къэлъхун

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [qʹɐɬ'xʷǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• къэ- + [лъху] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "къэлъхун"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	къэлъхун
щымыӀэныгъэ:	къэмылъхун

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къэслъхун	къэплъхун	къилъхун	къэтлъхун	къэфлъхун	къалъхун
щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхун	къыумылъхун	къимылъхун	къэдмылъхун	къэвмылъхун	къамылъхун

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	къэлъху!	къэфлъху!
щымыӀэныгъэ:	къыумылъху!	къэвмылъху!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сыкърелъху	укърелъху	кърелъху	дыкърелъху	фыкърелъху	кърелъху
щымыӀэныгъэ:	сыкъремылъху	укъремылъху	къремылъху	дыкъремылъху	фыкъремылъху	къремылъху

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къызолъху(р)	къыболъху(р)	къелъху(р)	къыдолъху(р)	къыволъху(р)	къалъху(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуркъым	къэплъхуркъым	къилъхуркъым	къэтлъхуркъым	къэфлъхуркъым	къалъхуркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхурт	къэплъхурт	къилъхурт	къэтлъхурт	къэфлъхурт	къалъхурт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуртэкъым	къэплъхуртэкъым	къилъхуртэкъым	къэтлъхуртэкъым	къэфлъхуртэкъым	къалъхуртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуащ	къэплъхуащ	къилъхуащ	къэтлъхуащ	къэфлъхуащ	къалъхуащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуакъым	къэплъхуакъым	къилъхуакъым	къэтлъхуакъым	къэфлъхуакъым	къалъхуакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуат	къэплъхуат	къилъхуат	къэтлъхуат	къэфлъхуат	къалъхуат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуатэкъым	къэплъхуатэкъым	къилъхуатэкъым	къэтлъхуатэкъым	къэфлъхуатэкъым	къалъхуатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхугъащ	къэплъхугъащ	къилъхугъащ	къэтлъхугъащ	къэфлъхугъащ	къалъхугъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхугъакъым	къэплъхугъакъым	къилъхугъакъым	къэтлъхугъакъым	къэфлъхугъакъым	къалъхугъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхугъат	къэплъхугъат	къилъхугъат	къэтлъхугъат	къэфлъхугъат	къалъхугъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхугъатэкъым	къэплъхугъатэкъым	къилъхугъатэкъым	къэтлъхугъатэкъым	къэфлъхугъатэкъым	къалъхугъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	къэслъхущ	къэплъхущ	къилъхущ	къэтлъхущ	къэфлъхущ	къалъхущ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	къэслъхукъым	къэплъхукъым	къилъхукъым	къэтлъхукъым	къэфлъхукъым	къалъхукъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	къэслъхут	къэплъхут	къилъхут	къэтлъхут	къэфлъхут	къалъхут
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	къэслъхутэкъым	къэплъхутэкъым	къилъхутэкъым	къэтлъхутэкъым	къэфлъхутэкъым	къалъхутэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунщ	къэплъхунщ	къилъхунщ	къэтлъхунщ	къэфлъхунщ	къалъхунщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхункъым	къэплъхункъым	къилъхункъым	къэтлъхункъым	къэфлъхункъым	къалъхункъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунущ	къэплъхунущ	къилъхунущ	къэтлъхунущ	къэфлъхунущ	къалъхунущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхунукъым	къэплъхунукъым	къилъхунукъым	къэтлъхунукъым	къэфлъхунукъым	къалъхунукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхурэ	къэплъхурэ	къилъхурэ	къэтлъхурэ	къэфлъхурэ	къалъхурэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуркъэ	къэплъхуркъэ	къилъхуркъэ	къэтлъхуркъэ	къэфлъхуркъэ	къалъхуркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхурт	къэплъхурт	къилъхурт	къэтлъхурт	къэфлъхурт	къалъхурт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуртэкъэ	къэплъхуртэкъэ	къилъхуртэкъэ	къэтлъхуртэкъэ	къэфлъхуртэкъэ	къалъхуртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуа	къэплъхуа	къилъхуа	къэтлъхуа	къэфлъхуа	къалъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуакъэ	къэплъхуакъэ	къилъхуакъэ	къэтлъхуакъэ	къэфлъхуакъэ	къалъхуакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуат	къэплъхуат	къилъхуат	къэтлъхуат	къэфлъхуат	къалъхуат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхуатэкъэ	къэплъхуатэкъэ	къилъхуатэкъэ	къэтлъхуатэкъэ	къэфлъхуатэкъэ	къалъхуатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхугъа	къэплъхугъа	къилъхугъа	къэтлъхугъа	къэфлъхугъа	къалъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	къэслъхугъакъэ	къэплъхугъакъэ	къилъхугъакъэ	къэтлъхугъакъэ	къэфлъхугъакъэ	къалъхугъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхугъат	къэплъхугъат	къилъхугъат	къэтлъхугъат	къэфлъхугъат	къалъхугъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэслъхугъатэкъэ	къэплъхугъатэкъэ	къилъхугъатэкъэ	къэтлъхугъатэкъэ	къэфлъхугъатэкъэ	къалъхугъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	къэслъху	къэплъху	къилъху	къэтлъху	къэфлъху	къалъху
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	къэслъхукъэ	къэплъхукъэ	къилъхукъэ	къэтлъхукъэ	къэфлъхукъэ	къалъхукъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	къэслъхут	къэплъхут	къилъхут	къэтлъхут	къэфлъхут	къалъхут
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	къэслъхутэкъэ	къэплъхутэкъэ	къилъхутэкъэ	къэтлъхутэкъэ	къэфлъхутэкъэ	къалъхутэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхун	къэплъхун	къилъхун	къэтлъхун	къэфлъхун	къалъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхункъэ	къэплъхункъэ	къилъхункъэ	къэтлъхункъэ	къэфлъхункъэ	къалъхункъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхуну	къэплъхуну	къилъхуну	къэтлъхуну	къэфлъхуну	къалъхуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхунукъэ	къэплъхунукъэ	къилъхунукъэ	къэтлъхунукъэ	къэфлъхунукъэ	къалъхунукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхумэ	къэплъхумэ	къилъхумэ	къэтлъхумэ	къэфлъхумэ	къалъхумэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхумэ	къыумылъхумэ	къимылъхумэ	къэдмылъхумэ	къэвмылъхумэ	къамылъхумэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуамэ	къэплъхуамэ	къилъхуамэ	къэтлъхуамэ	къэфлъхуамэ	къалъхуамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуамэ	къыумылъхуамэ	къимылъхуамэ	къэдмылъхуамэ	къэвмылъхуамэ	къамылъхуамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэслъхугъамэ	къэплъхугъамэ	къилъхугъамэ	къэтлъхугъамэ	къэфлъхугъамэ	къалъхугъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхугъамэ	къыумылъхугъамэ	къимылъхугъамэ	къэдмылъхугъамэ	къэвмылъхугъамэ	къамылъхугъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунмэ	къэплъхунмэ	къилъхунмэ	къэтлъхунмэ	къэфлъхунмэ	къалъхунмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунмэ	къыумылъхунмэ	къимылъхунмэ	къэдмылъхунмэ	къэвмылъхунмэ	къамылъхунмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунумэ	къэплъхунумэ	къилъхунумэ	къэтлъхунумэ	къэфлъхунумэ	къалъхунумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунумэ	къыумылъхунумэ	къимылъхунумэ	къэдмылъхунумэ	къэвмылъхунумэ	къамылъхунумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхутэмэ	къэплъхутэмэ	къилъхутэмэ	къэтлъхутэмэ	къэфлъхутэмэ	къалъхутэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхутэмэ	къыумылъхутэмэ	къимылъхутэмэ	къэдмылъхутэмэ	къэвмылъхутэмэ	къамылъхутэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуатэмэ	къэплъхуатэмэ	къилъхуатэмэ	къэтлъхуатэмэ	къэфлъхуатэмэ	къалъхуатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуатэмэ	къыумылъхуатэмэ	къимылъхуатэмэ	къэдмылъхуатэмэ	къэвмылъхуатэмэ	къамылъхуатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэслъхугъатэмэ	къэплъхугъатэмэ	къилъхугъатэмэ	къэтлъхугъатэмэ	къэфлъхугъатэмэ	къалъхугъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхугъатэмэ	къыумылъхугъатэмэ	къимылъхугъатэмэ	къэдмылъхугъатэмэ	къэвмылъхугъатэмэ	къамылъхугъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунтэмэ	къэплъхунтэмэ	къилъхунтэмэ	къэтлъхунтэмэ	къэфлъхунтэмэ	къалъхунтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунтэмэ	къыумылъхунтэмэ	къимылъхунтэмэ	къэдмылъхунтэмэ	къэвмылъхунтэмэ	къамылъхунтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунутэмэ	къэплъхунутэмэ	къилъхунутэмэ	къэтлъхунутэмэ	къэфлъхунутэмэ	къалъхунутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунутэмэ	къыумылъхунутэмэ	къимылъхунутэмэ	къэдмылъхунутэмэ	къэвмылъхунутэмэ	къамылъхунутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунт	къэплъхунт	къилъхунт	къэтлъхунт	къэфлъхунт	къалъхунт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхунтэкъым	къэплъхунтэкъым	къилъхунтэкъым	къэтлъхунтэкъым	къэфлъхунтэкъым	къалъхунтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунут	къэплъхунут	къилъхунут	къэтлъхунут	къэфлъхунут	къалъхунут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэслъхунутэкъым	къэплъхунутэкъым	къилъхунутэкъым	къэтлъхунутэкъым	къэфлъхунутэкъым	къалъхунутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхуми	къэплъхуми	къилъхуми	къэтлъхуми	къэфлъхуми	къалъхуми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуми	къыумылъхуми	къимылъхуми	къэдмылъхуми	къэвмылъхуми	къамылъхуми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуами	къэплъхуами	къилъхуами	къэтлъхуами	къэфлъхуами	къалъхуами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуами	къыумылъхуами	къимылъхуами	къэдмылъхуами	къэвмылъхуами	къамылъхуами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэслъхугъами	къэплъхугъами	къилъхугъами	къэтлъхугъами	къэфлъхугъами	къалъхугъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхугъами	къыумылъхугъами	къимылъхугъами	къэдмылъхугъами	къэвмылъхугъами	къамылъхугъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунми	къэплъхунми	къилъхунми	къэтлъхунми	къэфлъхунми	къалъхунми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунми	къыумылъхунми	къимылъхунми	къэдмылъхунми	къэвмылъхунми	къамылъхунми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунуми	къэплъхунуми	къилъхунуми	къэтлъхунуми	къэфлъхунуми	къалъхунуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунуми	къыумылъхунуми	къимылъхунуми	къэдмылъхунуми	къэвмылъхунуми	къамылъхунуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхутэми	къэплъхутэми	къилъхутэми	къэтлъхутэми	къэфлъхутэми	къалъхутэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхутэми	къыумылъхутэми	къимылъхутэми	къэдмылъхутэми	къэвмылъхутэми	къамылъхутэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	къэслъхуатэми	къэплъхуатэми	къилъхуатэми	къэтлъхуатэми	къэфлъхуатэми	къалъхуатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуатэми	къыумылъхуатэми	къимылъхуатэми	къэдмылъхуатэми	къэвмылъхуатэми	къамылъхуатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	къэслъхугъатэми	къэплъхугъатэми	къилъхугъатэми	къэтлъхугъатэми	къэфлъхугъатэми	къалъхугъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхугъатэми	къыумылъхугъатэми	къимылъхугъатэми	къэдмылъхугъатэми	къэвмылъхугъатэми	къамылъхугъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунтэми	къэплъхунтэми	къилъхунтэми	къэтлъхунтэми	къэфлъхунтэми	къалъхунтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунтэми	къыумылъхунтэми	къимылъхунтэми	къэдмылъхунтэми	къэвмылъхунтэми	къамылъхунтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	къэслъхунутэми	къэплъхунутэми	къилъхунутэми	къэтлъхунутэми	къэфлъхуэнутэми	къалъхуэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхунутэми	къыумылъхунутэми	къимылъхунутэми	къэдмылъхунутэми	къэвмылъхунутэми	къамылъхунутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къэслъхуаи	къэплъхуаи	къилъхуаи	къэтлъхуаи	къэфлъхуаи	къалъхуаи
щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуаи	къыумылъхуаи	къимылъхуаи	къэдмылъхуаи	къэвмылъхуаи	къамылъхуаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	къэслъхуащэрэт	къэплъхуащэрэт	къилъхуащэрэт	къэтлъхуащэрэт	къэфлъхуащэрэт	къалъхуащэрэт
щымыӀэныгъэ:	къэзмылъхуащэрэт	къыумылъхуащэрэт	къимылъхуащэрэт	къэдмылъхуащэрэт	къэвмылъхуащэрэт	къамылъхуащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнщ	къэплъхуагъэнщ	къилъхуагъэнщ	къэтлъхуагъэнщ	къэфлъхуагъэнщ	къалъхуагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнкъым	къэплъхуагъэнкъым	къилъхуагъэнкъым	къэтлъхуагъэнкъым	къэфлъхуагъэнкъым	къалъхуагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнт	къэплъхуагъэнт	къилъхуагъэнт	къэтлъхуагъэнт	къэфлъхуагъэнт	къалъхуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнтэкъым	къэплъхуагъэнтэкъым	къилъхуагъэнтэкъым	къэтлъхуагъэнтэкъым	къэфлъхуагъэнтэкъым	къалъхуагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэн	къэплъхуагъэн	къилъхуагъэн	къэтлъхуагъэн	къэфлъхуагъэн	къалъхуагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнкъэ	къэплъхуагъэнкъэ	къилъхуагъэнкъэ	къэтлъхуагъэнкъэ	къэфлъхуагъэнкъэ	къалъхуагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнт	къэплъхуагъэнт	къилъхуагъэнт	къэтлъхуагъэнт	къэфлъхуагъэнт	къалъхуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнтэкъэ	къэплъхуагъэнтэкъэ	къилъхуагъэнтэкъэ	къэтлъхуагъэнтэкъэ	къэфлъхуагъэнтэкъэ	къалъхуагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнущ	къэплъхуагъэнущ	къилъхуагъэнущ	къэтлъхуагъэнущ	къэфлъхуагъэнущ	къалъхуагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнукъым	къэплъхуагъэнукъым	къилъхуагъэнукъым	къэтлъхуагъэнукъым	къэфлъхуагъэнукъым	къалъхуагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнут	къэплъхуагъэнут	къилъхуагъэнут	къэтлъхуагъэнут	къэфлъхуагъэнут	къалъхуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнутэкъым	къэплъхуагъэнутэкъым	къилъхуагъэнутэкъым	къэтлъхуагъэнутэкъым	къэфлъхуагъэнутэкъым	къалъхуагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэну	къэплъхуагъэну	къилъхуагъэну	къэтлъхуагъэну	къэфлъхуагъэну	къалъхуагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнукъэ	къэплъхуагъэнукъэ	къилъхуагъэнукъэ	къэтлъхуагъэнукъэ	къэфлъхуагъэнукъэ	къалъхуагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнут	къэплъхуагъэнут	къилъхуагъэнут	къэтлъхуагъэнут	къэфлъхуагъэнут	къалъхуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	къэслъхуагъэнутэкъэ	къэплъхуагъэнутэкъэ	къилъхуагъэнутэкъэ	къэтлъхуагъэнутэкъэ	къэфлъхуагъэнутэкъэ	къалъхуагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэзылъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэзылъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэзылъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэзылъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымылъхун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэзылъхуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзымылъхуну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэслъху	къэплъху	къилъху	къэтлъху	къэфлъху	къалъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъху	къыумылъху	къимылъху	къэдмылъху	къэвмылъху	къамылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхуа	къэплъхуа	къилъхуа	къэтлъхуа	къэфлъхуа	къалъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхуа	къыумылъхуа	къимылъхуа	къэдмылъхуа	къэвмылъхуа	къамылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхугъа	къэплъхугъа	къилъхугъа	къэтлъхугъа	къэфлъхугъа	къалъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхугъа	къыумылъхугъа	къимылъхугъа	къэдмылъхугъа	къэвмылъхугъа	къамылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхун	къэплъхун	къилъхун	къэтлъхун	къэфлъхун	къалъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхун	къыумылъхун	къимылъхун	къэдмылъхун	къэвмылъхун	къамылъхун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхуну	къэплъхуну	къилъхуну	къэтлъхуну	къэфлъхуну	къалъхуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхуну	къыумылъхуну	къимылъхуну	къэдмылъхуну	къэвмылъхуну	къамылъхуну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэлъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэмылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэлъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэмылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэлъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэмылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэлъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэмылъхун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къэлъхуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къэмылъхуну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къызэрыслъху	къызэрыплъху	къызэрилъху	къызэрытлъху	къызэрыфлъху	къызэралъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмылъху	къызэрумылъху	къызэримылъху	къызэрыдмылъху	къызэрывмылъху	къызэрамылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къызэрыслъхуа	къызэрыплъхуа	къызэрилъхуа	къызэрытлъхуа	къызэрыфлъхуа	къызэралъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмылъхуа	къызэрумылъхуа	къызэримылъхуа	къызэрыдмылъхуа	къызэрывмылъхуа	къызэрамылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къызэрыслъхугъа	къызэрыплъхугъа	къызэрилъхугъа	къызэрытлъхугъа	къызэрыфлъхугъа	къызэралъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмылъхугъа	къызэрумылъхугъа	къызэримылъхугъа	къызэрыдмылъхугъа	къызэрывмылъхугъа	къызэрамылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къызэрыслъхун	къызэрыплъхун	къызэрилъхун	къызэрытлъхун	къызэрыфлъхун	къызэралъхун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмылъхун	къызэрумылъхун	къызэримылъхун	къызэрыдмылъхун	къызэрывмылъхун	къызэрамылъхун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	къызэрыслъхуну	къызэрыплъхуну	къызэрилъхуну	къызэрытлъхуну	къызэрыфлъхуну	къызэралъхуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	къызэрызмылъхуну	къызэрумылъхуну	къызэримылъхуну	къызэрыдмылъхуну	къызэрывмылъхуну	къызэрамылъхуну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыщыслъху	къыщыплъху	къыщилъху	къыщытлъху	къыщыфлъху	къыщалъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмылъху	къыщумылъху	къыщимылъху	къыщыдмылъху	къыщывмылъху	къыщамылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщыслъхуа	къыщыплъхуа	къыщилъхуа	къыщытлъхуа	къыщыфлъхуа	къыщалъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмылъхуа	къыщумылъхуа	къыщимылъхуа	къыщыдмылъхуа	къыщывмылъхуа	къыщамылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщыслъхугъа	къыщыплъхугъа	къыщилъхугъа	къыщытлъхугъа	къыщыфлъхугъа	къыщалъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмылъхугъа	къыщумылъхугъа	къыщимылъхугъа	къыщыдмылъхугъа	къыщывмылъхугъа	къыщамылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщыслъхун	къыщыплъхун	къыщилъхун	къыщытлъхун	къыщыфлъхун	къыщалъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмылъхун	къыщумылъхун	къыщимылъхун	къыщыдмылъхун	къыщывмылъхун	къыщамылъхун
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщыслъхуну	къыщыплъхуну	къыщилъхуну	къыщытлъхуну	къыщыфлъхуну	къыщалъхуну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщызмылъхуну	къыщумылъхуну	къыщимылъхуну	къыщыдмылъхуну	къыщывмылъхуну	къыщамылъхуну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыздэслъху	къыздэплъху	къыздилъху	къыздэтлъху	къыздэфлъху	къыздалъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмылъху	къыздумылъху	къыздимылъху	къыздэдмылъху	къыздэвмылъху	къыздамылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыздэслъхуа	къыздэплъхуа	къыздилъхуа	къыздэтлъхуа	къыздэфлъхуа	къыздалъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмылъхуа	къыздумылъхуа	къыздимылъхуа	къыздэдмылъхуа	къыздэвмылъхуа	къыздамылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыздэслъхугъа	къыздэплъхугъа	къыздилъхугъа	къыздэтлъхугъа	къыздэфлъхугъа	къыздалъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэбъэдэзмылъхугъа	къыздумылъхугъа	къыздимылъхугъа	къыздэдмылъхугъа	къыздэвмылъхугъа	къыздамылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыздэслъхун	къыздэплъхун	къыздилъхун	къыздэтлъхун	къыздэфлъхун	къыздалъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмылъхун	къыздумылъхун	къыздимылъхун	къыздэдмылъхун	къыздэвмылъхун	къыздамылъхун
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыздэслъхуну	къыздэплъхуну	къыздилъхуну	къыздэтлъхуну	къыздэфлъхуну	къыздалъхуну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыздэзмылъхуну	къыздумылъхуну	къыздимылъхуну	къыздэдмылъхуну	къыздэвмылъхуну	къыздамылъхуну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэслъху	къыщӀэплъху	къыщӀилъху	къыщӀэтлъху	къыщӀэфлъху	къыщӀалъху
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмылъху	къыщӀумылъху	къыщӀимылъху	къыщӀэдмылъху	къыщӀэвмылъху	къыщӀамылъху
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэслъхуа	къыщӀэплъхуа	къыщӀилъхуа	къыщӀэтлъхуа	къыщӀэфлъхуа	къыщӀалъхуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмылъхуа	къыщӀумылъхуа	къыщӀимылъхуа	къыщӀэдмылъхуа	къыщӀэвмылъхуа	къыщӀамылъхуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэслъхугъа	щӀэкъэплъхугъа	къыщӀилъхугъа	щӀэкъэтлъхугъа	щӀэкъэфлъхугъа	къыщӀалъхугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмылъхугъа	къыщӀумылъхугъа	къыщӀимылъхугъа	къыщӀэдмылъхугъа	къыщӀэвмылъхугъа	къыщӀамылъхугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэслъхун	къыщӀэплъхун	къыщӀилъхун	къыщӀэтлъхун	къыщӀэфлъхун	къыщӀалъхун
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмылъхун	къыщӀумылъхун	къыщӀимылъхун	къыщӀэдмылъхун	къыщӀэвмылъхун	къыщӀамылъхун
