Википсалъалъэ

кӏэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

  •  
    кӀэ

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [tʹʂɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [кӀ] + -э

СКЛОНЕНЭ

Закъуэ бжыгъэ Куэд бжыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: кӀэ кӀэр -- кӀэхэр
Эргативнэ: кӀэ кӀэм -- кӀэхэм
Послеложнэ: кӀэкӀэ кӀэмкӀэ кӀэхэкӀэ кӀэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: кӀэуэ кӀэрауэ кӀэхэу кӀэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Языныкъуэ псэущхьэхэм я пкъыр зэриухыу пытыр.
  2. Зыгуэр щиух, иужь ит.

ЩАПХЪЭХЭР

  • Блэр и кӀэмкӀэ тету къежьауэ щилъагъум, цыжьбанэм зызэригъапщхьэри гъуэлъащ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
  • Псапъэм и пэр умыщӀэмэ, и кӀэри пщӀэркъым. Псалъэжьхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Мазэм и кӀэ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • кӏэ: 1. tail 2. end, finish, completion (of a job, a stick)
  • Мазэм и кӀэ: month-end, end of the month
УРЫСЫБЗЭ
  • кӏэ: 1. хвост 2. конец (напр. работы, палки)
  • Мазэм и кӀэ: конец месяца
НЭГЪУЭЩӀ БЗЭХЭР:
  • адыгеибзэ (кӀахыбзэ) (ady):
  • азэрбайджаныбзэ (az):
  • армяныбзэ (ермэлыбзэ) (hy):
  • башкирыбзэ (ba):
  • грузиныбзэ (куржыбзэ, сонэбзэ) (ka):
  • иврит (he): ‎
  • къэрэшей-балъкъэрыбзэ (kbc):
  • нэмыцэбзэ (de):
  • персыбзэ (fa): ‎
  • тыркубзэ (tr): 1. Kuyruk 2. Son
  • французыбзэ (франджыбзэ) (fr):
  • хьэрыпыбзэ (ar):


псалъафэ зэпыщӀахэр

КӀэ етын

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: kill sb, take sb’s life
     Урысыбзэ: лишить жизни кого-л., покончить с кем-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

КӀэ игъуэтащ

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: perish, die completely, totally
     Урысыбзэ: погибнуть окончательно.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

КӀэ имыӀэжу

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: to infinity
     Урысыбзэ: до бесконечности.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

КӀэ иӀэкъым

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: without end
     Урысыбзэ: без конца.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Шухэр ешат, егъэзыхыгъуэм кӀэ имыӀэ хуэдэу.  КӀыщокъуэ Алим

[И] кӀэ къихуэн

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be in last place, lag behind
     Урысыбзэ: оказаться на последнем месте, плестись в хвосте.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Адрей къуажзм япэ димыщмэ, я кӀэ дыкъихуэнкъым.  КӀыщокъуэ Алим

[И] кӀэ къурыкъуу хэутӀыпщхьэжын

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: give sb complete leeway, freedom of action
     Урысыбзэ: предоставить полную свободу действий кому-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] кӀэ темытӀысхьэжын

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be very anxious about sth., not find a place for yourself, worry a lot, know no rest.
     Урысыбзэ: испытывать сильную тревогу из-за чего-л.; не находить себе места, сильно беспокоиться, волноваться; не знать покоя.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Ар [хъыджэбзыр] зыщӀыпӀэ кӀуамэ, къэкӀуэжыху, анэр и кӀэм тетӀысхьэжыртэкъым.  Къашыргъэ ХьэпащӀэ

КӀэи пэи иӀэкъым

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: there’s to end, without end
     Урысыбзэ: нет конца и краю.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

КӀэкӀэ зисэн

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be stubborn, obstinate or capricious
     Урысыбзэ: заупрямиться, закапризничать.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] кӀэм икӀэжым

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: at last, finally, in the end
     Урысыбзэ: наконец.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] кӀэм икӀуэдэн

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: perish or die because of sb, kick the bucket because of sb
     Урысыбзэ: погибнуть, пропасть по чьей-л. вине; отдать концы из-за кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Шорэ и Ӏуэху зытетыр къыщӀэщу организацэ псор абы и кӀэм икӀуэдэн шынагъуэр къатепсыхат.  Къашыргъэ ХьэпащӀэ

[И] кӀэм иплъэн

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: wait for sb to arrive
     Урысыбзэ: дождаться чего-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] кӀэм итын

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: fall or lag behind, straggle (in a competition, in one’s studies, etc.).
     Урысыбзэ: плестись в хвосте, отставать (в соревновании, учёбе и т.п.).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] кӀэм ищӀауэ

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: follow sb like a shadow or tail
     Урысыбзэ: ходить тенью за кем-л., быть чьим-л. хвостом.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] кӀэм мафӀэ къыщӀэнащ

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: in a panic, anxious, alarmed
     Урысыбзэ: [он] в панике, в тревоге.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] кӀэм теувэн

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: step on st’s tail (heels)
     Урысыбзэ: наступать на хвост [пятки] кому-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Абы и кӀэм теувэт, лъэщущ узэрытеувэнур!  Шортэн Аскэрбий

КӀэр [бэкъум] дэупщӀэн

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: have your tail between your legs, come down a peg
     Урысыбзэ: поджать хвост.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Иджы я кӀэр я бэкъум дэупщӀауэ заудыгъу, ауэ Ӏэмал зэрагъуэту иджыри Ӏэбэнухэщ [дыгъуэгъуакӀуэхэр].  КӀэрашэ Тембот

КӀэр бжыхьым дэхуэжын

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: be ruined, bankrupt, washed up
     Урысыбзэ: разориться, обанкротиться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] кӀэр къуилъхьэжащ

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: [he] is bankrupt
     Урысыбзэ: [он] обанкротился.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Абрэджхэм я кӀэр къуалъхьэжауэ зи фӀэщ мыхъуи щыӀэт.  КӀыщокъуэ Алим

КӀэр удэу (къэжыхьын)

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: wagging one’s tail (run), fawning
     Урысыбзэ: виляя хвостом (бегать).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] кӀэри и пэри

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: that’s all, and that’s it
     Урысыбзэ: только и всего, всего-навсего.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] кӀэри и щхьэри

зэгъэзэхуэжын 
  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: that’s all, pure and simple
     Урысыбзэ: всего-навсего, просто-напросто.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

  •  
    кӀэ
  •  
    кӀэ

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [tʹʂɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [кӀ] + -э

СКЛОНЕНЭ

Закъуэ бжыгъэ Куэд бжыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: кӀэ кӀэр -- кӀэхэр
Эргативнэ: кӀэ кӀэм -- кӀэхэм
Послеложнэ: кӀэкӀэ кӀэмкӀэ кӀэхэкӀэ кӀэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: кӀэуэ кӀэрауэ кӀэхэу кӀэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. ЦӀыхубз шыгъын, бгым и щӀагъымкӀэ щыӀэ Ӏыхьэм фӀалъхьэу.

ЩАПХЪЭХЭР

  • Абы [Софят] ӀэлъэщӀ фӀыцӀэ телъщ, кӀэ къулэн щыгъщ. ЩоджэнцӀыкӀу Ӏэдэм

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • кӏэ: skirt
УРЫСЫБЗЭ
  • кӏэ: юбка
псалъафэ зэпыщӀахэр

кӀэ бгыкъу

зэгъэзэхуэжын
  •  
    кӀэ бгыкъу (морэ-фӀыцӀафэ)
  Мыхьэнэ: Блыным декӀуэкӀыу телъ, бгыкъухэр зытралъхьэ пхъэ кӀыхьыр.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: wall plate
     Урысыбзэ: мауэрлат
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын

Къыздырахар: "https://kbd.wiktionary.org/w/index.php?title=кӏэ&oldid=26704"