къэхын
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [qʹɐ'xǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- къэ- + [х] + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭ зэгъэзэхуэжын
Глагол лъэӏэс "къэхын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар) | |
---|---|
щыӀэныгъэ: | къэхын |
щымыӀэныгъэ: | къэмыхын |
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | къэсхын | къэпхын | къихын | къэтхын | къэфхын | къахын |
щымыӀэныгъэ: | къэзмыхын | къыумыхын | къимыхын | къэдмыхын | къэвмыхын | къамыхын |
Унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
---|---|---|
щыӀэныгъэ: | къэх! | къэфх! |
щымыӀэныгъэ: | къыумых! | къэвмых! |
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | къэсрех | къыурех | кърех | къэтрех | къэфрех | кърех |
щымыӀэныгъэ: | къэсремых | къыуремых | къремых | къэтремых | къэфремых | къремых |
ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къызох(ыр) | къыбох(ыр) | къех(ыр) | къыдох(ыр) | къывох(ыр) | къах(ыр) |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къэсхыркъым | къэпхыркъым | къихыркъым | къэтхыркъым | къэфхыркъым | къахыркъым |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | къэсхырт | къэпхырт | къихырт | къэтхырт | къэфхырт | къахырт |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | къэсхыртэкъым | къэпхыртэкъым | къихыртэкъым | къэтхыртэкъым | къэфхыртэкъым | къахыртэкъым |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къэсхащ | къэпхащ | къихащ | къэтхащ | къэфхащ | къахащ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къэсхакъым | къэпхакъым | къихакъым | къэтхакъым | къэфхакъым | къахакъым |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | къэсхат | къэпхат | къихат | къэтхат | къэфхат | къахат |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къэсхатэкъым | къэпхатэкъым | къихатэкъым | къэтхатэкъым | къэфхатэкъым | къахатэкъым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхыгъащ | къэпхыгъащ | къихыгъащ | къэтхыгъащ | къэфхыгъащ | къахыгъащ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | къэсхыгъакъым | къэпхыгъакъым | къихыгъакъым | къэтхыгъакъым | къэфхыгъакъым | къахыгъакъым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхыгъат | къэпхыгъат | къихыгъат | къэтхыгъат | къэфхыгъат | къахыгъат |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къэсхыгъатэкъым | къэпхыгъатэкъым | къихыгъатэкъым | къэтхыгъатэкъым | къэфхыгъатэкъым | къахыгъатэкъым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | къэсхщ | къэпхщ | къихщ | къэтхщ | къэфхщ | къахщ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | къэсхкъым | къэпхкъым | къихкъым | къэтхкъым | къэфхкъым | къахкъым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | къэсхт | къэпхт | къихт | къэтхт | къэфхт | къахт |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | къэсхтэкъым | къэпхтэкъым | къихтэкъым | къэтхтэкъым | къэфхтэкъым | къахтэкъым |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынщ | къэпхынщ | къихынщ | къэтхынщ | къэфхынщ | къахынщ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэсхынкъым | къэпхынкъым | къихынкъым | къэтхынкъым | къэфхынкъым | къахынкъым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынущ | къэпхынущ | къихынущ | къэтхынущ | къэфхынущ | къахынущ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэсхынукъым | къэпхынукъым | къихынукъым | къэтхынукъым | къэфхынукъым | къахынукъым |
ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхрэ | къэпхрэ | къихрэ | къэтхрэ | къэфхрэ | къахрэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къэсхыркъэ | къэпхыркъэ | къихыркъэ | къэтхыркъэ | къэфхыркъэ | къахыркъэ |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | къэсхырт | къэпхырт | къихырт | къэтхырт | къэфхырт | къахырт |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | къэсхыртэкъэ | къэпхыртэкъэ | къихыртэкъэ | къэтхыртэкъэ | къэфхыртэкъэ | къахыртэкъэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къэсха | къэпха | къиха | къэтха | къэфха | къаха |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къэсхакъэ | къэпхакъэ | къихакъэ | къэтхакъэ | къэфхакъэ | къахакъэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | къэсхат | къэпхат | къихат | къэтхат | къэфхат | къахат |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къэсхатэкъэ | къэпхатэкъэ | къихатэкъэ | къэтхатэкъэ | къэфхатэкъэ | къахатэкъэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхыгъа | къэпхыгъа | къихыгъа | къэтхыгъа | къэфхыгъа | къахыгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ: | къэсхыгъакъэ | къэпхыгъакъэ | къихыгъакъэ | къэтхыгъакъэ | къэфхыгъакъэ | къахыгъакъэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхыгъат | къэпхыгъат | къихыгъат | къэтхыгъат | къэфхыгъат | къахыгъат |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къэсхыгъатэкъэ | къэпхыгъатэкъэ | къихыгъатэкъэ | къэтхыгъатэкъэ | къэфхыгъатэкъэ | къахыгъатэкъэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | къэсх | къэпх | къих | къэтх | къэфх | къах |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | къэсхкъэ | къэпхкъэ | къихкъэ | къэтхкъэ | къэфхкъэ | къахкъэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | къэсхт | къэпхт | къихт | къэтхт | къэфхт | къахт |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | къэсхтэкъэ | къэпхтэкъэ | къихтэкъэ | къэтхтэкъэ | къэфхтэкъэ | къахтэкъэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхын | къэпхын | къихын | къэтхын | къэфхын | къахын |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэсхынкъэ | къэпхынкъэ | къихынкъэ | къэтхынкъэ | къэфхынкъэ | къахынкъэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхыну | къэпхыну | къихыну | къэтхыну | къэфхыну | къахыну |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэсхынукъэ | къэпхынукъэ | къихынукъэ | къэтхынукъэ | къэфхынукъэ | къахынукъэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхмэ | къэпхмэ | къихмэ | къэтхмэ | къэфхмэ | къахмэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхмэ | къыумыхмэ | къимыхмэ | къэдмыхмэ | къэвмыхмэ | къамыхмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къэсхамэ | къэпхамэ | къихамэ | къэтхамэ | къэфхамэ | къахамэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхамэ | къыумыхамэ | къимыхамэ | къэдмыхамэ | къэвмыхамэ | къамыхамэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | къэсхыгъамэ | къэпхыгъамэ | къихыгъамэ | къэтхыгъамэ | къэфхыгъамэ | къахыгъамэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхыгъамэ | къыумыхыгъамэ | къимыхыгъамэ | къэдмыхыгъамэ | къэвмыхыгъамэ | къамыхыгъамэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынмэ | къэпхынмэ | къихынмэ | къэтхынмэ | къэфхынмэ | къахынмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхынмэ | къыумыхынмэ | къимыхынмэ | къэдмыхынмэ | къэвмыхынмэ | къамыхынмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынумэ | къэпхынумэ | къихынумэ | къэтхынумэ | къэфхынумэ | къахынумэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхынумэ | къыумыхынумэ | къимыхынумэ | къэдмыхынумэ | къэвмыхынумэ | къамыхынумэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхтэмэ | къэпхтэмэ | къихтэмэ | къэтхтэмэ | къэфхтэмэ | къахтэмэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхтэмэ | къыумыхтэмэ | къимыхтэмэ | къэдмыхтэмэ | къэвмыхтэмэ | къамыхтэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къэсхатэмэ | къэпхатэмэ | къихатэмэ | къэтхатэмэ | къэфхатэмэ | къахатэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхатэмэ | къыумыхатэмэ | къимыхатэмэ | къэдмыхатэмэ | къэвмыхатэмэ | къамыхатэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | къэсхыгъатэмэ | къэпхыгъатэмэ | къихыгъатэмэ | къэтхыгъатэмэ | къэфхыгъатэмэ | къахыгъатэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхыгъатэмэ | къыумыхыгъатэмэ | къимыхыгъатэмэ | къэдмыхыгъатэмэ | къэвмыхыгъатэмэ | къамыхыгъатэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынтэмэ | къэпхынтэмэ | къихынтэмэ | къэтхынтэмэ | къэфхынтэмэ | къахынтэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхынтэмэ | къыумыхынтэмэ | къимыхынтэмэ | къэдмыхынтэмэ | къэвмыхынтэмэ | къамыхынтэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынутэмэ | къэпхынутэмэ | къихынутэмэ | къэтхынутэмэ | къэфхынутэмэ | къахынутэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхынутэмэ | къыумыхынутэмэ | къимыхынутэмэ | къэдмыхынутэмэ | къэвмыхынутэмэ | къамыхынутэмэ |
сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынт | къэпхынт | къихынт | къэтхынт | къэфхынт | къахынт |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэсхынтэкъым | къэпхынтэкъым | къихынтэкъым | къэтхынтэкъым | къэфхынтэкъым | къахынтэкъым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынут | къэпхынут | къихынут | къэтхынут | къэфхынут | къахынут |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэсхынутэкъым | къэпхынутэкъым | къихынутэкъым | къэтхынутэкъым | къэфхынутэкъым | къахынутэкъым |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхми | къэпхми | къихми | къэтхми | къэфхми | къахми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхми | къыумыхми | къимыхми | къэдмыхми | къэвмыхми | къамыхми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къэсхами | къэпхами | къихами | къэтхами | къэфхами | къахами |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхами | къыумыхами | къимыхами | къэдмыхами | къэвмыхами | къамыхами |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | къэсхыгъами | къэпхыгъами | къихыгъами | къэтхыгъами | къэфхыгъами | къахыгъами |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхыгъами | къыумыхыгъами | къимыхыгъами | къэдмыхыгъами | къэвмыхыгъами | къамыхыгъами |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынми | къэпхынми | къихынми | къэтхынми | къэфхынми | къахынми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхынми | къыумыхынми | къимыхынми | къэдмыхынми | къэвмыхынми | къамыхынми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынуми | къэпхынуми | къихынуми | къэтхынуми | къэфхынуми | къахынуми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхынуми | къыумыхынуми | къимыхынуми | къэдмыхынуми | къэвмыхынуми | къамыхынуми |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхтэми | къэпхтэми | къихтэми | къэтхтэми | къэфхтэми | къахтэми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхтэми | къыумыхтэми | къимыхтэми | къэдмыхтэми | къэвмыхтэми | къамыхтэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къэсхатэми | къэпхатэми | къихатэми | къэтхатэми | къэфхатэми | къахатэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхатэми | къыумыхатэми | къимыхатэми | къэдмыхатэми | къэвмыхатэми | къамыхатэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | къэсхыгъатэми | къэпхыгъатэми | къихыгъатэми | къэтхыгъатэми | къэфхыгъатэми | къахыгъатэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхыгъатэми | къыумыхыгъатэми | къимыхыгъатэми | къэдмыхыгъатэми | къэвмыхыгъатэми | къамыхыгъатэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынтэми | къэпхынтэми | къихынтэми | къэтхынтэми | къэфхынтэми | къахынтэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхынтэми | къыумыхынтэми | къимыхынтэми | къэдмыхынтэми | къэвмыхынтэми | къамыхынтэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къэсхынутэми | къэпхынутэми | къихынутэми | къэтхынутэми | къэфхэнутэми | къахэнутэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къэзмыхынутэми | къыумыхынутэми | къимыхынутэми | къэдмыхынутэми | къэвмыхынутэми | къамыхынутэми |
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | къэсхаи | къэпхаи | къихаи | къэтхаи | къэфхаи | къахаи |
щымыӀэныгъэ: | къэзмыхаи | къыумыхаи | къимыхаи | къэдмыхаи | къэвмыхаи | къамыхаи |
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | къэсхащэрэт | къэпхащэрэт | къихащэрэт | къэтхащэрэт | къэфхащэрэт | къахащэрэт |
щымыӀэныгъэ: | къэзмыхащэрэт | къыумыхащэрэт | къимыхащэрэт | къэдмыхащэрэт | къэвмыхащэрэт | къамыхащэрэт |
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | къэсхагъэнщ | къэпхагъэнщ | къихагъэнщ | къэтхагъэнщ | къэфхагъэнщ | къахагъэнщ |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | къэсхагъэнкъым | къэпхагъэнкъым | къихагъэнкъым | къэтхагъэнкъым | къэфхагъэнкъым | къахагъэнкъым |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | къэсхагъэнт | къэпхагъэнт | къихагъэнт | къэтхагъэнт | къэфхагъэнт | къахагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | къэсхагъэнтэкъым | къэпхагъэнтэкъым | къихагъэнтэкъым | къэтхагъэнтэкъым | къэфхагъэнтэкъым | къахагъэнтэкъым |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | къэсхагъэн | къэпхагъэн | къихагъэн | къэтхагъэн | къэфхагъэн | къахагъэн |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | къэсхагъэнкъэ | къэпхагъэнкъэ | къихагъэнкъэ | къэтхагъэнкъэ | къэфхагъэнкъэ | къахагъэнкъэ |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | къэсхагъэнт | къэпхагъэнт | къихагъэнт | къэтхагъэнт | къэфхагъэнт | къахагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | къэсхагъэнтэкъэ | къэпхагъэнтэкъэ | къихагъэнтэкъэ | къэтхагъэнтэкъэ | къэфхагъэнтэкъэ | къахагъэнтэкъэ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | къэсхагъэнущ | къэпхагъэнущ | къихагъэнущ | къэтхагъэнущ | къэфхагъэнущ | къахагъэнущ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | къэсхагъэнукъым | къэпхагъэнукъым | къихагъэнукъым | къэтхагъэнукъым | къэфхагъэнукъым | къахагъэнукъым |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | къэсхагъэнут | къэпхагъэнут | къихагъэнут | къэтхагъэнут | къэфхагъэнут | къахагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | къэсхагъэнутэкъым | къэпхагъэнутэкъым | къихагъэнутэкъым | къэтхагъэнутэкъым | къэфхагъэнутэкъым | къахагъэнутэкъым |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | къэсхагъэну | къэпхагъэну | къихагъэну | къэтхагъэну | къэфхагъэну | къахагъэну |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | къэсхагъэнукъэ | къэпхагъэнукъэ | къихагъэнукъэ | къэтхагъэнукъэ | къэфхагъэнукъэ | къахагъэнукъэ |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | къэсхагъэнут | къэпхагъэнут | къихагъэнут | къэтхагъэнут | къэфхагъэнут | къахагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | къэсхагъэнутэкъэ | къэпхагъэнутэкъэ | къихагъэнутэкъэ | къэтхагъэнутэкъэ | къэфхагъэнутэкъэ | къахагъэнутэкъэ |
Зылэжь (субъектнэ) причастие | |
---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | къэзых |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къэзымых |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къэзыха |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къэзымыха |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къэзыхыгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къэзымыхыгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къэзыхын |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къэзымыхын |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къэзыхыну |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къэзымыхыну |
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | къэсх | къэпх | къих | къэтх | къэфх | къах |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къэзмых | къыумых | къимых | къэдмых | къэвмых | къамых |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къэсха | къэпха | къиха | къэтха | къэфха | къаха |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къэзмыха | къыумыха | къимыха | къэдмыха | къэвмыха | къамыха |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къэсхыгъа | къэпхыгъа | къихыгъа | къэтхыгъа | къэфхыгъа | къахыгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къэзмыхыгъа | къыумыхыгъа | къимыхыгъа | къэдмыхыгъа | къэвмыхыгъа | къамыхыгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къэсхын | къэпхын | къихын | къэтхын | къэфхын | къахын |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къэзмыхын | къыумыхын | къимыхын | къэдмыхын | къэвмыхын | къамыхын |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къэсхыну | къэпхыну | къихыну | къэтхыну | къэфхыну | къахыну |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къэзмыхыну | къыумыхыну | къимыхыну | къэдмыхыну | къэвмыхыну | къамыхыну |
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ) | |
---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | къэх |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къэмых |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къэха |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къэмыха |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къэхыгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къэмыхыгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къэхын |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къэмыхын |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къэхыну |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къэмыхыну |
