АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- къы- + хэ- + [у] + -э + -н
Глагол лъэмыӏэс "къыхэуэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар) |
|
щыӀэныгъэ: |
къыхэуэн
|
щымыӀэныгъэ: |
къыхэмыуэн
|
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэн |
укъыхэуэн |
къыхэуэн |
дыкъыхэуэн |
фыкъыхэуэн |
къыхэуэн(хэ)
|
щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэн |
укъыхэмыуэн |
къыхэмыуэн |
дыкъыхэмыуэн |
фыкъыхэмыуэн |
къыхэмыуэн(хэ)
|
унафэ наклоненэ |
уэ |
фэ
|
щыӀэныгъэ: |
къыхэуэ! |
фыкъыхэуэ!
|
щымыӀэныгъэ: |
укъыхэмыуэ! |
фыкъыхэмыуэ!
|
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
щыӀэныгъэ: |
сыкъыхреуэ |
укъыхреуэ |
къыхреуэ |
дыкъыхреуэ |
фыкъыхреуэ |
къыхреуэ
|
щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхремыуэ |
укъыхремыуэ |
къыхремыуэ |
дыкъыхремыуэ |
фыкъыхремыуэ |
къыхремыуэ
|
ЗэраӀуатэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхоуэ(р) |
укъыхоуэ(р) |
къыхоуэ(р) |
дыкъыхоуэ(р) |
фыкъыхоуэ(р) |
къыхоуэ(хэ)(р)
|
ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэркъым |
укъыхэуэркъым |
къыхэуэркъым |
дыкъыхэуэркъым |
фыкъыхэуэркъым |
къыхэуэ(хэ)ркъым
|
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэ(р)т |
укъыхэуэ(р)т |
къыхэуэ(р)т |
дыкъыхэуэ(р)т |
фыкъыхэуэ(р)т |
къыхэуэ(хэ)(р)т
|
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэ(р)тэкъым |
укъыхэуэ(р)тэкъым |
къыхэуэ(р)тэкъым |
дыкъыхэуэ(р)тэкъым |
фыкъыхэуэ(р)тэкъым |
къыхэуэ(хэ)(р)тэкъым
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуащ |
укъыхэуащ |
къыхэуащ |
дыкъыхэуащ |
фыкъыхэуащ |
къыхэуа(хэ)щ
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуакъым |
укъыхэуакъым |
къыхэуакъым |
дыкъыхэуакъым |
фыкъыхэуакъым |
къыхэуа(хэ)къым
|
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуат |
укъыхэуат |
къыхэуат |
дыкъыхэуат |
фыкъыхэуат |
къыхэуа(хэ)т
|
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуатэкъым |
укъыхэуатэкъым |
къыхэуатэкъым |
дыкъыхэуатэкъым |
фыкъыхэуатэкъым |
къыхэуа(хэ)тэкъым
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъащ |
укъыхэуэгъащ |
къыхэуэгъащ |
дыкъыхэуэгъащ |
фыкъыхэуэгъащ |
къыхэуэгъа(хэ)щ
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъакъым |
укъыхэуэгъакъым |
къыхэуэгъакъым |
дыкъыхэуэгъакъым |
фыкъыхэуэгъакъым |
къыхэуэгъа(хэ)къым
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъат |
укъыхэуэгъат |
къыхэуэгъат |
дыкъыхэуэгъат |
фыкъыхэуэгъат |
къыхэуэгъа(хэ)т
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъатэкъым |
укъыхэуэгъатэкъым |
къыхэуэгъатэкъым |
дыкъыхэуэгъатэкъым |
фыкъыхэуэгъатэкъым |
къыхэуэгъа(хэ)тэкъым
|
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэщ |
укъыхэуэщ |
къыхэуэщ |
дыкъыхэуэщ |
фыкъыхэуэщ |
къыхэуэ(хэ)щ
|
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэкъым |
укъыхэуэкъым |
къыхэуэкъым |
дыкъыхэуэкъым |
фыкъыхэуэкъым |
къыхэуэ(хэ)къым
|
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэт |
укъыхэуэт |
къыхэуэт |
дыкъыхэуэт |
фыкъыхэуэт |
къыхэуэ(хэ)т
|
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэтэкъым |
укъыхэуэтэкъым |
къыхэуэтэкъым |
дыкъыхэуэтэкъым |
фыкъыхэуэтэкъым |
къыхэуэ(хэ)тэкъым
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнщ |
укъыхэуэнщ |
къыхэуэнщ |
дыкъыхэуэнщ |
фыкъыхэуэнщ |
къыхэуэн(хэ)щ
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнкъым |
укъыхэуэнкъым |
къыхэуэнкъым |
дыкъыхэуэнкъым |
фыкъыхэуэнкъым |
къыхэуэн(хэ)къым
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнущ |
укъыхэуэнущ |
къыхэуэнущ |
дыкъыхэуэнущ |
фыкъыхэуэнущ |
къыхэуэну(хэ)щ
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнукъым |
укъыхэуэнукъым |
къыхэуэнукъым |
дыкъыхэуэнукъым |
фыкъыхэуэнукъым |
къыхэуэну(хэ)къым
|
ЗэрыупщӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэрэ |
укъыхэуэрэ |
къыхэуэрэ |
дыкъыхэуэрэ |
фыкъыхэуэрэ |
къыхэуэ(хэ)рэ
|
ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэркъэ |
укъыхэуэркъэ |
къыхэуэркъэ |
дыкъыхэуэркъэ |
фыкъыхэуэркъэ |
къыхэуэ(хэ)ркъэ
|
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэ(р)т |
укъыхэуэ(р)т |
къыхэуэ(р)т |
дыкъыхэуэ(р)т |
фыкъыхэуэ(р)т |
къыхэуэ(хэ)(р)т
|
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэ(р)тэкъэ |
укъыхэуэ(р)тэкъэ |
къыхэуэ(р)тэкъэ |
дыкъыхэуэ(р)тэкъэ |
фыкъыхэуэ(р)тэкъэ |
къыхэуэ(хэ)(р)тэкъэ
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуа |
укъыхэуа |
къыхэуа |
дыкъыхэуа |
фыкъыхэуа |
къыхэуа(хэ)
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуакъэ |
укъыхэуакъэ |
къыхэуакъэ |
дыкъыхэуакъэ |
фыкъыхэуакъэ |
къыхэуа(хэ)къэ
|
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуат |
укъыхэуат |
къыхэуат |
дыкъыхэуат |
фыкъыхэуат |
къыхэуа(хэ)т
|
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуатэкъэ |
укъыхэуатэкъэ |
къыхэуатэкъэ |
дыкъыхэуатэкъэ |
фыкъыхэуатэкъэ |
къыхэуа(хэ)тэкъэ
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъа |
укъыхэуэгъа |
къыхэуэгъа |
дыкъыхэуэгъа |
фыкъыхэуэгъа |
къыхэуэгъа(хэ)
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъакъэ |
укъыхэуэгъакъэ |
къыхэуэгъакъэ |
дыкъыхэуэгъакъэ |
фыкъыхэуэгъакъэ |
къыхэуэгъа(хэ)къэ
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъат |
укъыхэуэгъат |
къыхэуэгъат |
дыкъыхэуэгъат |
фыкъыхэуэгъат |
къыхэуэгъа(хэ)т
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъатэкъэ |
укъыхэуэгъатэкъэ |
къыхэуэгъатэкъэ |
дыкъыхэуэгъатэкъэ |
фыкъыхэуэгъатэкъэ |
къыхэуэгъа(хэ)тэкъэ
|
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэ |
укъыхэуэ |
къыхэуэ |
дыкъыхэуэ |
фыкъыхэуэ |
къыхэуэ(хэ)
|
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэкъэ |
укъыхэуэкъэ |
къыхэуэкъэ |
дыкъыхэуэкъэ |
фыкъыхэуэкъэ |
къыхэуэ(хэ)къэ
|
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэт |
укъыхэуэт |
къыхэуэт |
дыкъыхэуэт |
фыкъыхэуэт |
къыхэуэ(хэ)т
|
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэтэкъэ |
укъыхэуэтэкъэ |
къыхэуэтэкъэ |
дыкъыхэуэтэкъэ |
фыкъыхэуэтэкъэ |
къыхэуэ(хэ)тэкъэ
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэн |
укъыхэуэн |
къыхэуэн |
дыкъыхэуэн |
фыкъыхэуэн |
къыхэуэн(хэ)
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнкъэ |
укъыхэуэнкъэ |
къыхэуэнкъэ |
дыкъыхэуэнкъэ |
фыкъыхэуэнкъэ |
къыхэуэн(хэ)къэ
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэну |
укъыхэуэну |
къыхэуэну |
дыкъыхэуэну |
фыкъыхэуэну |
къыхэуэну(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнукъэ |
укъыхэуэнукъэ |
къыхэуэнукъэ |
дыкъыхэуэнукъэ |
фыкъыхэуэнукъэ |
къыхэуэну(хэ)къэ
|
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэмэ |
укъыхэуэмэ |
къыхэуэмэ |
дыкъыхэуэмэ |
фыкъыхэуэмэ |
къыхэуэ(хэ)мэ
|
ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэмэ |
укъыхэмыуэмэ |
къыхэмыуэмэ |
дыкъыхэмыуэмэ |
фыкъыхэмыуэмэ |
къыхэмыуэ(хэ)мэ
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуамэ |
укъыхэуамэ |
къыхэуамэ |
дыкъыхэуамэ |
фыкъыхэуамэ |
къыхэуа(хэ)мэ
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуамэ |
укъыхэмыуамэ |
къыхэмыуамэ |
дыкъыхэмыуамэ |
фыкъыхэмыуамэ |
мыуа(хэ)мэ
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъамэ |
укъыхэуэгъамэ |
къыхэуэгъамэ |
дыкъыхэуэгъамэ |
фыкъыхэуэгъамэ |
къыхэуэгъа(хэ)мэ
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэгъамэ |
укъыхэмыуэгъамэ |
къыхэмыуэгъамэ |
дыкъыхэмыуэгъамэ |
фыкъыхэмыуэгъамэ |
къыхэмыуэгъа(хэ)мэ
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнмэ |
укъыхэуэнмэ |
къыхэуэнмэ |
дыкъыхэуэнмэ |
фыкъыхэуэнмэ |
къыхэуэн(хэ)мэ
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэнмэ |
укъыхэмыуэнмэ |
къыхэмыуэнмэ |
дыкъыхэмыуэнмэ |
фыкъыхэмыуэнмэ |
къыхэмыуэн(хэ)мэ
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнумэ |
укъыхэуэнумэ |
къыхэуэнумэ |
дыкъыхэуэнумэ |
фыкъыхэуэнумэ |
къыхэуэну(хэ)мэ
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэнумэ |
укъыхэмыуэнумэ |
къыхэмыуэнумэ |
дыкъыхэмыуэнумэ |
фыкъыхэмыуэнумэ |
къыхэмыуэну(хэ)мэ
|
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэтэмэ |
укъыхэуэтэмэ |
къыхэуэтэмэ |
дыкъыхэуэтэмэ |
фыкъыхэуэтэмэ |
къыхэуэ(хэ)тэмэ
|
ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэтэмэ |
укъыхэмыуэтэмэ |
къыхэмыуэтэмэ |
дыкъыхэмыуэтэмэ |
фыкъыхэмыуэтэмэ |
къыхэмыуэ(хэ)тэмэ
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуатэмэ |
укъыхэуатэмэ |
къыхэуатэмэ |
дыкъыхэуатэмэ |
фыкъыхэуатэмэ |
къыхэуа(хэ)тэмэ
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуатэмэ |
укъыхэмыуатэмэ |
къыхэмыуатэмэ |
дыкъыхэмыуатэмэ |
фыкъыхэмыуатэмэ |
къыхэмыуа(хэ)тэмэ
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъатэмэ |
укъыхэуэгъатэмэ |
къыхэуэгъатэмэ |
дыкъыхэуэгъатэмэ |
фыкъыхэуэгъатэмэ |
къыхэуэгъа(хэ)тэмэ
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэгъатэмэ |
укъыхэмыуэгъатэмэ |
къыхэмыуэгъатэмэ |
дыкъыхэмыуэгъатэмэ |
фыкъыхэмыуэгъатэмэ |
къыхэмыуэгъа(хэ)тэмэ
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнтэмэ |
укъыхэуэнтэмэ |
къыхэуэнтэмэ |
дыкъыхэуэнтэмэ |
фыкъыхэуэнтэмэ |
къыхэуэн(хэ)тэмэ
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэнтэмэ |
укъыхэмыуэнтэмэ |
къыхэмыуэнтэмэ |
дыкъыхэмыуэнтэмэ |
фыкъыхэмыуэнтэмэ |
къыхэмыуэн(хэ)тэмэ
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнутэмэ |
укъыхэуэнутэмэ |
къыхэуэнутэмэ |
дыкъыхэуэнутэмэ |
фыкъыхэуэнутэмэ |
къыхэуэну(хэ)тэмэ
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэнутэмэ |
укъыхэмыуэнутэмэ |
къыхэмыуэнутэмэ |
дыкъыхэмыуэнутэмэ |
фыкъыхэмыуэнутэмэ |
къыхэмыуэну(хэ)тэмэ
|
сослагательнэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнт |
укъыхэуэнт |
къыхэуэнт |
дыкъыхэуэнт |
фыкъыхэуэнт |
къыхэуэн(хэ)т
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнтэкъым |
укъыхэуэнтэкъым |
къыхэуэнтэкъым |
дыкъыхэуэнтэкъым |
фыкъыхэуэнтэкъым |
къыхэуэн(хэ)тэкъым
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнут |
укъыхэуэнут |
къыхэуэнут |
дыкъыхэуэнут |
фыкъыхэуэнут |
къыхэуэну(хэ)т
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнутэкъым |
укъыхэуэнутэкъым |
къыхэуэнутэкъым |
дыкъыхэуэнутэкъым |
фыкъыхэуэнутэкъым |
къыхэуэну(хэ)тэкъым
|
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэми |
укъыхэуэми |
къыхэуэми |
дыкъыхэуэми |
фыкъыхэуэми |
къыхэуэ(хэ)ми
|
ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэми |
укъыхэмыуэми |
къыхэмыуэми |
дыкъыхэмыуэми |
фыкъыхэмыуэми |
къыхэмыуэ(хэ)ми
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуами |
укъыхэуами |
къыхэуами |
дыкъыхэуами |
фыкъыхэуами |
къыхэуа(хэ)ми
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуами |
укъыхэмыуами |
къыхэмыуами |
дыкъыхэмыуами |
фыкъыхэмыуами |
къыхэмыуа(хэ)ми
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъами |
укъыхэуэгъами |
къыхэуэгъами |
дыкъыхэуэгъами |
фыкъыхэуэгъами |
къыхэуэгъа(хэ)ми
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэгъами |
укъыхэмыуэгъами |
къыхэмыуэгъами |
дыкъыхэмыуэгъами |
фыкъыхэмыуэгъами |
къыхэмыуэгъа(хэ)ми
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнми |
укъыхэуэнми |
къыхэуэнми |
дыкъыхэуэнми |
фыкъыхэуэнми |
къыхэуэн(хэ)ми
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэнми |
укъыхэмыуэнми |
къыхэмыуэнми |
дыкъыхэмыуэнми |
фыкъыхэмыуэнми |
къыхэмыуэн(хэ)ми
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнуми |
укъыхэуэнуми |
къыхэуэнуми |
дыкъыхэуэнуми |
фыкъыхэуэнуми |
къыхэуэну(хэ)ми
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэнуми |
укъыхэмыуэнуми |
къыхэмыуэнуми |
дыкъыхэмыуэнуми |
фыкъыхэмыуэнуми |
къыхэмыуэну(хэ)ми
|
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
ит зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэтэми |
укъыхэуэтэми |
къыхэуэтэми |
дыкъыхэуэтэми |
фыкъыхэуэтэми |
къыхэуэ(хэ)тэми
|
ит зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэтэми |
укъыхэмыуэтэми |
къыхэмыуэтэми |
дыкъыхэмыуэтэми |
фыкъыхэмыуэтэми |
къыхэмыуэ(хэ)тэми
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуатэми |
укъыхэуатэми |
къыхэуатэми |
дыкъыхэуатэми |
фыкъыхэуатэми |
къыхэуа(хэ)тэми
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуатэми |
укъыхэмыуатэми |
къыхэмыуатэми |
дыкъыхэмыуатэми |
фыкъыхэмыуатэми |
къыхэмыуа(хэ)тэми
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэгъатэми |
укъыхэуэгъатэми |
къыхэуэгъатэми |
дыкъыхэуэгъатэми |
фыкъыхэуэгъатэми |
къыхэуэгъа(хэ)тэми
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэгъатэми |
укъыхэмыуэгъатэми |
къыхэмыуэгъатэми |
дыкъыхэмыуэгъатэми |
фыкъыхэмыуэгъатэми |
къыхэмыуэгъа(хэ)тэми
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнтэми |
укъыхэуэнтэми |
къыхэуэнтэми |
дыкъыхэуэнтэми |
фыкъыхэуэнтэми |
къыхэуэн(хэ)тэми
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэнтэми |
укъыхэмыуэнтэми |
къыхэмыуэнтэми |
дыкъыхэмыуэнтэми |
фыкъыхэмыуэнтэми |
къыхэмыуэн(хэ)тэми
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуэнутэми |
укъыхэуэнутэми |
къыхэуэнутэми |
дыкъыхэуэнутэми |
фыкъыхэуэнутэми |
къыхэуэну(хэ)тэми
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуэнутэми |
укъыхэмыуэнутэми |
къыхэмыуэнутэми |
дыкъыхэмыуэнутэми |
фыкъыхэмыуэнутэми |
къыхэмыуэну(хэ)тэми
|
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуаи |
укъыхэуаи |
къыхэуаи |
дыкъыхэуаи |
фыкъыхэуаи |
къыхэуаи
|
щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуакъыми |
укъыхэуакъыми |
къыхэуакъыми |
дыкъыхэуакъыми |
фыкъыхэуакъыми |
къыхэуакъыми
|
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуащэрэт |
укъыхэуащэрэт |
къыхэуащэрэт |
дыкъыхэуащэрэт |
фыкъыхэуащэрэт |
къыхэуащэрэт
|
щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэмыуащэрэт |
укъыхэмыуащэрэт |
къыхэмыуащэрэт |
дыкъыхэмыуащэрэт |
фыкъыхэмыуащэрэт |
къыхэмыуащэрэт
|
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнщ |
укъыхэуагъэнщ |
къыхэуагъэнщ |
дыкъыхэуагъэнщ |
фыкъыхэуагъэнщ |
къыхэуагъэнщ
|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнкъым |
укъыхэуагъэнкъым |
къыхэуагъэнкъым |
дыкъыхэуагъэнкъым |
фыкъыхэуагъэнкъым |
къыхэуагъэнкъым
|
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнт |
укъыхэуагъэнт |
къыхэуагъэнт |
дыкъыхэуагъэнт |
фыкъыхэуагъэнт |
къыхэуагъэнт
|
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнтэкъым |
укъыхэуагъэнтэкъым |
къыхэуагъэнтэкъым |
дыкъыхэуагъэнтэкъым |
фыкъыхэуагъэнтэкъым |
къыхэуагъэнтэкъым
|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэн |
укъыхэуагъэн |
къыхэуагъэн |
дыкъыхэуагъэн |
фыкъыхэуагъэн |
къыхэуагъэн
|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнкъэ |
укъыхэуагъэнкъэ |
къыхэуагъэнкъэ |
дыкъыхэуагъэнкъэ |
фыкъыхэуагъэнкъэ |
къыхэуагъэнкъэ
|
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнт |
укъыхэуагъэнт |
къыхэуагъэнт |
дыкъыхэуагъэнт |
фыкъыхэуагъэнт |
къыхэуагъэнт
|
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнтэкъэ |
укъыхэуагъэнтэкъэ |
къыхэуагъэнтэкъэ |
дыкъыхэуагъэнтэкъэ |
фыкъыхэуагъэнтэкъэ |
къыхэуагъэнтэкъэ
|
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнущ |
укъыхэуагъэнущ |
къыхэуагъэнущ |
дыкъыхэуагъэнущ |
фыкъыхэуагъэнущ |
къыхэуагъэнущ
|
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнукъым |
укъыхэуагъэнукъым |
къыхэуагъэнукъым |
дыкъыхэуагъэнукъым |
фыкъыхэуагъэнукъым |
къыхэуагъэнукъым
|
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнут |
укъыхэуагъэнут |
къыхэуагъэнут |
дыкъыхэуагъэнут |
фыкъыхэуагъэнут |
къыхэуагъэнут
|
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнутэкъым |
укъыхэуагъэнутэкъым |
къыхэуагъэнутэкъым |
дыкъыхэуагъэнутэкъым |
фыкъыхэуагъэнутэкъым |
къыхэуагъэнутэкъым
|
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэну |
укъыхэуагъэну |
къыхэуагъэну |
дыкъыхэуагъэну |
фыкъыхэуагъэну |
къыхэуагъэну
|
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнукъэ |
укъыхэуагъэнукъэ |
къыхэуагъэнукъэ |
дыкъыхэуагъэнукъэ |
фыкъыхэуагъэнукъэ |
къыхэуагъэнукъэ
|
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнут |
укъыхэуагъэнут |
къыхэуагъэнут |
дыкъыхэуагъэнут |
фыкъыхэуагъэнут |
къыхэуагъэнут
|
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: |
сыкъыхэуагъэнутэкъэ |
укъыхэуагъэнутэкъэ |
къыхэуагъэнутэкъэ |
дыкъыхэуагъэнутэкъэ |
фыкъыхэуагъэнутэкъэ |
къыхэуагъэнутэкъэ
|
Причастиехэр |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
Зылэжь (субъектнэ) причастие |
|
|
|
|
|
|
ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэуэ |
укъыхэуэ |
къыхэуэ |
дыкъыхэуэ |
фыкъыхэуэ |
къыхэуэ(хэ)
|
ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыуэ |
укъыхэмыуэ |
къыхэмыуэ |
дыкъыхэмыуэ |
фыкъыхэмыуэ |
къыхэмыуэ(хэ)
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэуа |
укъыхэуа |
къыхэуа |
дыкъыхэуа |
фыкъыхэуа |
къыхэуа(хэ)
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыуа |
укъыхэмыуа |
къыхэмыуа |
дыкъыхэмыуа |
фыкъыхэмыуа |
къыхэмыуа(хэ)
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэуэгъа |
укъыхэуэгъа |
къыхэуэгъа |
дыкъыхэуэгъа |
фыкъыхэуэгъа |
къыхэуэгъа(хэ)
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыуэгъа |
укъыхэмыуэгъа |
къыхэмыуэгъа |
дыкъыхэмыуэгъа |
фыкъыхэмыуэгъа |
къыхэмыуэгъа(хэ)
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэуэн |
укъыхэуэн |
къыхэуэн |
дыкъыхэуэн |
фыкъыхэуэн |
къыхэуэн(хэ)
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыуэн |
укъыхэмыуэн |
къыхэмыуэн |
дыкъыхэмыуэн |
фыкъыхэмыуэн |
къыхэмыуэн(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэуэну |
укъыхэуэну |
къыхэуэну |
дыкъыхэуэну |
фыкъыхэуэну |
къыхэуэну(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыуэну |
укъыхэмыуэну |
къыхэмыуэну |
дыкъыхэмыуэну |
фыкъыхэмыуэну |
къыхэмыуэну(хэ)
|
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэуэ |
укъызэрыхэуэ |
къызэрыхэуэ |
дыкъызэрыхэуэ |
фыкъызэрыхэуэ |
къызэрыхэуэ(хэ)
|
ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэмыуэ |
укъызэрыхэмыуэ |
къызэрыхэмыуэ |
дыкъызэрыхэмыуэ |
фыкъызэрыхэмыуэ |
мыкъызэрыхэуэ(хэ)
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэуа |
укъызэрыхэуа |
къызэрыхэуа |
дыкъызэрыхэуа |
фыкъызэрыхэуа |
къызэрыхэуа(хэ)
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэмыуа |
укъызэрыхэмыуа |
къызэрыхэмыуа |
дыкъызэрыхэмыуа |
фыкъызэрыхэмыуа |
къызэрыхэмыуа(хэ)
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэуэгъа |
укъызэрыхэуэгъа |
къызэрыхэуэгъа |
дыкъызэрыхэуэгъа |
фыкъызэрыхэуэгъа |
къызэрыхэуэгъа(хэ)
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэмыуэгъа |
укъызэрыхэмыуэгъа |
къызэрыхэмыуэгъа |
дыкъызэрыхэмыуэгъа |
фыкъызэрыхэмыуэгъа |
къызэрыхэмыуэгъа(хэ)
|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэуэн |
укъызэрыхэуэн |
къызэрыхэуэн |
дыкъызэрыхэуэн |
фыкъызэрыхэуэн |
къызэрыхэуэн(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэмыуэн |
укъызэрыхэмыуэн |
къызэрыхэмыуэн |
дыкъызэрыхэмыуэн |
фыкъызэрыхэмыуэн |
къызэрыхэмыуэн(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэуэну |
укъызэрыхэуэну |
къызэрыхэуэну |
дыкъызэрыхэуэну |
фыкъызэрыхэуэну |
къызэрыхэуэну(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъызэрыхэмыуэну |
укъызэрыхэмыуэну |
къызэрыхэмыуэну |
дыкъызэрыхэмыуэну |
фыкъызэрыхэмыуэну |
къызэрыхэмыуэну(хэ)
|
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэуэ |
укъыщыхэуэ |
къыщыхэуэ |
дыкъыщыхэуэ |
фыкъыщыхэуэ |
къыщыхэуэ(хэ)
|
ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэмыуэ |
укъыщыхэмыуэ |
къыщыхэмыуэ |
дыкъыщыхэмыуэ |
фыкъыщыхэмыуэ |
къыщыхэмыуэ(хэ)
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэуа |
укъыщыхэуа |
къыщыхэуа |
дыкъыщыхэуа |
фыкъыщыхэуа |
къыщыхэуа(хэ)
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэмыуа |
укъыщыхэмыуа |
къыщыхэмыуа |
дыкъыщыхэмыуа |
фыкъыщыхэмыуа |
къыщыхэмыуа(хэ)
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэуэгъа |
укъыщыхэуэгъа |
къыщыхэуэгъа |
дыкъыщыхэуэгъа |
фыкъыщыхэуэгъа |
къыщыхэуэгъа(хэ)
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэмыуэгъа |
укъыщыхэмыуэгъа |
къыщыхэмыуэгъа |
дыкъыщыхэмыуэгъа |
фыкъыщыхэмыуэгъа |
къыщыхэмыуэгъа(хэ)
|
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэуэн |
укъыщыхэуэн |
къыщыхэуэн |
дыкъыщыхэуэн |
фыкъыщыхэуэн |
къыщыхэуэн(хэ)
|
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэмыуэн |
укъыщыхэмыуэн |
къыщыхэмыуэн |
дыкъыщыхэмыуэн |
фыкъыщыхэмыуэн |
къыщыхэмыуэн(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэуэну |
укъыщыхэуэну |
къыщыхэуэну |
дыкъыщыхэуэну |
фыкъыщыхэуэну |
къыщыхэуэну(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщыхэмыуэну |
укъыщыхэмыуэну |
къыщыхэмыуэну |
дыкъыщыхэмыуэну |
фыкъыщыхэмыуэну |
къыщыхэмыуэну(хэ)
|
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэуэ |
укъыздыхэуэ |
къыздыхэуэ |
дыкъыздыхэуэ |
фыкъыздыхэуэ |
къыздыхэуэ(хэ)
|
ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэмыуэ |
укъыздыхэмыуэ |
къыздыхэмыуэ |
дыкъыздыхэмыуэ |
фыкъыздыхэмыуэ |
къыздыхэмыуэ(хэ)
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэуа |
укъыздыхэуа |
къыздыхэуа |
дыкъыздыхэуа |
фыкъыздыхэуа |
къыздыхэуа(хэ)
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэмыуа |
укъыздыхэмыуа |
къыздыхэмыуа |
дыкъыздыхэмыуа |
фыкъыздыхэмыуа |
къыздыхэмыуа(хэ)
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэуэгъа |
укъыздыхэуэгъа |
къыздыхэуэгъа |
дыкъыздыхэуэгъа |
фыкъыздыхэуэгъа |
къыздыхэуэгъа(хэ)
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэмыуэгъа |
укъыздыхэмыуэгъа |
къыздыхэмыуэгъа |
дыкъыздыхэмыуэгъа |
фыкъыздыхэмыуэгъа |
къыздыхэмыуэгъа(хэ)
|
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэуэн |
укъыздыхэуэн |
къыздыхэуэн |
дыкъыздыхэуэн |
фыкъыздыхэуэн |
къыздыхэуэн(хэ)
|
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэмыуэн |
укъыздыхэмыуэн |
къыздыхэмыуэн |
дыкъыздыхэмыуэн |
фыкъыздыхэмыуэн |
къыздыхэмыуэн(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэуэну |
укъыздыхэуэну |
къыздыхэуэну |
дыкъыздыхэуэну |
фыкъыздыхэуэну |
къыздыхэуэну(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыздыхэмыуэну |
укъыздыхэмыуэну |
къыздыхэмыуэну |
дыкъыздыхэмыуэну |
фыкъыздыхэмыуэну |
къыздыхэмыуэну(хэ)
|
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие |
|
|
|
|
|
|
ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэуэ |
укъыщӀыхэуэ |
къыщӀыхэуэ |
дыкъыщӀыхэуэ |
фыкъыщӀыхэуэ |
къыщӀыхэуэ(хэ)
|
ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэмыуэ |
укъыщӀыхэмыуэ |
къыщӀыхэмыуэ |
дыкъыщӀыхэмыуэ |
фыкъыщӀыхэмыуэ |
къыщӀыхэмыуэ(хэ)
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэуа |
укъыщӀыхэуа |
къыщӀыхэуа |
дыкъыщӀыхэуа |
фыкъыщӀыхэуа |
къыщӀыхэуа(хэ)
|
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэмыуа |
укъыщӀыхэмыуа |
къыщӀыхэмыуа |
дыкъыщӀыхэмыуа |
фыкъыщӀыхэмыуа |
къыщӀыхэмыуа(хэ)
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэуэгъа |
укъыщӀыхэуэгъа |
къыщӀыхэуэгъа |
дыкъыщӀыхэуэгъа |
фыкъыщӀыхэуэгъа |
къыщӀыхэуэгъа(хэ)
|
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэмыуэгъа |
укъыщӀыхэмыуэгъа |
къыщӀыхэмыуэгъа |
дыкъыщӀыхэмыуэгъа |
фыкъыщӀыхэмыуэгъа |
къыщӀыхэмыуэгъа(хэ)
|
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэуэн |
укъыщӀыхэуэн |
къыщӀыхэуэн |
дыкъыщӀыхэуэн |
фыкъыщӀыхэуэн |
къыщӀыхэуэн(хэ)
|
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэмыуэн |
укъыщӀыхэмыуэн |
къыщӀыхэмыуэн |
дыкъыщӀыхэмыуэн |
фыкъыщӀыхэмыуэн |
къыщӀыхэмыуэн(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэуэну |
укъыщӀыхэуэну |
къыщӀыхэуэну |
дыкъыщӀыхэуэну |
фыкъыщӀыхэуэну |
къыщӀыхэуэну(хэ)
|
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыщӀыхэмыуэну |
укъыщӀыхэмыуэну |
къыщӀыхэмыуэну |
дыкъыщӀыхэмыуэну |
фыкъыщӀыхэмыуэну |
къыщӀыхэмыуэну(хэ)
|
Деепричастиехэр |
сэ |
уэ |
ар |
дэ |
фэ |
ахэр
|
ит зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэуэу |
укъыхэуэу |
къыхэуэу |
дыкъыхэуэу |
фыкъыхэуэу |
къыхэуэ(хэ)у
|
ит зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыуэу |
укъыхэмыуэу |
къыхэмыуэу |
дыкъыхэмыуэу |
фыкъыхэмыуэу |
къыхэмыуэ(хэ)у
|
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэуауэ |
укъыхэуауэ |
къыхэуауэ |
дыкъыхэуауэ |
фыкъыхэуауэ |
къыхэуауэ / къыхэуа(хэ)у
|
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыуауэ |
укъыхэмыуауэ |
къыхэмыуауэ |
дыкъыхэмыуауэ |
фыкъыхэмыуауэ |
къыхэмыуауэ(хэ) / къыхэмыуа(хэ)у
|
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ |
сыкъыхэуэурэ |
укъыхэуэурэ |
къыхэуэурэ |
дыкъыхэуэурэ |
фыкъыхэуэурэ |
къыхэуэ(хэ)урэ
|
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ |
сыкъыхэмыуэурэ |
укъыхэмыуэурэ |
къыхэмыуэурэ |
дыкъыхэмыуэурэ |
фыкъыхэмыуэурэ |
къыхэмыуэ(хэ)урэ
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
|
|
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
|
|
|
|
|
сэ |
уэ |
абы |
дэ |
фэ |
абыхэм
|
Подлежащэ |
|
|
|
|
|
|
сэ |
-- |
сыкъыпхоуэ |
сыкъыхоуэ |
-- |
сыкъыфхоуэ |
сыкъахоуэ
|
уэ |
укъысхоуэ |
-- |
укъыхоуэ |
укъытхоуэ |
-- |
укъахоуэ
|
ар |
къысхоуэ |
къыпхоуэ |
къыхоуэ |
къытхоуэ |
къыфхоуэ |
къахоуэ
|
дэ |
-- |
дыкъыпхоуэ |
дыкъыхоуэ |
-- |
дыкъыфхоуэ |
дыкъахоуэ
|
фэ |
фыкъысхоуэ |
-- |
фыкъыхоуэ |
фыткъыхоуэ |
-- |
фыкъахоуэ
|
ахэр |
къысхоуэ(хэ) |
къыпхоуэ(хэ) |
къыхоуэ(хэ) |
къытхоуэ(хэ) |
къыфхоуэ(хэ) |
къахоуэ(хэ)
|
|
|
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
Именительнэ: |
[у]э |
[у]эр |
-- |
[у]эхэр
|
Эргативнэ: |
[у]э |
[у]эм |
-- |
[у]эхэм
|
Послеложнэ: |
[у]экӀэ |
[у]эмкӀэ |
[у]эхэкӀэ |
[у]эхэмкӀэ
|
Обстоятельственнэ: |
[у]эуэ |
[у]эрауэ |
[у]эхэу |
[у]эхэрауэ
|
|
|
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
Именительнэ: |
[у]а |
[у]ар |
-- |
[у]ахэр
|
Эргативнэ: |
[у]а |
[у]ам |
-- |
[у]ахэм
|
Послеложнэ: |
[у]акӀэ |
[у]амкӀэ |
[у]ахэкӀэ |
[у]ахэмкӀэ
|
Обстоятельственнэ: |
[у]ауэ |
[у]арауэ |
[у]ахэу |
[у]ахэрауэ
|
|
|
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
Именительнэ: |
[у]эн |
[у]эныр |
-- |
[у]энхэр
|
Эргативнэ: |
[у]эн |
[у]эным |
-- |
[у]энхэм
|
Послеложнэ: |
[у]энкӀэ |
[у]энымкӀэ |
[у]энхэкӀэ |
[у]энхэмкӀэ
|
'Обстоятельственнэ: |
[у]эну |
[у]энырауэ |
[у]энхэу |
[у]энхэрауэ
|
|
|
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр |
|
|
|
Закъуэ бжьыгъэ |
|
Куэд бжьыгъэ |
|
|
Мыбелджылы |
Белджылы |
Мыбелджылы |
Белджылы
|
Именительнэ: |
[у]эну |
[у]энур |
-- |
[у]энухэр
|
Эргативнэ: |
[у]эну |
[у]энум |
-- |
[у]энухэм
|
Послеложнэ: |
[у]энукӀэ |
[у]энумкӀэ |
[у]энухэкӀэ |
[у]энухэмкӀэ
|
Обстоятельственнэ: |
[у]энууэ |
[у]энурауэ |
[у]энухэу |
[у]энухэрауэ
|
МЫХЬЭНЭ
- ПапцӀэ гуэр Ӏэпкълъэпкъым къыхыхьэн, къыхэлъэдэн.
- Къыхэлъэдэн, къыхэузыкӀын.
- Удын къедзын, шэр къахэдзэн, къатегъэлъэлъэн.
- Зэран къыхэхъухьын.
ЩАПХЪЭХЭР
- Хьэсанш лӀы пхъашэр дзэ фӀыцӀэм къыхоуэ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Лъакъуэм банэ къыхэуэн
- Ӏэпэ шын хъуар къыхоуэ.
- Ӏуэхум къыхэуэн.
- къыщыхэуэн (къыщыхоуэ)
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- къыхэуэн: 1. pierce, make a hole in sth 2. feel, experience (sharp, acute pain) 3. shoot at sb or sth 4. Interfere in sth.
- Лъакъуэм банэ къыхэуэн: prick your foot on a thorn
- Ӏэпэ шын хъуар къыхоуэ: my festering finger throbs.
- Ӏуэхум къыхэуэн: interfere in sth
- къыщыхэуэн (къыщыхоуэ): prick yourself on sth
УРЫСЫБЗЭ
- къыхэуэн: 1. вонзиться во что-л. 2. кольнуть (об острой боли) 3. бить, стрелять в кого-что-л. 4. вмешаться во что-л.
- Лъакъуэм банэ къыхэуэн: наступить на колючку
- Ӏэпэ шын хъуар къыхоуэ: нагноившийся палец колет
- Ӏуэхум къыхэуэн: вмешаться в дело
- къыщыхэуэн (къыщыхоуэ): наколоться на чём-л.
псалъафэ зэпыщӀахэр
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
Инджылыбзэ: stab in the heart, strike in the heart
Урысыбзэ: кольнуть в сердце
Псалъэ зэпхахэр:
II.
Щапхъэхэр:
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
Инджылыбзэ: aggravate sth, make sth worse
Урысыбзэ: усугубить что-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Библиографием еплъын