыгъа | дымыпсэужыгъа | фымыпсэужыгъа | мыпсэужыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыпсэужын | упсэужын | псэужын | дыпсэужын | фыпсэужын | псэужын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсэужын | умыпсэужын | мыпсэужын | дымыпсэужын | фымыпсэужын | мыпсэужын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыпсэужыну | упсэужыну | псэужыну | дыпсэужыну | фыпсэужыну | псэужыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсэужыну | умыпсэужыну | мыпсэужыну | дымыпсэужыну | фымыпсэужыну | мыпсэужыну(хэ) |
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпсэуж | узэрыпсэуж | зэрыпсэуж | дызэрыпсэуж | фызэрыпсэуж | зэрыпсэуж(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыпсэуж | узэрымыпсэуж | зэрымыпсэуж | дызэрымыпсэуж | фызэрымыпсэуж | мызэрыпсэуж(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпсэужа | узэрыпсэужа | зэрыпсэужа | дызэрыпсэужа | фызэрыпсэужа | зэрыпсэужа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыпсэужа | узэрымыпсэужа | зэрымыпсэужа | дызэрымыпсэужа | фызэрымыпсэужа | зэрымыпсэужа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпсэужыгъа | узэрыпсэужыгъа | зэрыпсэужыгъа | дызэрыпсэужыгъа | фызэрыпсэужыгъа | зэрыпсэужыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыпсэужыгъа | узэрымыпсэужыгъа | зэрымыпсэужыгъа | дызэрымыпсэужыгъа | фызэрымыпсэужыгъа | зэрымыпсэужыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпсэужын | узэрыпсэужын | зэрыпсэужын | дызэрыпсэужын | фызэрыпсэужын | зэрыпсэужын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыпсэужын | узэрымыпсэужын | зэрымыпсэужын | дызэрымыпсэужын | фызэрымыпсэужын | зэрымыпсэужын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыпсэужыну | узэрыпсэужыну | зэрыпсэужыну | дызэрыпсэужыну | фызэрыпсэужыну | зэрыпсэужыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыпсэужыну | узэрымыпсэужыну | зэрымыпсэужыну | дызэрымыпсэужыну | фызэрымыпсэужыну | зэрымыпсэужыну(хэ) |
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпсэуж | псэужыпсэуж | щыпсэуж | дыщыпсэуж | фыщыпсэуж | щыпсэуж(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыпсэуж | псэужымыпсэуж | щымыпсэуж | дыщымыпсэуж | фыщымыпсэуж | щымыпсэуж(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпсэужа | псэужыпсэужа | щыпсэужа | дыщыпсэужа | фыщыпсэужа | щыпсэужа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыпсэужа | псэужымыпсэужа | щымыпсэужа | дыщымыпсэужа | фыщымыпсэужа | щымыпсэужа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпсэужыгъа | псэужыпсэужыгъа | щыпсэужыгъа | дыщыпсэужыгъа | фыщыпсэужыгъа | щыпсэужыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыпсэужыгъа | псэужымыпсэужыгъа | щымыпсэужыгъа | дыщымыпсэужыгъа | фыщымыпсэужыгъа | щымыпсэужыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпсэужын | псэужыпсэужын | щыпсэужын | дыщыпсэужын | фыщыпсэужын | щыпсэужын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыпсэужын | псэужымыпсэужын | щымыпсэужын | дыщымыпсэужын | фыщымыпсэужын | щымыпсэужын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыпсэужыну | псэужыпсэужыну | щыпсэужыну | дыщыпсэужыну | фыщыпсэужыну | щыпсэужыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыпсэужыну | псэужымыпсэужыну | щымыпсэужыну | дыщымыпсэужыну | фыщымыпсэужыну | щымыпсэужыну(хэ) |
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздэпсэуж | уздэпсэуж | здэпсэуж | дыздэпсэуж | фыздэпсэуж | здэпсэуж(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыпсэуж | уздэмыпсэуж | здэмыпсэуж | дыздэмыпсэуж | фыздэмыпсэуж | здэмыпсэуж(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэпсэужа | уздэпсэужа | здэпсэужа | дыздэпсэужа | фыздэпсэужа | здэпсэужа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыпсэужа | уздэмыпсэужа | здэмыпсэужа | дыздэмыпсэужа | фыздэмыпсэужа | здэмыпсэужа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэпсэужыгъа | уздэпсэужыгъа | здэпсэужыгъа | дыздэпсэужыгъа | фыздэпсэужыгъа | здэпсэужыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыпсэужыгъа | уздэмыпсэужыгъа | здэмыпсэужыгъа | дыздэмыпсэужыгъа | фыздэмыпсэужыгъа | здэмыпсэужыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэпсэужын | уздэпсэужын | здэпсэужын | дыздэпсэужын | фыздэпсэужын | здэпсэужын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыпсэужын | уздэмыпсэужын | здэмыпсэужын | дыздэмыпсэужын | фыздэмыпсэужын | здэмыпсэужын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэпсэужыну | уздэпсэужыну | здэпсэужыну | дыздэпсэужыну | фыздэпсэужыну | здэпсэужыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыпсэужыну | уздэмыпсэужыну | здэмыпсэужыну | дыздэмыпсэужыну | фыздэмыпсэужыну | здэмыпсэужыну(хэ) |
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэпсэуж | псэужӀэпсэуж | щӀэпсэуж | дыщӀэпсэуж | фыщӀэпсэуж | щӀэпсэуж(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыпсэуж | псэужӀэмыпсэуж | щӀэмыпсэуж | дыщӀэмыпсэуж | фыщӀэмыпсэуж | щӀэмыпсэуж(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэпсэужа | псэужӀэпсэужа | щӀэпсэужа | дыщӀэпсэужа | фыщӀэпсэужа | щӀэпсэужа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыпсэужа | псэужӀэмыпсэужа | щӀэмыпсэужа | дыщӀэмыпсэужа | фыщӀэмыпсэужа | щӀэмыпсэужа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэпсэужыгъа | псэужӀэпсэужыгъа | щӀэпсэужыгъа | дыщӀэпсэужыгъа | фыщӀэпсэужыгъа | щӀэпсэужыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыпсэужыгъа | псэужӀэмыпсэужыгъа | щӀэмыпсэужыгъа | дыщӀэмыпсэужыгъа | фыщӀэмыпсэужыгъа | щӀэмыпсэужыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэпсэужын | псэужӀэпсэужын | щӀэпсэужын | дыщӀэпсэужын | фыщӀэпсэужын | щӀэпсэужын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыпсэужын | псэужӀэмыпсэужын | щӀэмыпсэужын | дыщӀэмыпсэужын | фыщӀэмыпсэужын | щӀэмыпсэужын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэпсэужыну | псэужӀэпсэужыну | щӀэпсэужыну | дыщӀэпсэужыну | фыщӀэпсэужыну | щӀэпсэужыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыпсэужыну | псэужӀэмыпсэужыну | щӀэмыпсэужыну | дыщӀэмыпсэужыну | фыщӀэмыпсэужыну | щӀэмыпсэужыну(хэ) |
Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыпсэужу | упсэужу | псэужу | дыпсэужу | фыпсэужу | псэуж(хэ)у |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсэужу | умыпсэужу | мыпсэужу | дымыпсэужу | фымыпсэужу | мыпсэуж(хэ)у |
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыпсэужауэ | упсэужауэ | псэужауэ | дыпсэужауэ | фыпсэужауэ | псэужауэ / псэужахэу |
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыпсэужауэ | умыпсэужауэ | мыпсэужауэ | дымыпсэужауэ | фымыпсэужауэ | мыпсэужауэ / мыпсэужахэу |
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сыпсэужурэ | упсэужурэ | псэужурэ | дыпсэужурэ | фыпсэужурэ | псэуж(хэ)урэ |
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сымыпсэужурэ | умыпсэужурэ | мыпсэужурэ | дымыпсэужурэ | фымыпсэужурэ | мыпсэуж(хэ)урэ |
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [псэуж] | [псэуж]ыр | -- | [псэуж]хэр |
Эргативнэ: | [псэуж] | [псэуж]ым | -- | [псэуж]хэм |
Послеложнэ: | [псэуж]кӀэ | [псэуж]ымкӀэ | [псэуж]хэкӀэ | [псэуж]хэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [псэуж]у | [псэуж]ырауэ | [псэуж]хэу | [псэуж]хэрауэ |
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [псэуж]а | [псэуж]ар | -- | [псэуж]ахэр |
Эргативнэ: | [псэуж]а | [псэуж]ам | -- | [псэуж]ахэм |
Послеложнэ: | [псэуж]акӀэ | [псэуж]амкӀэ | [псэуж]ахэкӀэ | [псэуж]ахэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [псэуж]ауэ | [псэуж]арауэ | [псэуж]ахэу | [псэуж]ахэрауэ |
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [псэуж]ын | [псэуж]ыныр | -- | [псэуж]ынхэр |
Эргативнэ: | [псэуж]ын | [псэуж]ыным | -- | [псэуж]ынхэм |
Послеложнэ: | [псэуж]ынкӀэ | [псэуж]ынымкӀэ | [псэуж]ынхэкӀэ | [псэуж]ынхэмкӀэ |
'Обстоятельственнэ: | [псэуж]ыну | [псэуж]ынырауэ | [псэуж]ынхэу | [псэуж]ынхэрауэ |
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [псэуж]ыну | [псэуж]ынур | -- | [псэуж]ынухэр |
Эргативнэ: | [псэуж]ыну | [псэуж]ынум | -- | [псэуж]ынухэм |
Послеложнэ: | [псэуж]ынукӀэ | [псэуж]ынумкӀэ | [псэуж]ынухэкӀэ | [псэуж]ынухэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [псэуж]ынууэ | [псэуж]ынурауэ | [псэуж]ынухэу | [псэуж]ынухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэрым и ужькӀэ зы зэман гуэркӀэ псэун.
ЩАПХЪЭХЭР
- - Ныжэбэризэми сыпсзужым сыткӀэ си зэран, - жиӀэри егупсысащ [пкӀауэр]. КӀэрашэ Тембот
, Акъсырэ Залымхъан
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- псэужын: to live for a certain time after that
УРЫСЫБЗЭ
- псэужын: прожить ещё определённое время после чего-л.
псалъафэ зэпыщӀахэр
И гуащӀэкӀэ псэужын зэгъэзэхуэжын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: support yourself, live by your own labour Урысыбзэ: жить своим трудом. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] щхьэ хуэпсэужын зэгъэзэхуэжын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: live for your own sake, for yourself Урысыбзэ: жить для себя, ради себя. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