Обстоятельственнэ причастиехэр | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | къызэрысх | къызэрыпх | къызэрих | къызэрытх | къызэрыфх | къызэрах |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къызэрызмых | къызэрумых | къызэримых | къызэрыдмых | къызэрывмых | къызэрамых |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къызэрысха | къызэрыпха | къызэриха | къызэрытха | къызэрыфха | къызэраха |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къызэрызмыха | къызэрумыха | къызэримыха | къызэрыдмыха | къызэрывмыха | къызэрамыха |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къызэрысхыгъа | къызэрыпхыгъа | къызэрихыгъа | къызэрытхыгъа | къызэрыфхыгъа | къызэрахыгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къызэрызмыхыгъа | къызэрумыхыгъа | къызэримыхыгъа | къызэрыдмыхыгъа | къызэрывмыхыгъа | къызэрамыхыгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къызэрысхын | къызэрыпхын | къызэрихын | къызэрытхын | къызэрыфхын | къызэрахын |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къызэрызмыхын | къызэрумыхын | къызэримыхын | къызэрыдмыхын | къызэрывмыхын | къызэрамыхын |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къызэрысхыну | къызэрыпхыну | къызэрихыну | къызэрытхыну | къызэрыфхыну | къызэрахыну |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къызэрызмыхыну | къызэрумыхыну | къызэримыхыну | къызэрыдмыхыну | къызэрывмыхыну | къызэрамыхыну |
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | къыщысх | къыщыпх | къыщих | къыщытх | къыщыфх | къыщах |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къыщызмых | къыщумых | къыщимых | къыщыдмых | къыщывмых | къыщамых |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыщысха | къыщыпха | къыщиха | къыщытха | къыщыфха | къыщаха |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къыщызмыха | къыщумыха | къыщимыха | къыщыдмыха | къыщывмыха | къыщамыха |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыщысхыгъа | къыщыпхыгъа | къыщихыгъа | къыщытхыгъа | къыщыфхыгъа | къыщахыгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къыщызмыхыгъа | къыщумыхыгъа | къыщимыхыгъа | къыщыдмыхыгъа | къыщывмыхыгъа | къыщамыхыгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыщысхын | къыщыпхын | къыщихын | къыщытхын | къыщыфхын | къыщахын |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыщызмыхын | къыщумыхын | къыщимыхын | къыщыдмыхын | къыщывмыхын | къыщамыхын |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыщысхыну | къыщыпхыну | къыщихыну | къыщытхыну | къыщыфхыну | къыщахыну |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыщызмыхыну | къыщумыхыну | къыщимыхыну | къыщыдмыхыну | къыщывмыхыну | къыщамыхыну |
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | къыздэсх | къыздэпх | къыздих | къыздэтх | къыздэфх | къыздах |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къыздэзмых | къыздумых | къыздимых | къыздэдмых | къыздэвмых | къыздамых |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыздэсха | къыздэпха | къыздиха | къыздэтха | къыздэфха | къыздаха |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къыздэзмыха | къыздумыха | къыздимыха | къыздэдмыха | къыздэвмыха | къыздамыха |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыздэсхыгъа | къыздэпхыгъа | къыздихыгъа | къыздэтхыгъа | къыздэфхыгъа | къыздахыгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | здэбъэдэзмыхыгъа | къыздумыхыгъа | къыздимыхыгъа | къыздэдмыхыгъа | къыздэвмыхыгъа | къыздамыхыгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыздэсхын | къыздэпхын | къыздихын | къыздэтхын | къыздэфхын | къыздахын |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыздэзмыхын | къыздумыхын | къыздимыхын | къыздэдмыхын | къыздэвмыхын | къыздамыхын |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыздэсхыну | къыздэпхыну | къыздихыну | къыздэтхыну | къыздэфхыну | къыздахыну |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыздэзмыхыну | къыздумыхыну | къыздимыхыну | къыздэдмыхыну | къыздэвмыхыну | къыздамыхыну |
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | къыщӀэсх | къыщӀэпх | къыщӀих | къыщӀэтх | къыщӀэфх | къыщӀах |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къыщӀэзмых | къыщӀумых | къыщӀимых | къыщӀэдмых | къыщӀэвмых | къыщӀамых |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыщӀэсха | къыщӀэпха | къыщӀиха | къыщӀэтха | къыщӀэфха | къыщӀаха |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къыщӀэзмыха | къыщӀумыха | къыщӀимыха | къыщӀэдмыха | къыщӀэвмыха | къыщӀамыха |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыщӀэсхыгъа | щӀэкъэпхыгъа | къыщӀихыгъа | щӀэкъэтхыгъа | щӀэкъэфхыгъа | къыщӀахыгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къыщӀэзмыхыгъа | къыщӀумыхыгъа | къыщӀимыхыгъа | къыщӀэдмыхыгъа | къыщӀэвмыхыгъа | къыщӀамыхыгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыщӀэсхын | къыщӀэпхын | къыщӀихын | къыщӀэтхын | къыщӀэфхын | къыщӀахын |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыщӀэзмыхын | къыщӀумыхын | къыщӀимыхын | къыщӀэдмыхын | къыщӀэвмыхын | къыщӀамыхын |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыщӀэсхыну | къыщӀэпхыну | къыщӀихыну | къыщӀэтхыну | къыщӀэфхыну | къыщӀахыну |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыщӀэзмыхыну | къыщӀумыхыну | къыщӀимыхыну | къыщӀэдмыхыну | къыщӀэвмыхыну | къыщӀамыхыну |
Деепричастиехэр | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | къэсхыу | къэпхыу | къихыу | къэтхыу | къэфхыу | къахыу |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къэзмыхыу | къыумыхыу | къимыхыу | къэдмыхыу | къэвмыхыу | къамыхыу |
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къэсхауэ | къэпхауэ | къихауэ | къэтхауэ | къэфхауэ | къахауэ |
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къэзмыхауэ | къыумыхауэ | къимыхауэ | къэдмыхауэ | къэвмыхауэ | къамыхауэ |
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | къэсхыурэ | къэпхыурэ | къихыурэ | къэтхыурэ | къэфхыурэ | къахыурэ |
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | къэзмыхыурэ | къыумыхыурэ | къимыхыурэ | къэдмыхыурэ | къэвмыхыурэ | къамыхыурэ |
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ | Прямой Дополненэ | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
Подлежащэ | ||||||
сэ | -- | укъызох | къызох | -- | фыкъызох | къызох(хэ) |
уэ | сыкъыбох | -- | къыбох | дыкъыбох | -- | къыбох(хэ) |
абы | сыкъех | укъех | къех | дыкъех | фыкъех | къех(хэ) |
дэ | -- | укъыдох | къыдох | -- | фыкъыдох | къыдох(хэ) |
фэ | сыкъывох | -- | къывох | дыкъывох | -- | къывох(хэ) |
абыхэм | сыкъах | укъах | къах | дыкъах | фыкъах | къах(хэ) |
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) | Прямой Дополненэ | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
Подлежащэ | ||||||
сэ | -- | укъэс[хрэ] | къэс[хрэ] | -- | фыкъэс[хрэ] | къэс[х(хэ)рэ] |
уэ | сыкъэп[хрэ] | -- | къэп[хрэ] | дыкъэп[хрэ] | -- | къэп[х(хэ)рэ] |
абы | сыкъи[хрэ] | укъи[хрэ] | къи[хрэ] | дыкъи[хрэ] | фыкъи[хрэ] | къи[х(хэ)рэ] |
дэ | -- | укъэт[хрэ] | къэт[хрэ] | -- | фыкъэт[хрэ] | къэт[х(хэ)рэ] |
фэ | сыкъэф[хрэ] | -- | къэф[хрэ] | дыкъэф[хрэ] | -- | къэф[х(хэ)рэ] |
абыхэм | сыкъа[хрэ] | укъа[хрэ] | къа[хрэ] | дыкъа[хрэ] | фыкъа[хрэ] | къа[х(хэ)рэ] |
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [х] | [х]ыр | -- | [х]хэр |
Эргативнэ: | [х] | [х]ым | -- | [х]хэм |
Послеложнэ: | [х]кӀэ | [х]ымкӀэ | [х]хэкӀэ | [х]хэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [х]ыу | [х]ырауэ | [х]хэу | [х]хэрауэ |
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [х]а | [х]ар | -- | [х]ахэр |
Эргативнэ: | [х]а | [х]ам | -- | [х]ахэм |
Послеложнэ: | [х]акӀэ | [х]амкӀэ | [х]ахэкӀэ | [х]ахэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [х]ауэ | [х]арауэ | [х]ахэу | [х]ахэрауэ |
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [х]ын | [х]ыныр | -- | [х]ынхэр |
Эргативнэ: | [х]ын | [х]ыным | -- | [х]ынхэм |
Послеложнэ: | [х]ынкӀэ | [х]ынымкӀэ | [х]ынхэкӀэ | [х]ынхэмкӀэ |
'Обстоятельственнэ: | [х]ыну | [х]ынырауэ | [х]ынхэу | [х]ынхэрауэ |
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [х]ыну | [х]ынур | -- | [х]ынухэр |
Эргативнэ: | [х]ыну | [х]ынум | -- | [х]ынухэм |
Послеложнэ: | [х]ынукӀэ | [х]ынумкӀэ | [х]ынухэкӀэ | [х]ынухэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [х]ынууэ | [х]ынурауэ | [х]ынухэу | [х]ынухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- ГъубжэкӀэ пыупщӀын.
- КъехьэлӀэжын, зэщӀэкъуэжын, пыупщӀыжын, Ӏухыжын (п. п. гуэдз).
ЩАПХЪЭХЭР
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 84 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Абы хьэ къех. | Он срезает серпом ячмень. | He is cutting barley with a sickle. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Къамыл къэхын.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- къэхын: 1. cut with a sickle 2. reap (wheat)
- Къамыл къэхын: cut bullrushes
УРЫСЫБЗЭ
- къэхын: 1. срезать серпом 2. жать (напр. пшеницу)
- Къамыл къэхын: срезать камыш
БИБЛИОГРАФИЕ