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	къыщӀэслъхуну	къыщӀэплъхуну	къыщӀилъхуну	къыщӀэтлъхуну	къыщӀэфлъхуну	къыщӀалъхуну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	къыщӀэзмылъхуну	къыщӀумылъхуну	къыщӀимылъхуну	къыщӀэдмылъхуну	къыщӀэвмылъхуну	къыщӀамылъхуну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхуу	къэплъхуу	къилъхуу	къэтлъхуу	къэфлъхуу	къалъхуу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхуу	къыумылъхуу	къимылъхуу	къэдмылъхуу	къэвмылъхуу	къамылъхуу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	къэслъхуауэ	къэплъхуауэ	къилъхуауэ	къэтлъхуауэ	къэфлъхуауэ	къалъхуауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхуауэ	къыумылъхуауэ	къимылъхуауэ	къэдмылъхуауэ	къэвмылъхуауэ	къамылъхуауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	къэслъхуурэ	къэплъхуурэ	къилъхуурэ	къэтлъхуурэ	къэфлъхуурэ	къалъхуурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	къэзмылъхуурэ	къыумылъхуурэ	къимылъхуурэ	къэдмылъхуурэ	къэвмылъхуурэ	къамылъхуурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	укъызолъху	къызолъху	--	фыкъызолъху	къызолъху(хэ)
уэ	сыкъыболъху	--	къыболъху	дыкъыболъху	--	къыболъху(хэ)
абы	сыкъелъху	укъелъху	къелъху	дыкъелъху	фыкъелъху	къелъху(хэ)
дэ	--	укъыдолъху	къыдолъху	--	фыкъыдолъху	къыдолъху(хэ)
фэ	сыкъыволъху	--	къыволъху	дыкъыволъху	--	къыволъху(хэ)
абыхэм	сыкъалъху	укъалъху	къалъху	дыкъалъху	фыкъалъху	къалъху(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	укъэс[лъхурэ]	къэс[лъхурэ]	--	фыкъэс[лъхурэ]	къэс[лъху(хэ)рэ]
уэ	сыкъэп[лъхурэ]	--	къэп[лъхурэ]	дыкъэп[лъхурэ]	--	къэп[лъху(хэ)рэ]
абы	сыкъи[лъхурэ]	укъи[лъхурэ]	къи[лъхурэ]	дыкъи[лъхурэ]	фыкъи[лъхурэ]	къи[лъху(хэ)рэ]
дэ	--	укъэт[лъхурэ]	къэт[лъхурэ]	--	фыкъэт[лъхурэ]	къэт[лъху(хэ)рэ]
фэ	сыкъэф[лъхурэ]	--	къэф[лъхурэ]	дыкъэф[лъхурэ]	--	къэф[лъху(хэ)рэ]
абыхэм	сыкъа[лъхурэ]	укъа[лъхурэ]	къа[лъхурэ]	дыкъа[лъхурэ]	фыкъа[лъхурэ]	къа[лъху(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъху]	[лъху]р	--	[лъху]хэр
Эргативнэ:	[лъху]	[лъху]м	--	[лъху]хэм
Послеложнэ:	[лъху]кӀэ	[лъху]мкӀэ	[лъху]хэкӀэ	[лъху]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъху]у	[лъху]рауэ	[лъху]хэу	[лъху]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъху]а	[лъху]ар	--	[лъху]ахэр
Эргативнэ:	[лъху]а	[лъху]ам	--	[лъху]ахэм
Послеложнэ:	[лъху]акӀэ	[лъху]амкӀэ	[лъху]ахэкӀэ	[лъху]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъху]ауэ	[лъху]арауэ	[лъху]ахэу	[лъху]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъху]н	[лъху]ныр	--	[лъху]нхэр
Эргативнэ:	[лъху]н	[лъху]ным	--	[лъху]нхэм
Послеложнэ:	[лъху]нкӀэ	[лъху]нымкӀэ	[лъху]нхэкӀэ	[лъху]нхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[лъху]ну	[лъху]нырауэ	[лъху]нхэу	[лъху]нхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[лъху]ну	[лъху]нур	--	[лъху]нухэр
Эргативнэ:	[лъху]ну	[лъху]нум	--	[лъху]нухэм
Послеложнэ:	[лъху]нукӀэ	[лъху]нумкӀэ	[лъху]нухэкӀэ	[лъху]нухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[лъху]нууэ	[лъху]нурауэ	[лъху]нухэу	[лъху]нухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Бын гъуэтын, щӀэжьей къыщӀэхъуэн.

ЩАПХЪЭХЭР

• Ар лъхуэрэ пщащэ къилъхумэ, гуащэу щыӀэм лъхуэн щагъэтыжынущ, нартхэри бзылъхугъэншэу къэнэнущ. Нартхэр

• Зэш псори зы анэ къилъхуркъым. Псалъэжьхэр

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• къэлъхун: give birth to sb, have, bear a child

УРЫСЫБЗЭ

• къэлъхун: родить кого-л.

псалъафэ зэпыщӀахэр

Хьэмэ къилъхуа

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: son of a bitch
     Урысыбзэ: сукин сын
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

ЗинэкӀэ къалъхуа

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: a bastard, an illegitimate child
     Урысыбзэ: выродок, незаконнорожденный
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын