лӏы
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ɬʹǝ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [лӏ] + -ы
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжыгъэ | Куэд бжыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | лӀы | лӀыр | -- | лӀыхэр |
Эргативнэ: | лӀы | лӀым | -- | лӀыхэм |
Послеложнэ: | лӀыкӀэ | лӀымкӀэ | лӀыхэкӀэ | лӀыхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | лӀыуэ | лӀырауэ | лӀыхэу | лӀыхэрауэ |
еигъэ формэхэр | |||||
---|---|---|---|---|---|
силӀ | уилӀ | илӀ | дилӀ | филӀ | ялӀ |
МЫХЬЭНЭ
- ЦӀыхухъу.
- ЦӀыхубзым и щхьэгъусэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- ЛӀым и лӀыгъэр зауэм къыщацӀыху. Псалъэжьхэр
- ЛӀы и махуэрэ шы и махуэрэ зэхуэдэкъым. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 110 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Хэку зауэшхуэм Лъэпщ дадэр лӀы хахуэу хэтащ. | Дедушка Тлепш участвовал в Великой Отечественной войне как смелый мужчина. | Grandfather Tlepsh took part in the Great Patriotic War as a brave man. |
ЛӀы мышынэу ар бий бзаджэм езэуащ, и Хэкури ихъумэжащ. | Как бесстрашный мужчина, он воевал против лютого врага, свою Родину защитил. | He fought as a fearless man (fearlessly) against the fierce enemy and protected his homeland. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- ЛӀы цӀэрыӀуэ.
- ЛӀы дэпсэун.
- ЛӀыфӀ
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- лӏы: 1. man 2. husband, spouse
- ЛӀы цӀэрыӀуэ: a famous man
- ЛӀы дэпсэун: live with one’s husband
- ЛӀыфӀ: a good man
УРЫСЫБЗЭ
- лӏы: 1. мужчина 2. муж, супруг
- ЛӀы цӀэрыӀуэ: известный мужчина
- ЛӀы дэпсэун: жить с мужем
- ЛӀыфӀ: хороший человек
псалъафэ зэпыщӀахэр
ЛӀы дэкӀуэн
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: get married (about a woman) Урысыбзэ: выйти замуж. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ЛӀы етын
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: give away in marriage (a woman) Урысыбзэ: выдать кого-л. замуж. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Сэ сыщымыӀэу, Аминатыр лӀы иратат. Къуэдзокъуэ Хьэсэн
ЛӀы жагъуэ хуашэ хуэдэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: be in a bad mood (literally: as if you were being given away in marriage to a man you don’t love). Урысыбзэ: быть в плохом настроении (букв. словно выдают замуж за нелюбимого человека). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ЛӀы и жэщ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: a dark, cloudy night Урысыбзэ: тёмная, пасмурная ночь. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ЛӀы икъугъэ (икъущ)
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: a real man Урысыбзэ: настоящий мужчина. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Хьэхьей, Нартхэ ди Бэдынокъуэ! Нартхэ ди лӀы икъугъэ, Бэлэрыгъ зекӀуэкӀэ, Уи шыфэлӀыфэр сфӀэдахэщ. Нартхэр
ЛӀы и лӀыж
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: bravest of the brave Урысыбзэ: храбрейший из храбрых Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: ГуфӀэгъуэ мыухыжыр зыгъуэта нартхэм лъэӀукӀэ ирагъэблэгъащ лӀы и лӀыж Батрэзыр. Нартхэр
ЛӀы фӀыцӀэ гъущӀынэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: a brave man Урысыбзэ: храбрый мужчина. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Сосрыкъуэу си напщӀэ, лӀы фӀыцӀэ гъущӀынэ. Нартхэр
ЛӀы хъун
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: become mature, come of age (about a man) Урысыбзэ: достичь зрелости (о мужчине) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ЛӀы цӀыкӀу къамэшхуэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: a man with ambition Урысыбзэ: мужчина с амбициями. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ЛӀы щӀын
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: bring up sb as a man, make a man out of sb Урысыбзэ: сделать, воспитать кого-л. мужчиной. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ЛӀмм я лей
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: bravest of the brave Урысыбзэ: храбрейший из храбрых. Псалъэ зэпхахэр: ЛӀым я лейуэ щхьэ хъыжьэ, зауэ хъумэ, лӀы хахуэ. Адыгэ ӀуэрыӀуатэхэр, сборник
Щапхъэхэр:
ЛӀыуэ анэм къилъхуа
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: a real man Урысыбзэ: настоящий мужчина. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
ЛӀыуэ пащӀэ тетын
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: be a real man Урысыбзэ: быть настоящим мужчиной. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: УлӀу пащӀэ птетмэ си пащхьэм къиувэ. Щомахуэ Амырхъан
ЛӀыфӀ натӀэ ухъу
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: I wish you a good husband (wish to a girl) Урысыбзэ: хорошего мужа тебе (пожелание девушке). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Пщащэм, гушыӀэ хуэдэу: — НасыпыфӀэ, лӀыфӀ натӀэ ухъу! — жраӀэ. Адыгэ ӀуэрыӀуатэхэр, сборник
лӀы дакъэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: ЛӀы быдэ, Ӏэчлъэч. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: a strong, stocky man Урысыбзэ: крепкий, сбитый мужчина Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
лӀы дэкӀуэгъуэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: of marriageable age, time to get married (about a girl) Урысыбзэ: брачный возраст девушки, пора замужества Псалъэ зэпхахэр: / Бзылъхугъэм и балигъыпӀэ, ар унагъуэ щихьэ хъуну ныбжь. Пщащэм и лӀы дэкӀуэгъуэ хъуащ. Щапхъэхэр:
лӀы закъуэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Щхьэгъусэ, унагъуэ зимыӀэ (зимыӀэж) цӀыхухъу. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: solitary, lonely man; an old bachelor Урысыбзэ: бобыль Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
лӀы закъуэ унэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Къуэш, къуэ зимыӀэ цӀыхухъум и унагъуэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: the family of a man without brothers or sons Урысыбзэ: семья мужчины без братьев и сыновей Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
лӀы къуапцӀэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: ЦӀыхухъу уардэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: a slim, tall man Урысыбзэ: стройный высокий мужчина Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Сосрыкъуэу лӀы къуапцӀэ, сэркӀэ укъэмыпцӀэ. Нартхэр
лӀы пцӀанэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Ӏэщэ зымыӀыгъ цӀыхухъу. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: an unarmed man Урысыбзэ: безоружный мужчина Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Атаманым Бадым и псалъэр и фӀэщ хъуащ, лӀы пцӀанэм сыт ищӀэн, Ӏэрыубыд хъуащ жыхуиӀэ хьисэпкӀэ къепсыхащ. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
БИБЛИОГРАФИЕ