АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- къы- + хэ- + [ху] + -э + -н
Глагол лъэмыӏэс "къыхэхуэн"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) |
|
| щыӀэныгъэ: |
къыхэхуэн
|
| щымыӀэныгъэ: |
къыхэмыхуэн
|
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэн |
укъыхэхуэн |
къыхэхуэн |
дыкъыхэхуэн |
фыкъыхэхуэн |
къыхэхуэн(хэ)
|
| щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэн |
укъыхэмыхуэн |
къыхэмыхуэн |
дыкъыхэмыхуэн |
фыкъыхэмыхуэн |
къыхэмыхуэн(хэ)
|
| унафэ наклоненэ |
уэ |
фэ
|
| щыӀэныгъэ: |
къыхэхуэ! |
фыкъыхэхуэ!
|
| щымыӀэныгъэ: |
укъыхэмыхуэ! |
фыкъыхэмыхуэ!
|
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| щыӀэныгъэ: |
сыкъыхрехуэ |
укъыхрехуэ |
къыхрехуэ |
дыкъыхрехуэ |
фыкъыхрехуэ |
къыхрехуэ
|
| щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхремыхуэ |
укъыхремыхуэ |
къыхремыхуэ |
дыкъыхремыхуэ |
фыкъыхремыхуэ |
къыхремыхуэ
|
| ЗэраӀуатэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхохуэ(р) |
укъыхохуэ(р) |
къыхохуэ(р) |
дыкъыхохуэ(р) |
фыкъыхохуэ(р) |
къыхохуэ(хэ)(р)
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэркъым |
укъыхэхуэркъым |
къыхэхуэркъым |
дыкъыхэхуэркъым |
фыкъыхэхуэркъым |
къыхэхуэ(хэ)ркъым
|
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэ(р)т |
укъыхэхуэ(р)т |
къыхэхуэ(р)т |
дыкъыхэхуэ(р)т |
фыкъыхэхуэ(р)т |
къыхэхуэ(хэ)(р)т
|
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэ(р)тэкъым |
укъыхэхуэ(р)тэкъым |
къыхэхуэ(р)тэкъым |
дыкъыхэхуэ(р)тэкъым |
фыкъыхэхуэ(р)тэкъым |
къыхэхуэ(хэ)(р)тэкъым
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуащ |
укъыхэхуащ |
къыхэхуащ |
дыкъыхэхуащ |
фыкъыхэхуащ |
къыхэхуа(хэ)щ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуакъым |
укъыхэхуакъым |
къыхэхуакъым |
дыкъыхэхуакъым |
фыкъыхэхуакъым |
къыхэхуа(хэ)къым
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуат |
укъыхэхуат |
къыхэхуат |
дыкъыхэхуат |
фыкъыхэхуат |
къыхэхуа(хэ)т
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуатэкъым |
укъыхэхуатэкъым |
къыхэхуатэкъым |
дыкъыхэхуатэкъым |
фыкъыхэхуатэкъым |
къыхэхуа(хэ)тэкъым
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъащ |
укъыхэхуэгъащ |
къыхэхуэгъащ |
дыкъыхэхуэгъащ |
фыкъыхэхуэгъащ |
къыхэхуэгъа(хэ)щ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъакъым |
укъыхэхуэгъакъым |
къыхэхуэгъакъым |
дыкъыхэхуэгъакъым |
фыкъыхэхуэгъакъым |
къыхэхуэгъа(хэ)къым
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъат |
укъыхэхуэгъат |
къыхэхуэгъат |
дыкъыхэхуэгъат |
фыкъыхэхуэгъат |
къыхэхуэгъа(хэ)т
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъатэкъым |
укъыхэхуэгъатэкъым |
къыхэхуэгъатэкъым |
дыкъыхэхуэгъатэкъым |
фыкъыхэхуэгъатэкъым |
къыхэхуэгъа(хэ)тэкъым
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэщ |
укъыхэхуэщ |
къыхэхуэщ |
дыкъыхэхуэщ |
фыкъыхэхуэщ |
къыхэхуэ(хэ)щ
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэкъым |
укъыхэхуэкъым |
къыхэхуэкъым |
дыкъыхэхуэкъым |
фыкъыхэхуэкъым |
къыхэхуэ(хэ)къым
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэт |
укъыхэхуэт |
къыхэхуэт |
дыкъыхэхуэт |
фыкъыхэхуэт |
къыхэхуэ(хэ)т
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэтэкъым |
укъыхэхуэтэкъым |
къыхэхуэтэкъым |
дыкъыхэхуэтэкъым |
фыкъыхэхуэтэкъым |
къыхэхуэ(хэ)тэкъым
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнщ |
укъыхэхуэнщ |
къыхэхуэнщ |
дыкъыхэхуэнщ |
фыкъыхэхуэнщ |
къыхэхуэн(хэ)щ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнкъым |
укъыхэхуэнкъым |
къыхэхуэнкъым |
дыкъыхэхуэнкъым |
фыкъыхэхуэнкъым |
къыхэхуэн(хэ)къым
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнущ |
укъыхэхуэнущ |
къыхэхуэнущ |
дыкъыхэхуэнущ |
фыкъыхэхуэнущ |
къыхэхуэну(хэ)щ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнукъым |
укъыхэхуэнукъым |
къыхэхуэнукъым |
дыкъыхэхуэнукъым |
фыкъыхэхуэнукъым |
къыхэхуэну(хэ)къым
|
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэрэ |
укъыхэхуэрэ |
къыхэхуэрэ |
дыкъыхэхуэрэ |
фыкъыхэхуэрэ |
къыхэхуэ(хэ)рэ
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэркъэ |
укъыхэхуэркъэ |
къыхэхуэркъэ |
дыкъыхэхуэркъэ |
фыкъыхэхуэркъэ |
къыхэхуэ(хэ)ркъэ
|
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэ(р)т |
укъыхэхуэ(р)т |
къыхэхуэ(р)т |
дыкъыхэхуэ(р)т |
фыкъыхэхуэ(р)т |
къыхэхуэ(хэ)(р)т
|
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэ(р)тэкъэ |
укъыхэхуэ(р)тэкъэ |
къыхэхуэ(р)тэкъэ |
дыкъыхэхуэ(р)тэкъэ |
фыкъыхэхуэ(р)тэкъэ |
къыхэхуэ(хэ)(р)тэкъэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуа |
укъыхэхуа |
къыхэхуа |
дыкъыхэхуа |
фыкъыхэхуа |
къыхэхуа(хэ)
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуакъэ |
укъыхэхуакъэ |
къыхэхуакъэ |
дыкъыхэхуакъэ |
фыкъыхэхуакъэ |
къыхэхуа(хэ)къэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуат |
укъыхэхуат |
къыхэхуат |
дыкъыхэхуат |
фыкъыхэхуат |
къыхэхуа(хэ)т
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуатэкъэ |
укъыхэхуатэкъэ |
къыхэхуатэкъэ |
дыкъыхэхуатэкъэ |
фыкъыхэхуатэкъэ |
къыхэхуа(хэ)тэкъэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъа |
укъыхэхуэгъа |
къыхэхуэгъа |
дыкъыхэхуэгъа |
фыкъыхэхуэгъа |
къыхэхуэгъа(хэ)
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъакъэ |
укъыхэхуэгъакъэ |
къыхэхуэгъакъэ |
дыкъыхэхуэгъакъэ |
фыкъыхэхуэгъакъэ |
къыхэхуэгъа(хэ)къэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъат |
укъыхэхуэгъат |
къыхэхуэгъат |
дыкъыхэхуэгъат |
фыкъыхэхуэгъат |
къыхэхуэгъа(хэ)т
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъатэкъэ |
укъыхэхуэгъатэкъэ |
къыхэхуэгъатэкъэ |
дыкъыхэхуэгъатэкъэ |
фыкъыхэхуэгъатэкъэ |
къыхэхуэгъа(хэ)тэкъэ
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэ |
укъыхэхуэ |
къыхэхуэ |
дыкъыхэхуэ |
фыкъыхэхуэ |
къыхэхуэ(хэ)
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэкъэ |
укъыхэхуэкъэ |
къыхэхуэкъэ |
дыкъыхэхуэкъэ |
фыкъыхэхуэкъэ |
къыхэхуэ(хэ)къэ
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэт |
укъыхэхуэт |
къыхэхуэт |
дыкъыхэхуэт |
фыкъыхэхуэт |
къыхэхуэ(хэ)т
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэтэкъэ |
укъыхэхуэтэкъэ |
къыхэхуэтэкъэ |
дыкъыхэхуэтэкъэ |
фыкъыхэхуэтэкъэ |
къыхэхуэ(хэ)тэкъэ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэн |
укъыхэхуэн |
къыхэхуэн |
дыкъыхэхуэн |
фыкъыхэхуэн |
къыхэхуэн(хэ)
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнкъэ |
укъыхэхуэнкъэ |
къыхэхуэнкъэ |
дыкъыхэхуэнкъэ |
фыкъыхэхуэнкъэ |
къыхэхуэн(хэ)къэ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэну |
укъыхэхуэну |
къыхэхуэну |
дыкъыхэхуэну |
фыкъыхэхуэну |
къыхэхуэну(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнукъэ |
укъыхэхуэнукъэ |
къыхэхуэнукъэ |
дыкъыхэхуэнукъэ |
фыкъыхэхуэнукъэ |
къыхэхуэну(хэ)къэ
|
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэмэ |
укъыхэхуэмэ |
къыхэхуэмэ |
дыкъыхэхуэмэ |
фыкъыхэхуэмэ |
къыхэхуэ(хэ)мэ
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэмэ |
укъыхэмыхуэмэ |
къыхэмыхуэмэ |
дыкъыхэмыхуэмэ |
фыкъыхэмыхуэмэ |
къыхэмыхуэ(хэ)мэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуамэ |
укъыхэхуамэ |
къыхэхуамэ |
дыкъыхэхуамэ |
фыкъыхэхуамэ |
къыхэхуа(хэ)мэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуамэ |
укъыхэмыхуамэ |
къыхэмыхуамэ |
дыкъыхэмыхуамэ |
фыкъыхэмыхуамэ |
мыхуа(хэ)мэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъамэ |
укъыхэхуэгъамэ |
къыхэхуэгъамэ |
дыкъыхэхуэгъамэ |
фыкъыхэхуэгъамэ |
къыхэхуэгъа(хэ)мэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэгъамэ |
укъыхэмыхуэгъамэ |
къыхэмыхуэгъамэ |
дыкъыхэмыхуэгъамэ |
фыкъыхэмыхуэгъамэ |
къыхэмыхуэгъа(хэ)мэ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнмэ |
укъыхэхуэнмэ |
къыхэхуэнмэ |
дыкъыхэхуэнмэ |
фыкъыхэхуэнмэ |
къыхэхуэн(хэ)мэ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэнмэ |
укъыхэмыхуэнмэ |
къыхэмыхуэнмэ |
дыкъыхэмыхуэнмэ |
фыкъыхэмыхуэнмэ |
къыхэмыхуэн(хэ)мэ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнумэ |
укъыхэхуэнумэ |
къыхэхуэнумэ |
дыкъыхэхуэнумэ |
фыкъыхэхуэнумэ |
къыхэхуэну(хэ)мэ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэнумэ |
укъыхэмыхуэнумэ |
къыхэмыхуэнумэ |
дыкъыхэмыхуэнумэ |
фыкъыхэмыхуэнумэ |
къыхэмыхуэну(хэ)мэ
|
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэтэмэ |
укъыхэхуэтэмэ |
къыхэхуэтэмэ |
дыкъыхэхуэтэмэ |
фыкъыхэхуэтэмэ |
къыхэхуэ(хэ)тэмэ
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэтэмэ |
укъыхэмыхуэтэмэ |
къыхэмыхуэтэмэ |
дыкъыхэмыхуэтэмэ |
фыкъыхэмыхуэтэмэ |
къыхэмыхуэ(хэ)тэмэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуатэмэ |
укъыхэхуатэмэ |
къыхэхуатэмэ |
дыкъыхэхуатэмэ |
фыкъыхэхуатэмэ |
къыхэхуа(хэ)тэмэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуатэмэ |
укъыхэмыхуатэмэ |
къыхэмыхуатэмэ |
дыкъыхэмыхуатэмэ |
фыкъыхэмыхуатэмэ |
къыхэмыхуа(хэ)тэмэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъатэмэ |
укъыхэхуэгъатэмэ |
къыхэхуэгъатэмэ |
дыкъыхэхуэгъатэмэ |
фыкъыхэхуэгъатэмэ |
къыхэхуэгъа(хэ)тэмэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэгъатэмэ |
укъыхэмыхуэгъатэмэ |
къыхэмыхуэгъатэмэ |
дыкъыхэмыхуэгъатэмэ |
фыкъыхэмыхуэгъатэмэ |
къыхэмыхуэгъа(хэ)тэмэ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнтэмэ |
укъыхэхуэнтэмэ |
къыхэхуэнтэмэ |
дыкъыхэхуэнтэмэ |
фыкъыхэхуэнтэмэ |
къыхэхуэн(хэ)тэмэ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэнтэмэ |
укъыхэмыхуэнтэмэ |
къыхэмыхуэнтэмэ |
дыкъыхэмыхуэнтэмэ |
фыкъыхэмыхуэнтэмэ |
къыхэмыхуэн(хэ)тэмэ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнутэмэ |
укъыхэхуэнутэмэ |
къыхэхуэнутэмэ |
дыкъыхэхуэнутэмэ |
фыкъыхэхуэнутэмэ |
къыхэхуэну(хэ)тэмэ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэнутэмэ |
укъыхэмыхуэнутэмэ |
къыхэмыхуэнутэмэ |
дыкъыхэмыхуэнутэмэ |
фыкъыхэмыхуэнутэмэ |
къыхэмыхуэну(хэ)тэмэ
|
| сослагательнэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнт |
укъыхэхуэнт |
къыхэхуэнт |
дыкъыхэхуэнт |
фыкъыхэхуэнт |
къыхэхуэн(хэ)т
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнтэкъым |
укъыхэхуэнтэкъым |
къыхэхуэнтэкъым |
дыкъыхэхуэнтэкъым |
фыкъыхэхуэнтэкъым |
къыхэхуэн(хэ)тэкъым
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнут |
укъыхэхуэнут |
къыхэхуэнут |
дыкъыхэхуэнут |
фыкъыхэхуэнут |
къыхэхуэну(хэ)т
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнутэкъым |
укъыхэхуэнутэкъым |
къыхэхуэнутэкъым |
дыкъыхэхуэнутэкъым |
фыкъыхэхуэнутэкъым |
къыхэхуэну(хэ)тэкъым
|
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэми |
укъыхэхуэми |
къыхэхуэми |
дыкъыхэхуэми |
фыкъыхэхуэми |
къыхэхуэ(хэ)ми
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэми |
укъыхэмыхуэми |
къыхэмыхуэми |
дыкъыхэмыхуэми |
фыкъыхэмыхуэми |
къыхэмыхуэ(хэ)ми
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуами |
укъыхэхуами |
къыхэхуами |
дыкъыхэхуами |
фыкъыхэхуами |
къыхэхуа(хэ)ми
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуами |
укъыхэмыхуами |
къыхэмыхуами |
дыкъыхэмыхуами |
фыкъыхэмыхуами |
къыхэмыхуа(хэ)ми
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъами |
укъыхэхуэгъами |
къыхэхуэгъами |
дыкъыхэхуэгъами |
фыкъыхэхуэгъами |
къыхэхуэгъа(хэ)ми
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэгъами |
укъыхэмыхуэгъами |
къыхэмыхуэгъами |
дыкъыхэмыхуэгъами |
фыкъыхэмыхуэгъами |
къыхэмыхуэгъа(хэ)ми
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнми |
укъыхэхуэнми |
къыхэхуэнми |
дыкъыхэхуэнми |
фыкъыхэхуэнми |
къыхэхуэн(хэ)ми
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэнми |
укъыхэмыхуэнми |
къыхэмыхуэнми |
дыкъыхэмыхуэнми |
фыкъыхэмыхуэнми |
къыхэмыхуэн(хэ)ми
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнуми |
укъыхэхуэнуми |
къыхэхуэнуми |
дыкъыхэхуэнуми |
фыкъыхэхуэнуми |
къыхэхуэну(хэ)ми
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэнуми |
укъыхэмыхуэнуми |
къыхэмыхуэнуми |
дыкъыхэмыхуэнуми |
фыкъыхэмыхуэнуми |
къыхэмыхуэну(хэ)ми
|
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэтэми |
укъыхэхуэтэми |
къыхэхуэтэми |
дыкъыхэхуэтэми |
фыкъыхэхуэтэми |
къыхэхуэ(хэ)тэми
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэтэми |
укъыхэмыхуэтэми |
къыхэмыхуэтэми |
дыкъыхэмыхуэтэми |
фыкъыхэмыхуэтэми |
къыхэмыхуэ(хэ)тэми
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуатэми |
укъыхэхуатэми |
къыхэхуатэми |
дыкъыхэхуатэми |
фыкъыхэхуатэми |
къыхэхуа(хэ)тэми
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуатэми |
укъыхэмыхуатэми |
къыхэмыхуатэми |
дыкъыхэмыхуатэми |
фыкъыхэмыхуатэми |
къыхэмыхуа(хэ)тэми
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэгъатэми |
укъыхэхуэгъатэми |
къыхэхуэгъатэми |
дыкъыхэхуэгъатэми |
фыкъыхэхуэгъатэми |
къыхэхуэгъа(хэ)тэми
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэгъатэми |
укъыхэмыхуэгъатэми |
къыхэмыхуэгъатэми |
дыкъыхэмыхуэгъатэми |
фыкъыхэмыхуэгъатэми |
къыхэмыхуэгъа(хэ)тэми
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнтэми |
укъыхэхуэнтэми |
къыхэхуэнтэми |
дыкъыхэхуэнтэми |
фыкъыхэхуэнтэми |
къыхэхуэн(хэ)тэми
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэнтэми |
укъыхэмыхуэнтэми |
къыхэмыхуэнтэми |
дыкъыхэмыхуэнтэми |
фыкъыхэмыхуэнтэми |
къыхэмыхуэн(хэ)тэми
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуэнутэми |
укъыхэхуэнутэми |
къыхэхуэнутэми |
дыкъыхэхуэнутэми |
фыкъыхэхуэнутэми |
къыхэхуэну(хэ)тэми
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуэнутэми |
укъыхэмыхуэнутэми |
къыхэмыхуэнутэми |
дыкъыхэмыхуэнутэми |
фыкъыхэмыхуэнутэми |
къыхэмыхуэну(хэ)тэми
|
| гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуаи |
укъыхэхуаи |
къыхэхуаи |
дыкъыхэхуаи |
фыкъыхэхуаи |
къыхэхуаи
|
| щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуакъыми |
укъыхэхуакъыми |
къыхэхуакъыми |
дыкъыхэхуакъыми |
фыкъыхэхуакъыми |
къыхэхуакъыми
|
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуащэрэт |
укъыхэхуащэрэт |
къыхэхуащэрэт |
дыкъыхэхуащэрэт |
фыкъыхэхуащэрэт |
къыхэхуащэрэт
|
| щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыхуащэрэт |
укъыхэмыхуащэрэт |
къыхэмыхуащэрэт |
дыкъыхэмыхуащэрэт |
фыкъыхэмыхуащэрэт |
къыхэмыхуащэрэт
|
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнщ |
укъыхэхуагъэнщ |
къыхэхуагъэнщ |
дыкъыхэхуагъэнщ |
фыкъыхэхуагъэнщ |
къыхэхуагъэнщ
|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнкъым |
укъыхэхуагъэнкъым |
къыхэхуагъэнкъым |
дыкъыхэхуагъэнкъым |
фыкъыхэхуагъэнкъым |
къыхэхуагъэнкъым
|
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнт |
укъыхэхуагъэнт |
къыхэхуагъэнт |
дыкъыхэхуагъэнт |
фыкъыхэхуагъэнт |
къыхэхуагъэнт
|
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнтэкъым |
укъыхэхуагъэнтэкъым |
къыхэхуагъэнтэкъым |
дыкъыхэхуагъэнтэкъым |
фыкъыхэхуагъэнтэкъым |
къыхэхуагъэнтэкъым
|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэн |
укъыхэхуагъэн |
къыхэхуагъэн |
дыкъыхэхуагъэн |
фыкъыхэхуагъэн |
къыхэхуагъэн
|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнкъэ |
укъыхэхуагъэнкъэ |
къыхэхуагъэнкъэ |
дыкъыхэхуагъэнкъэ |
фыкъыхэхуагъэнкъэ |
къыхэхуагъэнкъэ
|
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнт |
укъыхэхуагъэнт |
къыхэхуагъэнт |
дыкъыхэхуагъэнт |
фыкъыхэхуагъэнт |
къыхэхуагъэнт
|
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнтэкъэ |
укъыхэхуагъэнтэкъэ |
къыхэхуагъэнтэкъэ |
дыкъыхэхуагъэнтэкъэ |
фыкъыхэхуагъэнтэкъэ |
къыхэхуагъэнтэкъэ
|
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнущ |
укъыхэхуагъэнущ |
къыхэхуагъэнущ |
дыкъыхэхуагъэнущ |
фыкъыхэхуагъэнущ |
къыхэхуагъэнущ
|
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнукъым |
укъыхэхуагъэнукъым |
къыхэхуагъэнукъым |
дыкъыхэхуагъэнукъым |
фыкъыхэхуагъэнукъым |
къыхэхуагъэнукъым
|
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнут |
укъыхэхуагъэнут |
къыхэхуагъэнут |
дыкъыхэхуагъэнут |
фыкъыхэхуагъэнут |
къыхэхуагъэнут
|
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнутэкъым |
укъыхэхуагъэнутэкъым |
къыхэхуагъэнутэкъым |
дыкъыхэхуагъэнутэкъым |
фыкъыхэхуагъэнутэкъым |
къыхэхуагъэнутэкъым
|
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэну |
укъыхэхуагъэну |
къыхэхуагъэну |
дыкъыхэхуагъэну |
фыкъыхэхуагъэну |
къыхэхуагъэну
|
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнукъэ |
укъыхэхуагъэнукъэ |
къыхэхуагъэнукъэ |
дыкъыхэхуагъэнукъэ |
фыкъыхэхуагъэнукъэ |
къыхэхуагъэнукъэ
|
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнут |
укъыхэхуагъэнут |
къыхэхуагъэнут |
дыкъыхэхуагъэнут |
фыкъыхэхуагъэнут |
къыхэхуагъэнут
|
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэхуагъэнутэкъэ |
укъыхэхуагъэнутэкъэ |
къыхэхуагъэнутэкъэ |
дыкъыхэхуагъэнутэкъэ |
фыкъыхэхуагъэнутэкъэ |
къыхэхуагъэнутэкъэ
|
| Причастиехэр |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| Зылэжь (субъектнэ) причастие |
|
|
|
|
|
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэхуэ |
укъыхэхуэ |
къыхэхуэ |
дыкъыхэхуэ |
фыкъыхэхуэ |
къыхэхуэ(хэ)
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыхуэ |
укъыхэмыхуэ |
къыхэмыхуэ |
дыкъыхэмыхуэ |
фыкъыхэмыхуэ |
къыхэмыхуэ(хэ)
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэхуа |
укъыхэхуа |
къыхэхуа |
дыкъыхэхуа |
фыкъыхэхуа |
къыхэхуа(хэ)
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыхуа |
укъыхэмыхуа |
къыхэмыхуа |
дыкъыхэмыхуа |
фыкъыхэмыхуа |
къыхэмыхуа(хэ)
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэхуэгъа |
укъыхэхуэгъа |
къыхэхуэгъа |
дыкъыхэхуэгъа |
фыкъыхэхуэгъа |
къыхэхуэгъа(хэ)
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыхуэгъа |
укъыхэмыхуэгъа |
къыхэмыхуэгъа |
дыкъыхэмыхуэгъа |
фыкъыхэмыхуэгъа |
къыхэмыхуэгъа(хэ)
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэхуэн |
укъыхэхуэн |
къыхэхуэн |
дыкъыхэхуэн |
фыкъыхэхуэн |
къыхэхуэн(хэ)
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыхуэн |
укъыхэмыхуэн |
къыхэмыхуэн |
дыкъыхэмыхуэн |
фыкъыхэмыхуэн |
къыхэмыхуэн(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэхуэну |
укъыхэхуэну |
къыхэхуэну |
дыкъыхэхуэну |
фыкъыхэхуэну |
къыхэхуэну(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыхуэну |
укъыхэмыхуэну |
къыхэмыхуэну |
дыкъыхэмыхуэну |
фыкъыхэмыхуэну |
къыхэмыхуэну(хэ)
|
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэхуэ |
укъызэрыхэхуэ |
къызэрыхэхуэ |
дыкъызэрыхэхуэ |
фыкъызэрыхэхуэ |
къызэрыхэхуэ(хэ)
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэмыхуэ |
укъызэрыхэмыхуэ |
къызэрыхэмыхуэ |
дыкъызэрыхэмыхуэ |
фыкъызэрыхэмыхуэ |
мыкъызэрыхэхуэ(хэ)
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэхуа |
укъызэрыхэхуа |
къызэрыхэхуа |
дыкъызэрыхэхуа |
фыкъызэрыхэхуа |
къызэрыхэхуа(хэ)
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэмыхуа |
укъызэрыхэмыхуа |
къызэрыхэмыхуа |
дыкъызэрыхэмыхуа |
фыкъызэрыхэмыхуа |
къызэрыхэмыхуа(хэ)
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэхуэгъа |
укъызэрыхэхуэгъа |
къызэрыхэхуэгъа |
дыкъызэрыхэхуэгъа |
фыкъызэрыхэхуэгъа |
къызэрыхэхуэгъа(хэ)
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэмыхуэгъа |
укъызэрыхэмыхуэгъа |
къызэрыхэмыхуэгъа |
дыкъызэрыхэмыхуэгъа |
фыкъызэрыхэмыхуэгъа |
къызэрыхэмыхуэгъа(хэ)
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэхуэн |
укъызэрыхэхуэн |
къызэрыхэхуэн |
дыкъызэрыхэхуэн |
фыкъызэрыхэхуэн |
къызэрыхэхуэн(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэмыхуэн |
укъызэрыхэмыхуэн |
къызэрыхэмыхуэн |
дыкъызэрыхэмыхуэн |
фыкъызэрыхэмыхуэн |
къызэрыхэмыхуэн(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэхуэну |
укъызэрыхэхуэну |
къызэрыхэхуэну |
дыкъызэрыхэхуэну |
фыкъызэрыхэхуэну |
къызэрыхэхуэну(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэмыхуэну |
укъызэрыхэмыхуэну |
къызэрыхэмыхуэну |
дыкъызэрыхэмыхуэну |
фыкъызэрыхэмыхуэну |
къызэрыхэмыхуэну(хэ)
|
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэхуэ |
укъыщыхэхуэ |
къыщыхэхуэ |
дыкъыщыхэхуэ |
фыкъыщыхэхуэ |
къыщыхэхуэ(хэ)
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэмыхуэ |
укъыщыхэмыхуэ |
къыщыхэмыхуэ |
дыкъыщыхэмыхуэ |
фыкъыщыхэмыхуэ |
къыщыхэмыхуэ(хэ)
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэхуа |
укъыщыхэхуа |
къыщыхэхуа |
дыкъыщыхэхуа |
фыкъыщыхэхуа |
къыщыхэхуа(хэ)
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэмыхуа |
укъыщыхэмыхуа |
къыщыхэмыхуа |
дыкъыщыхэмыхуа |
фыкъыщыхэмыхуа |
къыщыхэмыхуа(хэ)
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэхуэгъа |
укъыщыхэхуэгъа |
къыщыхэхуэгъа |
дыкъыщыхэхуэгъа |
фыкъыщыхэхуэгъа |
къыщыхэхуэгъа(хэ)
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэмыхуэгъа |
укъыщыхэмыхуэгъа |
къыщыхэмыхуэгъа |
дыкъыщыхэмыхуэгъа |
фыкъыщыхэмыхуэгъа |
къыщыхэмыхуэгъа(хэ)
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэхуэн |
укъыщыхэхуэн |
къыщыхэхуэн |
дыкъыщыхэхуэн |
фыкъыщыхэхуэн |
къыщыхэхуэн(хэ)
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэмыхуэн |
укъыщыхэмыхуэн |
къыщыхэмыхуэн |
дыкъыщыхэмыхуэн |
фыкъыщыхэмыхуэн |
къыщыхэмыхуэн(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэхуэну |
укъыщыхэхуэну |
къыщыхэхуэну |
дыкъыщыхэхуэну |
фыкъыщыхэхуэну |
къыщыхэхуэну(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэмыхуэну |
укъыщыхэмыхуэну |
къыщыхэмыхуэну |
дыкъыщыхэмыхуэну |
фыкъыщыхэмыхуэну |
къыщыхэмыхуэну(хэ)
|
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэхуэ |
укъыздыхэхуэ |
къыздыхэхуэ |
дыкъыздыхэхуэ |
фыкъыздыхэхуэ |
къыздыхэхуэ(хэ)
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэмыхуэ |
укъыздыхэмыхуэ |
къыздыхэмыхуэ |
дыкъыздыхэмыхуэ |
фыкъыздыхэмыхуэ |
къыздыхэмыхуэ(хэ)
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэхуа |
укъыздыхэхуа |
къыздыхэхуа |
дыкъыздыхэхуа |
фыкъыздыхэхуа |
къыздыхэхуа(хэ)
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэмыхуа |
укъыздыхэмыхуа |
къыздыхэмыхуа |
дыкъыздыхэмыхуа |
фыкъыздыхэмыхуа |
къыздыхэмыхуа(хэ)
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэхуэгъа |
укъыздыхэхуэгъа |
къыздыхэхуэгъа |
дыкъыздыхэхуэгъа |
фыкъыздыхэхуэгъа |
къыздыхэхуэгъа(хэ)
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэмыхуэгъа |
укъыздыхэмыхуэгъа |
къыздыхэмыхуэгъа |
дыкъыздыхэмыхуэгъа |
фыкъыздыхэмыхуэгъа |
къыздыхэмыхуэгъа(хэ)
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэхуэн |
укъыздыхэхуэн |
къыздыхэхуэн |
дыкъыздыхэхуэн |
фыкъыздыхэхуэн |
къыздыхэхуэн(хэ)
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэмыхуэн |
укъыздыхэмыхуэн |
къыздыхэмыхуэн |
дыкъыздыхэмыхуэн |
фыкъыздыхэмыхуэн |
къыздыхэмыхуэн(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэхуэну |
укъыздыхэхуэну |
къыздыхэхуэну |
дыкъыздыхэхуэну |
фыкъыздыхэхуэну |
къыздыхэхуэну(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэмыхуэну |
укъыздыхэмыхуэну |
къыздыхэмыхуэну |
дыкъыздыхэмыхуэну |
фыкъыздыхэмыхуэну |
къыздыхэмыхуэну(хэ)
|
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэхуэ |
укъыщӀыхэхуэ |
къыщӀыхэхуэ |
дыкъыщӀыхэхуэ |
фыкъыщӀыхэхуэ |
къыщӀыхэхуэ(хэ)
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэмыхуэ |
укъыщӀыхэмыхуэ |
къыщӀыхэмыхуэ |
дыкъыщӀыхэмыхуэ |
фыкъыщӀыхэмыхуэ |
къыщӀыхэмыхуэ(хэ)
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэхуа |
укъыщӀыхэхуа |
къыщӀыхэхуа |
дыкъыщӀыхэхуа |
фыкъыщӀыхэхуа |
къыщӀыхэхуа(хэ)
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэмыхуа |
укъыщӀыхэмыхуа |
къыщӀыхэмыхуа |
дыкъыщӀыхэмыхуа |
фыкъыщӀыхэмыхуа |
къыщӀыхэмыхуа(хэ)
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэхуэгъа |
укъыщӀыхэхуэгъа |
къыщӀыхэхуэгъа |
дыкъыщӀыхэхуэгъа |
фыкъыщӀыхэхуэгъа |
къыщӀыхэхуэгъа(хэ)
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэмыхуэгъа |
укъыщӀыхэмыхуэгъа |
къыщӀыхэмыхуэгъа |
дыкъыщӀыхэмыхуэгъа |
фыкъыщӀыхэмыхуэгъа |
къыщӀыхэмыхуэгъа(хэ)
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэхуэн |
укъыщӀыхэхуэн |
къыщӀыхэхуэн |
дыкъыщӀыхэхуэн |
фыкъыщӀыхэхуэн |
къыщӀыхэхуэн(хэ)
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэмыхуэн |
укъыщӀыхэмыхуэн |
къыщӀыхэмыхуэн |
дыкъыщӀыхэмыхуэн |
фыкъыщӀыхэмыхуэн |
къыщӀыхэмыхуэн(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэхуэну |
укъыщӀыхэхуэну |
къыщӀыхэхуэну |
дыкъыщӀыхэхуэну |
фыкъыщӀыхэхуэну |
къыщӀыхэхуэну(хэ)
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэмыхуэну |
укъыщӀыхэмыхуэну |
къыщӀыхэмыхуэну |
дыкъыщӀыхэмыхуэну |
фыкъыщӀыхэмыхуэну |
къыщӀыхэмыхуэну(хэ)
|
| Деепричастиехэр |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэхуэу |
укъыхэхуэу |
къыхэхуэу |
дыкъыхэхуэу |
фыкъыхэхуэу |
къыхэхуэ(хэ)у
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыхуэу |
укъыхэмыхуэу |
къыхэмыхуэу |
дыкъыхэмыхуэу |
фыкъыхэмыхуэу |
къыхэмыхуэ(хэ)у
|
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэхуауэ |
укъыхэхуауэ |
къыхэхуауэ |
дыкъыхэхуауэ |
фыкъыхэхуауэ |
къыхэхуауэ / къыхэхуа(хэ)у
|
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыхуауэ |
укъыхэмыхуауэ |
къыхэмыхуауэ |
дыкъыхэмыхуауэ |
фыкъыхэмыхуауэ |
къыхэмыхуауэ(хэ) / къыхэмыхуа(хэ)у
|
| жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэхуэурэ |
укъыхэхуэурэ |
къыхэхуэурэ |
дыкъыхэхуэурэ |
фыкъыхэхуэурэ |
къыхэхуэ(хэ)урэ
|
| жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыхуэурэ |
укъыхэмыхуэурэ |
къыхэмыхуэурэ |
дыкъыхэмыхуэурэ |
фыкъыхэмыхуэурэ |
къыхэмыхуэ(хэ)урэ
|
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
|
|
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
|
|
|
|
|
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| Подлежащэ |
|
|
|
|
|
|
| сэ |
-- |
сыкъыпхохуэ |
сыкъыхохуэ |
-- |
сыкъыфхохуэ |
сыкъахохуэ
|
| уэ |
укъысхохуэ |
-- |
укъыхохуэ |
укъытхохуэ |
-- |
укъахохуэ
|
| ар |
къысхохуэ |
къыпхохуэ |
къыхохуэ |
къытхохуэ |
къыфхохуэ |
къахохуэ
|
| дэ |
-- |
дыкъыпхохуэ |
дыкъыхохуэ |
-- |
дыкъыфхохуэ |
дыкъахохуэ
|
| фэ |
фыкъысхохуэ |
-- |
фыкъыхохуэ |
фыткъыхохуэ |
-- |
фыкъахохуэ
|
| ахэр |
къысхохуэ(хэ) |
къыпхохуэ(хэ) |
къыхохуэ(хэ) |
къытхохуэ(хэ) |
къыфхохуэ(хэ) |
къахохуэ(хэ)
|
|
|
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
| Именительнэ: |
[ху]э |
[ху]эр |
-- |
[ху]эхэр
|
| Эргативнэ: |
[ху]э |
[ху]эм |
-- |
[ху]эхэм
|
| Послеложнэ: |
[ху]экӀэ |
[ху]эмкӀэ |
[ху]эхэкӀэ |
[ху]эхэмкӀэ
|
| Обстоятельственнэ: |
[ху]эуэ |
[ху]эрауэ |
[ху]эхэу |
[ху]эхэрауэ
|
|
|
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
| Именительнэ: |
[ху]а |
[ху]ар |
-- |
[ху]ахэр
|
| Эргативнэ: |
[ху]а |
[ху]ам |
-- |
[ху]ахэм
|
| Послеложнэ: |
[ху]акӀэ |
[ху]амкӀэ |
[ху]ахэкӀэ |
[ху]ахэмкӀэ
|
| Обстоятельственнэ: |
[ху]ауэ |
[ху]арауэ |
[ху]ахэу |
[ху]ахэрауэ
|
|
|
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
| Именительнэ: |
[ху]эн |
[ху]эныр |
-- |
[ху]энхэр
|
| Эргативнэ: |
[ху]эн |
[ху]эным |
-- |
[ху]энхэм
|
| Послеложнэ: |
[ху]энкӀэ |
[ху]энымкӀэ |
[ху]энхэкӀэ |
[ху]энхэмкӀэ
|
| 'Обстоятельственнэ: |
[ху]эну |
[ху]энырауэ |
[ху]энхэу |
[ху]энхэрауэ
|
|
|
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
| Именительнэ: |
[ху]эну |
[ху]энур |
-- |
[ху]энухэр
|
| Эргативнэ: |
[ху]эну |
[ху]энум |
-- |
[ху]энухэм
|
| Послеложнэ: |
[ху]энукӀэ |
[ху]энумкӀэ |
[ху]энухэкӀэ |
[ху]энухэмкӀэ
|
| Обстоятельственнэ: |
[ху]энууэ |
[ху]энурауэ |
[ху]энухэу |
[ху]энухэрауэ
|
МЫХЬЭНЭ
- КъыхэукӀуриен, къыхэджэлэн, къехуэхыу зыщӀыпӀэ хэлъ хъун.
- Къыхэлъэдэн.
- Къыпхуэзэн, урихьэлӀэн, зыгуэрхэм яхэту.
ЩАПХЪЭХЭР
- Гуп-гупурэ къакӀуэ шухэр нэхъыбэу адыгэ фащэкӀэ хуэпат, ауэ зауэлӀ фащэр къыхуэт щымыӀэу зыщыгъ закъуэтӀакъуи къыхэхуэрт. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Удзым къыхэхуэн.
- Урыху Тэрч къыхохуэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- къыхэхуэн: 1. fall into sth 2. fall into (a river, etc.) 3. meet, get caught
- Удзым къыхэхуэн: fall down in the grass
- Урыху Тэрч къыхохуэ: the Urukh River falls into the Terek.
УРЫСЫБЗЭ
- къыхэхуэн: 1. упасть во что-л. 2. впадать (о реке и т.п.) 3. встречаться, попадаться
- Удзым къыхэхуэн: упасть в траву.
- Урыху Тэрч къыхохуэ: река Урух впадает в Терек.
БИБЛИОГРАФИЕ
Библиографием еплъын
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- къы- + хэ- + [ху] + -э + -н
Глагол лъэӏэс "къыхэхуэн"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) |
|
| щыӀэныгъэ: |
къыхэхуэн
|
| щымыӀэныгъэ: |
къыхэмыхуэн
|
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэн |
къыхэпхуэн |
къыхихуэн |
къыхэтхуэн |
къыхэфхуэн |
къыхахуэн
|
| щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэн |
къыхыумыхуэн |
къыхимыхуэн |
къыхэдмыхуэн |
къыхэвмыхуэн |
къыхамыхуэн
|
| Унафэ наклоненэ |
уэ |
фэ
|
| щыӀэныгъэ: |
къыхэхуэ! |
къыхэфхуэ!
|
| щымыӀэныгъэ: |
къыхыумыхуэ! |
къыхэвмыхуэ!
|
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| щыӀэныгъэ: |
сыкъыхрехуэ |
укъыхрехуэ |
къыхрехуэ |
дыкъыхрехуэ |
фыкъыхрехуэ |
къыхрехуэ
|
| щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхремыхуэ |
укъыхремыхуэ |
къыхремыхуэ |
дыкъыхремыхуэ |
фыкъыхремыхуэ |
къыхремыхуэ
|
| ЗэраӀуатэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхызохуэ(р) |
къыхыбохуэ(р) |
къыхехуэ(р) |
къыхыдохуэ(р) |
къыхывохуэ(р) |
къыхахуэ(р)
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэркъым |
къыхэпхуэркъым |
къыхихуэркъым |
къыхэтхуэркъым |
къыхэфхуэркъым |
къыхахуэркъым
|
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэрт |
къыхэпхуэрт |
къыхихуэрт |
къыхэтхуэрт |
къыхэфхуэрт |
къыхахуэрт
|
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэртэкъым |
къыхэпхуэртэкъым |
къыхихуэртэкъым |
къыхэтхуэртэкъым |
къыхэфхуэртэкъым |
къыхахуэртэкъым
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуащ |
къыхэпхуащ |
къыхихуащ |
къыхэтхуащ |
къыхэфхуащ |
къыхахуащ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуакъым |
къыхэпхуакъым |
къыхихуакъым |
къыхэтхуакъым |
къыхэфхуакъым |
къыхахуакъым
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуат |
къыхэпхуат |
къыхихуат |
къыхэтхуат |
къыхэфхуат |
къыхахуат
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуатэкъым |
къыхэпхуатэкъым |
къыхихуатэкъым |
къыхэтхуатэкъым |
къыхэфхуатэкъым |
къыхахуатэкъым
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэгъащ |
къыхэпхуэгъащ |
къыхихуэгъащ |
къыхэтхуэгъащ |
къыхэфхуэгъащ |
къыхахуэгъащ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэгъакъым |
къыхэпхуэгъакъым |
къыхихуэгъакъым |
къыхэтхуэгъакъым |
къыхэфхуэгъакъым |
къыхахуэгъакъым
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэгъат |
къыхэпхуэгъат |
къыхихуэгъат |
къыхэтхуэгъат |
къыхэфхуэгъат |
къыхахуэгъат
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэгъатэкъым |
къыхэпхуэгъатэкъым |
къыхихуэгъатэкъым |
къыхэтхуэгъатэкъым |
къыхэфхуэгъатэкъым |
къыхахуэгъатэкъым
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэщ |
къыхэпхуэщ |
къыхихуэщ |
къыхэтхуэщ |
къыхэфхуэщ |
къыхахуэщ
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэкъым |
къыхэпхуэкъым |
къыхихуэкъым |
къыхэтхуэкъым |
къыхэфхуэкъым |
къыхахуэкъым
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэт |
къыхэпхуэт |
къыхихуэт |
къыхэтхуэт |
къыхэфхуэт |
къыхахуэт
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэтэкъым |
къыхэпхуэтэкъым |
къыхихуэтэкъым |
къыхэтхуэтэкъым |
къыхэфхуэтэкъым |
къыхахуэтэкъым
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнщ |
къыхэпхуэнщ |
къыхихуэнщ |
къыхэтхуэнщ |
къыхэфхуэнщ |
къыхахуэнщ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнкъым |
къыхэпхуэнкъым |
къыхихуэнкъым |
къыхэтхуэнкъым |
къыхэфхуэнкъым |
къыхахуэнкъым
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнущ |
къыхэпхуэнущ |
къыхихуэнущ |
къыхэтхуэнущ |
къыхэфхуэнущ |
къыхахуэнущ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнукъым |
къыхэпхуэнукъым |
къыхихуэнукъым |
къыхэтхуэнукъым |
къыхэфхуэнукъым |
къыхахуэнукъым
|
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэрэ |
къыхэпхуэрэ |
къыхихуэрэ |
къыхэтхуэрэ |
къыхэфхуэрэ |
къыхахуэрэ
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэркъэ |
къыхэпхуэркъэ |
къыхихуэркъэ |
къыхэтхуэркъэ |
къыхэфхуэркъэ |
къыхахуэркъэ
|
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэрт |
къыхэпхуэрт |
къыхихуэрт |
къыхэтхуэрт |
къыхэфхуэрт |
къыхахуэрт
|
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэртэкъэ |
къыхэпхуэртэкъэ |
къыхихуэртэкъэ |
къыхэтхуэртэкъэ |
къыхэфхуэртэкъэ |
къыхахуэртэкъэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуа |
къыхэпхуа |
къыхихуа |
къыхэтхуа |
къыхэфхуа |
къыхахуа
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуакъэ |
къыхэпхуакъэ |
къыхихуакъэ |
къыхэтхуакъэ |
къыхэфхуакъэ |
къыхахуакъэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуат |
къыхэпхуат |
къыхихуат |
къыхэтхуат |
къыхэфхуат |
къыхахуат
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуатэкъэ |
къыхэпхуатэкъэ |
къыхихуатэкъэ |
къыхэтхуатэкъэ |
къыхэфхуатэкъэ |
къыхахуатэкъэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэгъа |
къыхэпхуэгъа |
къыхихуэгъа |
къыхэтхуэгъа |
къыхэфхуэгъа |
къыхахуэгъа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ: |
къыхэсхуэгъакъэ |
къыхэпхуэгъакъэ |
къыхихуэгъакъэ |
къыхэтхуэгъакъэ |
къыхэфхуэгъакъэ |
къыхахуэгъакъэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэгъат |
къыхэпхуэгъат |
къыхихуэгъат |
къыхэтхуэгъат |
къыхэфхуэгъат |
къыхахуэгъат
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэгъатэкъэ |
къыхэпхуэгъатэкъэ |
къыхихуэгъатэкъэ |
къыхэтхуэгъатэкъэ |
къыхэфхуэгъатэкъэ |
къыхахуэгъатэкъэ
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэ |
къыхэпхуэ |
къыхихуэ |
къыхэтхуэ |
къыхэфхуэ |
къыхахуэ
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэкъэ |
къыхэпхуэкъэ |
къыхихуэкъэ |
къыхэтхуэкъэ |
къыхэфхуэкъэ |
къыхахуэкъэ
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэт |
къыхэпхуэт |
къыхихуэт |
къыхэтхуэт |
къыхэфхуэт |
къыхахуэт
|
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэтэкъэ |
къыхэпхуэтэкъэ |
къыхихуэтэкъэ |
къыхэтхуэтэкъэ |
къыхэфхуэтэкъэ |
къыхахуэтэкъэ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэн |
къыхэпхуэн |
къыхихуэн |
къыхэтхуэн |
къыхэфхуэн |
къыхахуэн
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнкъэ |
къыхэпхуэнкъэ |
къыхихуэнкъэ |
къыхэтхуэнкъэ |
къыхэфхуэнкъэ |
къыхахуэнкъэ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэну |
къыхэпхуэну |
къыхихуэну |
къыхэтхуэну |
къыхэфхуэну |
къыхахуэну
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнукъэ |
къыхэпхуэнукъэ |
къыхихуэнукъэ |
къыхэтхуэнукъэ |
къыхэфхуэнукъэ |
къыхахуэнукъэ
|
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэмэ |
къыхэпхуэмэ |
къыхихуэмэ |
къыхэтхуэмэ |
къыхэфхуэмэ |
къыхахуэмэ
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэмэ |
къыхыумыхуэмэ |
къыхимыхуэмэ |
къыхэдмыхуэмэ |
къыхэвмыхуэмэ |
къыхамыхуэмэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуамэ |
къыхэпхуамэ |
къыхихуамэ |
къыхэтхуамэ |
къыхэфхуамэ |
къыхахуамэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуамэ |
къыхыумыхуамэ |
къыхимыхуамэ |
къыхэдмыхуамэ |
къыхэвмыхуамэ |
къыхамыхуамэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэгъамэ |
къыхэпхуэгъамэ |
къыхихуэгъамэ |
къыхэтхуэгъамэ |
къыхэфхуэгъамэ |
къыхахуэгъамэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэгъамэ |
къыхыумыхуэгъамэ |
къыхимыхуэгъамэ |
къыхэдмыхуэгъамэ |
къыхэвмыхуэгъамэ |
къыхамыхуэгъамэ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнмэ |
къыхэпхуэнмэ |
къыхихуэнмэ |
къыхэтхуэнмэ |
къыхэфхуэнмэ |
къыхахуэнмэ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэнмэ |
къыхыумыхуэнмэ |
къыхимыхуэнмэ |
къыхэдмыхуэнмэ |
къыхэвмыхуэнмэ |
къыхамыхуэнмэ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнумэ |
къыхэпхуэнумэ |
къыхихуэнумэ |
къыхэтхуэнумэ |
къыхэфхуэнумэ |
къыхахуэнумэ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэнумэ |
къыхыумыхуэнумэ |
къыхимыхуэнумэ |
къыхэдмыхуэнумэ |
къыхэвмыхуэнумэ |
къыхамыхуэнумэ
|
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэтэмэ |
къыхэпхуэтэмэ |
къыхихуэтэмэ |
къыхэтхуэтэмэ |
къыхэфхуэтэмэ |
къыхахуэтэмэ
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэтэмэ |
къыхыумыхуэтэмэ |
къыхимыхуэтэмэ |
къыхэдмыхуэтэмэ |
къыхэвмыхуэтэмэ |
къыхамыхуэтэмэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуатэмэ |
къыхэпхуатэмэ |
къыхихуатэмэ |
къыхэтхуатэмэ |
къыхэфхуатэмэ |
къыхахуатэмэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуатэмэ |
къыхыумыхуатэмэ |
къыхимыхуатэмэ |
къыхэдмыхуатэмэ |
къыхэвмыхуатэмэ |
къыхамыхуатэмэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэгъатэмэ |
къыхэпхуэгъатэмэ |
къыхихуэгъатэмэ |
къыхэтхуэгъатэмэ |
къыхэфхуэгъатэмэ |
къыхахуэгъатэмэ
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэгъатэмэ |
къыхыумыхуэгъатэмэ |
къыхимыхуэгъатэмэ |
къыхэдмыхуэгъатэмэ |
къыхэвмыхуэгъатэмэ |
къыхамыхуэгъатэмэ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнтэмэ |
къыхэпхуэнтэмэ |
къыхихуэнтэмэ |
къыхэтхуэнтэмэ |
къыхэфхуэнтэмэ |
къыхахуэнтэмэ
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэнтэмэ |
къыхыумыхуэнтэмэ |
къыхимыхуэнтэмэ |
къыхэдмыхуэнтэмэ |
къыхэвмыхуэнтэмэ |
къыхамыхуэнтэмэ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнутэмэ |
къыхэпхуэнутэмэ |
къыхихуэнутэмэ |
къыхэтхуэнутэмэ |
къыхэфхуэнутэмэ |
къыхахуэнутэмэ
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэнутэмэ |
къыхыумыхуэнутэмэ |
къыхимыхуэнутэмэ |
къыхэдмыхуэнутэмэ |
къыхэвмыхуэнутэмэ |
къыхамыхуэнутэмэ
|
| сослагательнэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнт |
къыхэпхуэнт |
къыхихуэнт |
къыхэтхуэнт |
къыхэфхуэнт |
къыхахуэнт
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнтэкъым |
къыхэпхуэнтэкъым |
къыхихуэнтэкъым |
къыхэтхуэнтэкъым |
къыхэфхуэнтэкъым |
къыхахуэнтэкъым
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнут |
къыхэпхуэнут |
къыхихуэнут |
къыхэтхуэнут |
къыхэфхуэнут |
къыхахуэнут
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнутэкъым |
къыхэпхуэнутэкъым |
къыхихуэнутэкъым |
къыхэтхуэнутэкъым |
къыхэфхуэнутэкъым |
къыхахуэнутэкъым
|
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэми |
къыхэпхуэми |
къыхихуэми |
къыхэтхуэми |
къыхэфхуэми |
къыхахуэми
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэми |
къыхыумыхуэми |
къыхимыхуэми |
къыхэдмыхуэми |
къыхэвмыхуэми |
къыхамыхуэми
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуами |
къыхэпхуами |
къыхихуами |
къыхэтхуами |
къыхэфхуами |
къыхахуами
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуами |
къыхыумыхуами |
къыхимыхуами |
къыхэдмыхуами |
къыхэвмыхуами |
къыхамыхуами
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэгъами |
къыхэпхуэгъами |
къыхихуэгъами |
къыхэтхуэгъами |
къыхэфхуэгъами |
къыхахуэгъами
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэгъами |
къыхыумыхуэгъами |
къыхимыхуэгъами |
къыхэдмыхуэгъами |
къыхэвмыхуэгъами |
къыхамыхуэгъами
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнми |
къыхэпхуэнми |
къыхихуэнми |
къыхэтхуэнми |
къыхэфхуэнми |
къыхахуэнми
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэнми |
къыхыумыхуэнми |
къыхимыхуэнми |
къыхэдмыхуэнми |
къыхэвмыхуэнми |
къыхамыхуэнми
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнуми |
къыхэпхуэнуми |
къыхихуэнуми |
къыхэтхуэнуми |
къыхэфхуэнуми |
къыхахуэнуми
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэнуми |
къыхыумыхуэнуми |
къыхимыхуэнуми |
къыхэдмыхуэнуми |
къыхэвмыхуэнуми |
къыхамыхуэнуми
|
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэтэми |
къыхэпхуэтэми |
къыхихуэтэми |
къыхэтхуэтэми |
къыхэфхуэтэми |
къыхахуэтэми
|
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэтэми |
къыхыумыхуэтэми |
къыхимыхуэтэми |
къыхэдмыхуэтэми |
къыхэвмыхуэтэми |
къыхамыхуэтэми
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуатэми |
къыхэпхуатэми |
къыхихуатэми |
къыхэтхуатэми |
къыхэфхуатэми |
къыхахуатэми
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуатэми |
къыхыумыхуатэми |
къыхимыхуатэми |
къыхэдмыхуатэми |
къыхэвмыхуатэми |
къыхамыхуатэми
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэгъатэми |
къыхэпхуэгъатэми |
къыхихуэгъатэми |
къыхэтхуэгъатэми |
къыхэфхуэгъатэми |
къыхахуэгъатэми
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэгъатэми |
къыхыумыхуэгъатэми |
къыхимыхуэгъатэми |
къыхэдмыхуэгъатэми |
къыхэвмыхуэгъатэми |
къыхамыхуэгъатэми
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнтэми |
къыхэпхуэнтэми |
къыхихуэнтэми |
къыхэтхуэнтэми |
къыхэфхуэнтэми |
къыхахуэнтэми
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэнтэми |
къыхыумыхуэнтэми |
къыхимыхуэнтэми |
къыхэдмыхуэнтэми |
къыхэвмыхуэнтэми |
къыхамыхуэнтэми
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуэнутэми |
къыхэпхуэнутэми |
къыхихуэнутэми |
къыхэтхуэнутэми |
къыхэфхуэнутэми |
къыхахуэнутэми
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуэнутэми |
къыхыумыхуэнутэми |
къыхимыхуэнутэми |
къыхэдмыхуэнутэми |
къыхэвмыхуэнутэми |
къыхамыхуэнутэми
|
| гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуаи |
къыхэпхуаи |
къыхихуаи |
къыхэтхуаи |
къыхэфхуаи |
къыхахуаи
|
| щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуакъыми |
къыхэпхуакъыми |
къыхихуакъыми |
къыхэтхуакъыми |
къыхэфхуакъыми |
къыхахуакъыми
|
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуащэрэт |
къыхэпхуащэрэт |
къыхихуащэрэт |
къыхэтхуащэрэт |
къыхэфхуащэрэт |
къыхахуащэрэт
|
| щымыӀэныгъэ: |
къыхэзмыхуащэрэт |
къыхыумыхуащэрэт |
къыхимыхуащэрэт |
къыхэдмыхуащэрэт |
къыхэвмыхуащэрэт |
къыхамыхуащэрэт
|
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнщ |
къыхэпхуагъэнщ |
къыхихуагъэнщ |
къыхэтхуагъэнщ |
къыхэфхуагъэнщ |
къыхахуагъэнщ
|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнкъым |
къыхэпхуагъэнкъым |
къыхихуагъэнкъым |
къыхэтхуагъэнкъым |
къыхэфхуагъэнкъым |
къыхахуагъэнкъым
|
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнт |
къыхэпхуагъэнт |
къыхихуагъэнт |
къыхэтхуагъэнт |
къыхэфхуагъэнт |
къыхахуагъэнт
|
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнтэкъым |
къыхэпхуагъэнтэкъым |
къыхихуагъэнтэкъым |
къыхэтхуагъэнтэкъым |
къыхэфхуагъэнтэкъым |
къыхахуагъэнтэкъым
|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэн |
къыхэпхуагъэн |
къыхихуагъэн |
къыхэтхуагъэн |
къыхэфхуагъэн |
къыхахуагъэн
|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнкъэ |
къыхэпхуагъэнкъэ |
къыхихуагъэнкъэ |
къыхэтхуагъэнкъэ |
къыхэфхуагъэнкъэ |
къыхахуагъэнкъэ
|
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнт |
къыхэпхуагъэнт |
къыхихуагъэнт |
къыхэтхуагъэнт |
къыхэфхуагъэнт |
къыхахуагъэнт
|
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнтэкъэ |
къыхэпхуагъэнтэкъэ |
къыхихуагъэнтэкъэ |
къыхэтхуагъэнтэкъэ |
къыхэфхуагъэнтэкъэ |
къыхахуагъэнтэкъэ
|
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнущ |
къыхэпхуагъэнущ |
къыхихуагъэнущ |
къыхэтхуагъэнущ |
къыхэфхуагъэнущ |
къыхахуагъэнущ
|
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнукъым |
къыхэпхуагъэнукъым |
къыхихуагъэнукъым |
къыхэтхуагъэнукъым |
къыхэфхуагъэнукъым |
къыхахуагъэнукъым
|
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнут |
къыхэпхуагъэнут |
къыхихуагъэнут |
къыхэтхуагъэнут |
къыхэфхуагъэнут |
къыхахуагъэнут
|
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнутэкъым |
къыхэпхуагъэнутэкъым |
къыхихуагъэнутэкъым |
къыхэтхуагъэнутэкъым |
къыхэфхуагъэнутэкъым |
къыхахуагъэнутэкъым
|
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэну |
къыхэпхуагъэну |
къыхихуагъэну |
къыхэтхуагъэну |
къыхэфхуагъэну |
къыхахуагъэну
|
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнукъэ |
къыхэпхуагъэнукъэ |
къыхихуагъэнукъэ |
къыхэтхуагъэнукъэ |
къыхэфхуагъэнукъэ |
къыхахуагъэнукъэ
|
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнут |
къыхэпхуагъэнут |
къыхихуагъэнут |
къыхэтхуагъэнут |
къыхэфхуагъэнут |
къыхахуагъэнут
|
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
къыхэсхуагъэнутэкъэ |
къыхэпхуагъэнутэкъэ |
къыхихуагъэнутэкъэ |
къыхэтхуагъэнутэкъэ |
къыхэфхуагъэнутэкъэ |
къыхахуагъэнутэкъэ
|
| Зылэжь (субъектнэ) причастие |
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэзыхуэ
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзымыхуэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэзыхуа
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзымыхуа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэзыхуэгъа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзымыхуэгъа
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэзыхуэн
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзымыхуэн
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэзыхуэну
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзымыхуэну
|
| Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэсхуэ |
къыхэпхуэ |
къыхихуэ |
къыхэтхуэ |
къыхэфхуэ |
къыхахуэ
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзмыхуэ |
къыхыумыхуэ |
къыхимыхуэ |
къыхэдмыхуэ |
къыхэвмыхуэ |
къыхамыхуэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэсхуа |
къыхэпхуа |
къыхихуа |
къыхэтхуа |
къыхэфхуа |
къыхахуа
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзмыхуа |
къыхыумыхуа |
къыхимыхуа |
къыхэдмыхуа |
къыхэвмыхуа |
къыхамыхуа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэсхуэгъа |
къыхэпхуэгъа |
къыхихуэгъа |
къыхэтхуэгъа |
къыхэфхуэгъа |
къыхахуэгъа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзмыхуэгъа |
къыхыумыхуэгъа |
къыхимыхуэгъа |
къыхэдмыхуэгъа |
къыхэвмыхуэгъа |
къыхамыхуэгъа
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэсхуэн |
къыхэпхуэн |
къыхихуэн |
къыхэтхуэн |
къыхэфхуэн |
къыхахуэн
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзмыхуэн |
къыхыумыхуэн |
къыхимыхуэн |
къыхэдмыхуэн |
къыхэвмыхуэн |
къыхамыхуэн
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэсхуэну |
къыхэпхуэну |
къыхихуэну |
къыхэтхуэну |
къыхэфхуэну |
къыхахуэну
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзмыхуэну |
къыхыумыхуэну |
къыхимыхуэну |
къыхэдмыхуэну |
къыхэвмыхуэну |
къыхамыхуэну
|
| Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ) |
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэхуэ
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэмыхуэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэхуа
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэмыхуа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэхуэгъа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэмыхуэгъа
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэхуэн
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэмыхуэн
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэхуэну
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэмыхуэну
|
| Обстоятельственнэ причастиехэр |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
къызэрыхэсхуэ |
къызэрыхэпхуэ |
къызэрыхихуэ |
къызэрыхэтхуэ |
къызэрыхэфхуэ |
къызэрыхахуэ
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
къызэрыхэзмыхуэ |
къызэрыхыумыхуэ |
къызэрыхимыхуэ |
къызэрыхэдмыхуэ |
къызэрыхэвмыхуэ |
къызэрыхамыхуэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къызэрыхэсхуа |
къызэрыхэпхуа |
къызэрыхихуа |
къызэрыхэтхуа |
къызэрыхэфхуа |
къызэрыхахуа
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къызэрыхэзмыхуа |
къызэрыхыумыхуа |
къызэрыхимыхуа |
къызэрыхэдмыхуа |
къызэрыхэвмыхуа |
къызэрыхамыхуа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къызэрыхэсхуэгъа |
къызэрыхэпхуэгъа |
къызэрыхихуэгъа |
къызэрыхэтхуэгъа |
къызэрыхэфхуэгъа |
къызэрыхахуэгъа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къызэрыхэзмыхуэгъа |
къызэрыхыумыхуэгъа |
къызэрыхимыхуэгъа |
къызэрыхэдмыхуэгъа |
къызэрыхэвмыхуэгъа |
къызэрыхамыхуэгъа
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
къызэрыхэсхуэн |
къызэрыхэпхуэн |
къызэрыхихуэн |
къызэрыхэтхуэн |
къызэрыхэфхуэн |
къызэрыхахуэн
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
къызэрыхэзмыхуэн |
къызэрыхыумыхуэн |
къызэрыхимыхуэн |
къызэрыхэдмыхуэн |
къызэрыхэвмыхуэн |
къызэрыхамыхуэн
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
къызэрыхэсхуэну |
къызэрыхэпхуэну |
къызэрыхихуэну |
къызэрыхэтхуэну |
къызэрыхэфхуэну |
къызэрыхахуэну
|
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
къызэрыхэзмыхуэну |
къызэрыхыумыхуэну |
къызэрыхимыхуэну |
къызэрыхэдмыхуэну |
къызэрыхэвмыхуэну |
къызэрыхамыхуэну
|
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
къыщыхэсхуэ |
къыщыхэпхуэ |
къыщыхихуэ |
къыщыхэтхуэ |
къыщыхэфхуэ |
къыщыхахуэ
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
къыщыхэзмыхуэ |
къыщыхыумыхуэ |
къыщыхимыхуэ |
къыщыхэдмыхуэ |
къыщыхэвмыхуэ |
къыщыхамыхуэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыщыхэсхуа |
къыщыхэпхуа |
къыщыхихуа |
къыщыхэтхуа |
къыщыхэфхуа |
къыщыхахуа
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыщыхэзмыхуа |
къыщыхыумыхуа |
къыщыхимыхуа |
къыщыхэдмыхуа |
къыщыхэвмыхуа |
къыщыхамыхуа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыщыхэсхуэгъа |
къыщыхэпхуэгъа |
къыщыхихуэгъа |
къыщыхэтхуэгъа |
къыщыхэфхуэгъа |
къыщыхахуэгъа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыщыхэзмыхуэгъа |
къыщыхыумыхуэгъа |
къыщыхимыхуэгъа |
къыщыхэдмыхуэгъа |
къыщыхэвмыхуэгъа |
къыщыхамыхуэгъа
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
къыщыхэсхуэн |
къыщыхэпхуэн |
къыщыхихуэн |
къыщыхэтхуэн |
къыщыхэфхуэн |
къыщыхахуэн
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
къыщыхэзмыхуэн |
къыщыхыумыхуэн |
къыщыхимыхуэн |
къыщыхэдмыхуэн |
къыщыхэвмыхуэн |
къыщыхамыхуэн
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
къыщыхэсхуэну |
къыщыхэпхуэну |
къыщыхихуэну |
къыщыхэтхуэну |
къыщыхэфхуэну |
къыщыхахуэну
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
къыщыхэзмыхуэну |
къыщыхыумыхуэну |
къыщыхимыхуэну |
къыщыхэдмыхуэну |
къыщыхэвмыхуэну |
къыщыхамыхуэну
|
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
къыздыхэсхуэ |
къыздыхэпхуэ |
къыздыхихуэ |
къыздыхэтхуэ |
къыздыхэфхуэ |
къыздыхахуэ
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
къыздыхэзмыхуэ |
къыздыхыумыхуэ |
къыздыхимыхуэ |
къыздыхэдмыхуэ |
къыздыхэвмыхуэ |
къыздыхамыхуэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыздыхэсхуа |
къыздыхэпхуа |
къыздыхихуа |
къыздыхэтхуа |
къыздыхэфхуа |
къыздыхахуа
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыздыхэзмыхуа |
къыздыхыумыхуа |
къыздыхимыхуа |
къыздыхэдмыхуа |
къыздыхэвмыхуа |
къыздыхамыхуа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыздыхэсхуэгъа |
къыздыхэпхуэгъа |
къыздыхихуэгъа |
къыздыхэтхуэгъа |
къыздыхэфхуэгъа |
къыздыхахуэгъа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыздыхэзмыхуэгъа |
къыздыхыумыхуэгъа |
къыздыхимыхуэгъа |
къыздыхэдмыхуэгъа |
къыздыхэвмыхуэгъа |
къыздыхамыхуэгъа
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
къыздыхэсхуэн |
къыздыхэпхуэн |
къыздыхихуэн |
къыздыхэтхуэн |
къыздыхэфхуэн |
къыздыхахуэн
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
къыздыхэзмыхуэн |
къыздыхыумыхуэн |
къыздыхимыхуэн |
къыздыхэдмыхуэн |
къыздыхэвмыхуэн |
къыздыхамыхуэн
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
къыздыхэсхуэну |
къыздыхэпхуэну |
къыздыхихуэну |
къыздыхэтхуэну |
къыздыхэфхуэну |
къыздыхахуэну
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
къыздыхэзмыхуэну |
къыздыхыумыхуэну |
къыздыхимыхуэну |
къыздыхэдмыхуэну |
къыздыхэвмыхуэну |
къыздыхамыхуэну
|
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
къыщӀыхэсхуэ |
къыщӀыхэпхуэ |
къыщӀыхихуэ |
къыщӀыхэтхуэ |
къыщӀыхэфхуэ |
къыщӀыхахуэ
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
къыщӀыхэзмыхуэ |
къыщӀыхыумыхуэ |
къыщӀыхимыхуэ |
къыщӀыхэдмыхуэ |
къыщӀыхэвмыхуэ |
къыщӀыхамыхуэ
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыщӀыхэсхуа |
къыщӀыхэпхуа |
къыщӀыхихуа |
къыщӀыхэтхуа |
къыщӀыхэфхуа |
къыщӀыхахуа
|
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыщӀыхэзмыхуа |
къыщӀыхыумыхуа |
къыщӀыхимыхуа |
къыщӀыхэдмыхуа |
къыщӀыхэвмыхуа |
къыщӀыхамыхуа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыщӀыхэсхуэгъа |
къыщӀыхэпхуэгъа |
къыщӀыхихуэгъа |
къыщӀыхэтхуэгъа |
къыщӀыхэфхуэгъа |
къыщӀыхахуэгъа
|
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыщӀыхэзмыхуэгъа |
къыщӀыхыумыхуэгъа |
къыщӀыхимыхуэгъа |
къыщӀыхэдмыхуэгъа |
къыщӀыхэвмыхуэгъа |
къыщӀыхамыхуэгъа
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
къыщӀыхэсхуэн |
къыщӀыхэпхуэн |
къыщӀыхихуэн |
къыщӀыхэтхуэн |
къыщӀыхэфхуэн |
къыщӀыхахуэн
|
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
къыщӀыхэзмыхуэн |
къыщӀыхыумыхуэн |
къыщӀыхимыхуэн |
къыщӀыхэдмыхуэн |
къыщӀыхэвмыхуэн |
къыщӀыхамыхуэн
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
къыщӀыхэсхуэну |
къыщӀыхэпхуэну |
къыщӀыхихуэну |
къыщӀыхэтхуэну |
къыщӀыхэфхуэну |
къыщӀыхахуэну
|
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
къыщӀыхэзмыхуэну |
къыщӀыхыумыхуэну |
къыщӀыхимыхуэну |
къыщӀыхэдмыхуэну |
къыщӀыхэвмыхуэну |
къыщӀыхамыхуэну
|
| Деепричастиехэр |
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| ит зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэсхуэу |
къыхэпхуэу |
къыхихуэу |
къыхэтхуэу |
къыхэфхуэу |
къыхахуэу
|
| ит зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзмыхуэу |
къыхыумыхуэу |
къыхимыхуэу |
къыхэдмыхуэу |
къыхэвмыхуэу |
къыхамыхуэу
|
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
къыхэсхуауэ |
къыхэпхуауэ |
къыхихуауэ |
къыхэтхуауэ |
къыхэфхуауэ |
къыхахуауэ
|
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
къыхэзмыхуауэ |
къыхыумыхуауэ |
къыхимыхуауэ |
къыхэдмыхуауэ |
къыхэвмыхуауэ |
къыхамыхуауэ
|
| урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ |
къыхэсхуэурэ |
къыхэпхуэурэ |
къыхихуэурэ |
къыхэтхуэурэ |
къыхэфхуэурэ |
къыхахуэурэ
|
| урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ |
къыхэзмыхуэурэ |
къыхыумыхуэурэ |
къыхимыхуэурэ |
къыхэдмыхуэурэ |
къыхэвмыхуэурэ |
къыхамыхуэурэ
|
| ит зэман щыӀэныгъэ фащэ: подлежащэ + прямой дополненэ +
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
подлежащэ СЭ |
|
|
|
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
|
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| прямой дополненэ |
|
|
|
|
|
|
| сэ |
|
|
|
|
|
|
| уэ |
|
|
укъыхызохуэ |
|
|
укъахызохуэ
|
| ар |
|
къыпхызохуэ |
къыхызохуэ |
|
къыфхызохуэ |
къахызохуэ
|
| дэ |
|
|
|
|
|
|
| фэ |
|
|
фыкъыхызохуэ |
|
|
фыкъахызохуэ
|
| ахэр |
|
къыпхызохуэ(хэ) |
къыхызохуэ(хэ) |
|
къыфхызохуэ(хэ |
къахызохуэ(хэ)
|
|
|
|
подлежащэ УЭ |
|
|
|
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
|
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| прямой дополненэ |
|
|
|
|
|
|
| сэ |
|
|
сыкъыхыбохуэ |
|
|
сыкъахыбохуэ
|
| уэ |
|
|
|
|
|
|
| ар |
къысхыбохуэ |
|
къыхыбохуэ |
къытхыбохуэ |
|
къахыбохуэ
|
| дэ |
|
|
дыкъыхыбохуэ |
|
|
дыкъахыбохуэ
|
| фэ |
|
|
|
|
|
|
| ахэр |
къысхыбохуэ(хэ) |
|
къыхыбохуэ(хэ) |
къытхыбохуэ(хэ) |
|
къахыбохуэ(хэ)
|
|
|
|
подлежащэ АБЫ |
|
|
|
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
|
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| прямой дополненэ |
|
|
|
|
|
|
| сэ |
|
сыкъыпхехуэ |
сыкъыхехуэ |
|
сыкъыфхехуэ |
сыкъахехуэ
|
| уэ |
укъысхехуэ |
|
укъыхехуэ |
укъытхехуэ |
|
укъахехуэ
|
| ар |
къысхехуэ |
къыпхехуэ |
къыхехуэ |
къытхехуэ |
къыфхехуэ |
къахехуэ
|
| дэ |
|
дыкъыпхехуэ |
дыкъыхехуэ |
|
дыкъыфхехуэ |
дыкъахехуэ
|
| фэ |
фыкъысхехуэ |
|
фыкъыхехуэ |
фыкъытхехуэ |
|
фыкъахехуэ
|
| ахэр |
къысхехуэ(хэ) |
къыпхехуэ(хэ) |
къыхехуэ(хэ) |
къытхехуэ(хэ) |
къыфхехуэ(хэ) |
къахехуэ(хэ)
|
|
|
|
подлежащэ ДЭ |
|
|
|
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
|
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| прямой дополненэ |
|
|
|
|
|
|
| сэ |
|
|
|
|
|
|
| уэ |
|
|
укъыхыдохуэ |
|
|
укъахыдохуэ
|
| ар |
|
къыпхыдохуэ |
къыхыдохуэ |
|
къыфхыдохуэ |
къахыдохуэ
|
| дэ |
|
|
|
|
|
|
| фэ |
|
|
фыкъыхыдохуэ |
|
|
фыкъахыдохуэ
|
| ахэр |
|
къыпхыдохуэ(хэ) |
къыхыдохуэ(хэ) |
|
къыфхыдохуэ(хэ) |
къахыдохуэ(хэ)
|
|
|
|
подлежащэ ФЭ |
|
|
|
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
|
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| прямой дополненэ |
|
|
|
|
|
|
| сэ |
|
|
сыкъыхывохуэ |
|
|
сыкъахывохуэ
|
| уэ |
|
|
|
|
|
|
| ар |
къысхывохуэ |
|
къыхывохуэ |
къытхывохуэ |
|
къахывохуэ
|
| дэ |
|
|
дыкъыхывохуэ |
|
|
дыкъахывохуэ
|
| фэ |
|
|
|
|
|
|
| ахэр |
къысхывохуэ(хэ) |
|
къыхывохуэ(хэ) |
къытхывохуэ(хэ) |
|
къахывохуэ(хэ)
|
|
|
|
подлежащэ АБЫХЭМ |
|
|
|
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
|
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
| прямой дополненэ |
|
|
|
|
|
|
| сэ |
|
сыкъыпхахуэ |
сыкъыхахуэ |
|
сыкъыфхахуэ |
сыкъахахуэ
|
| уэ |
укъысхахуэ |
|
укъыхахуэ |
укъытхахуэ |
|
укъахахуэ
|
| ар |
къысхахуэ |
къыпхахуэ |
къыхахуэ |
къытхахуэ |
къыфхахуэ |
къахахуэ
|
| дэ |
|
дыкъыпхахуэ |
дыкъыхахуэ |
|
дыкъыфхахуэ |
дыкъахахуэ
|
| фэ |
фыкъысхахуэ |
|
фыкъыхахуэ |
фыкъытхахуэ |
|
фыкъахахуэ
|
| ахэр |
къысхахуэ(хэ) |
къыпхахуэ(хэ) |
къыхахуэ(хэ) |
къытхахуэ(хэ) |
къыфхахуэ(хэ) |
къахахуэ(хэ)
|
|
|
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
| Именительнэ: |
[ху]э |
[ху]эр |
-- |
[ху]эхэр
|
| Эргативнэ: |
[ху]э |
[ху]эм |
-- |
[ху]эхэм
|
| Послеложнэ: |
[ху]экӀэ |
[ху]эмкӀэ |
[ху]эхэкӀэ |
[ху]эхэмкӀэ
|
| Обстоятельственнэ: |
[ху]эу |
[ху]эрауэ |
[ху]эхэу |
[ху]эхэрауэ
|
|
|
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
| Именительнэ: |
[ху]а |
[ху]ар |
-- |
[ху]ахэр
|
| Эргативнэ: |
[ху]а |
[ху]ам |
-- |
[ху]ахэм
|
| Послеложнэ: |
[ху]акӀэ |
[ху]амкӀэ |
[ху]ахэкӀэ |
[ху]ахэмкӀэ
|
| Обстоятельственнэ: |
[ху]ауэ |
[ху]арауэ |
[ху]ахэу |
[ху]ахэрауэ
|
|
|
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
| Именительнэ: |
[ху]эн |
[ху]эныр |
-- |
[ху]энхэр
|
| Эргативнэ: |
[ху]эн |
[ху]эным |
-- |
[ху]энхэм
|
| Послеложнэ: |
[ху]энкӀэ |
[ху]энымкӀэ |
[ху]энхэкӀэ |
[ху]энхэмкӀэ
|
| 'Обстоятельственнэ: |
[ху]эну |
[ху]энырауэ |
[ху]энхэу |
[ху]энхэрауэ
|
|
|
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
| Именительнэ: |
[ху]эну |
[ху]энур |
-- |
[ху]энухэр
|
| Эргативнэ: |
[ху]эну |
[ху]энум |
-- |
[ху]энухэм
|
| Послеложнэ: |
[ху]энукӀэ |
[ху]энумкӀэ |
[ху]энухэкӀэ |
[ху]энухэмкӀэ
|
| Обстоятельственнэ: |
[ху]энууэ |
[ху]энурауэ |
[ху]энухэу |
[ху]энухэрауэ
|
МЫХЬЭНЭ
- ЗалымыгъэкӀэ ехулӀауэ къыхэгъэхьэн.
ЩАПХЪЭХЭР
- Къарэкъулэныр Индыл къыхихуэри къригъэсыкӀащ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- къыхэхуэн: make sb come in, chase or drive sb or sth into sth, swh.
УРЫСЫБЗЭ
- къыхэхуэн: заставить войти, загнать кого-что-л. куда-л.
БИБЛИОГРАФИЕ
Библиографием еплъын
