къыхэкӏын
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [qʹǝxɐ'tʹʂǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- къы- + хэ- + [кӀ] + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭ зэгъэзэхуэжын
Глагол лъэмыӏэс "къыхэкӏын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар) | |
---|---|
щыӀэныгъэ: | къыхэкӀын |
щымыӀэныгъэ: | къыхэмыкӀын |
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀын | укъыхэкӀын | къыхэкӀын | дыкъыхэкӀын | фыкъыхэкӀын | къыхэкӀын(хэ) |
щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀын | укъыхэмыкӀын | къыхэмыкӀын | дыкъыхэмыкӀын | фыкъыхэмыкӀын | къыхэмыкӀын(хэ) |
унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
---|---|---|
щыӀэныгъэ: | къыхэкӀ! | фыкъыхэкӀ! |
щымыӀэныгъэ: | укъыхэмыкӀ! | фыкъыхэмыкӀ! |
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкъыхрекӀ | укъыхрекӀ | къыхрекӀ | дыкъыхрекӀ | фыкъыхрекӀ | къыхрекӀ |
щымыӀэныгъэ: | сыкъыхремыкӀ | укъыхремыкӀ | къыхремыкӀ | дыкъыхремыкӀ | фыкъыхремыкӀ | къыхремыкӀ |
ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхокӀ(ыр) | укъыхокӀ(ыр) | къыхокӀ(ыр) | дыкъыхокӀ(ыр) | фыкъыхокӀ(ыр) | къыхокӀ(хэ)(р) |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыркъым | укъыхэкӀыркъым | къыхэкӀыркъым | дыкъыхэкӀыркъым | фыкъыхэкӀыркъым | къыхэкӀы(хэ)ркъым |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀ(ыр)т | укъыхэкӀ(ыр)т | къыхэкӀ(ыр)т | дыкъыхэкӀ(ыр)т | фыкъыхэкӀ(ыр)т | къыхэкӀ(ыр)т / къыхэкӀхэ(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀ(ыр)тэкъым | укъыхэкӀ(ыр)тэкъым | къыхэкӀ(ыр)тэкъым | дыкъыхэкӀ(ыр)тэкъым | фыкъыхэкӀ(ыр)тэкъым | къыхэкӀ(ыр)тэкъым / къыхэкӀхэ(р)тэкъым |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀащ | укъыхэкӀащ | къыхэкӀащ | дыкъыхэкӀащ | фыкъыхэкӀащ | къыхэкӀа(хэ)щ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀакъым | укъыхэкӀакъым | къыхэкӀакъым | дыкъыхэкӀакъым | фыкъыхэкӀакъым | къыхэкӀа(хэ)къым |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀат | укъыхэкӀат | къыхэкӀат | дыкъыхэкӀат | фыкъыхэкӀат | къыхэкӀа(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀатэкъым | укъыхэкӀатэкъым | къыхэкӀатэкъым | дыкъыхэкӀатэкъым | фыкъыхэкӀатэкъым | къыхэкӀа(хэ)тэкъым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъащ | укъыхэкӀыгъащ | къыхэкӀыгъащ | дыкъыхэкӀыгъащ | фыкъыхэкӀыгъащ | къыхэкӀыгъа(хэ)щ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъакъым | укъыхэкӀыгъакъым | къыхэкӀыгъакъым | дыкъыхэкӀыгъакъым | фыкъыхэкӀыгъакъым | къыхэкӀыгъа(хэ)къым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъат | укъыхэкӀыгъат | къыхэкӀыгъат | дыкъыхэкӀыгъат | фыкъыхэкӀыгъат | къыхэкӀыгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъатэкъым | укъыхэкӀыгъатэкъым | къыхэкӀыгъатэкъым | дыкъыхэкӀыгъатэкъым | фыкъыхэкӀыгъатэкъым | къыхэкӀыгъа(хэ)тэкъым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀщ | укъыхэкӀщ | къыхэкӀщ | дыкъыхэкӀщ | фыкъыхэкӀщ | къыхэкӀ(хэ)щ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀкъым | укъыхэкӀкъым | къыхэкӀкъым | дыкъыхэкӀкъым | фыкъыхэкӀкъым | къыхэкӀ(хэ)къым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀт | укъыхэкӀт | къыхэкӀт | дыкъыхэкӀт | фыкъыхэкӀт | къыхэкӀ(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀтэкъым | укъыхэкӀтэкъым | къыхэкӀтэкъым | дыкъыхэкӀтэкъым | фыкъыхэкӀтэкъым | къыхэкӀ(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынщ | укъыхэкӀынщ | къыхэкӀынщ | дыкъыхэкӀынщ | фыкъыхэкӀынщ | къыхэкӀын(хэ)щ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынкъым | укъыхэкӀынкъым | къыхэкӀынкъым | дыкъыхэкӀынкъым | фыкъыхэкӀынкъым | къыхэкӀын(хэ)къым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынущ | укъыхэкӀынущ | къыхэкӀынущ | дыкъыхэкӀынущ | фыкъыхэкӀынущ | къыхэкӀыну(хэ)щ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынукъым | укъыхэкӀынукъым | къыхэкӀынукъым | дыкъыхэкӀынукъым | фыкъыхэкӀынукъым | къыхэкӀыну(хэ)къым |
ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀрэ | укъыхэкӀрэ | къыхэкӀрэ | дыкъыхэкӀрэ | фыкъыхэкӀрэ | къыхэкӀ(хэ)рэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыркъэ | укъыхэкӀыркъэ | къыхэкӀыркъэ | дыкъыхэкӀыркъэ | фыкъыхэкӀыркъэ | къыхэкӀыркъэ / къыхэкӀхэркъэ |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀ(ыр)т | укъыхэкӀ(ыр)т | къыхэкӀ(ыр)т | дыкъыхэкӀ(ыр)т | фыкъыхэкӀ(ыр)т | къыхэкӀ(ыр)т / къыхэкӀхэ(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀ(ыр)тэкъэ | укъыхэкӀ(ыр)тэкъэ | къыхэкӀ(ыр)тэкъэ | дыкъыхэкӀ(ыр)тэкъэ | фыкъыхэкӀ(ыр)тэкъэ | къыхэкӀ(ыр)тэкъэ / къыхэкӀхэ(р)тэкъэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀа | укъыхэкӀа | къыхэкӀа | дыкъыхэкӀа | фыкъыхэкӀа | къыхэкӀа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀакъэ | укъыхэкӀакъэ | къыхэкӀакъэ | дыкъыхэкӀакъэ | фыкъыхэкӀакъэ | къыхэкӀа(хэ)къэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀат | укъыхэкӀат | къыхэкӀат | дыкъыхэкӀат | фыкъыхэкӀат | къыхэкӀа(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀатэкъэ | укъыхэкӀатэкъэ | къыхэкӀатэкъэ | дыкъыхэкӀатэкъэ | фыкъыхэкӀатэкъэ | къыхэкӀа(хэ)тэкъэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъа | укъыхэкӀыгъа | къыхэкӀыгъа | дыкъыхэкӀыгъа | фыкъыхэкӀыгъа | къыхэкӀыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъакъэ | укъыхэкӀыгъакъэ | къыхэкӀыгъакъэ | дыкъыхэкӀыгъакъэ | фыкъыхэкӀыгъакъэ | къыхэкӀыгъа(хэ)къэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъат | укъыхэкӀыгъат | къыхэкӀыгъат | дыкъыхэкӀыгъат | фыкъыхэкӀыгъат | къыхэкӀыгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъатэкъэ | укъыхэкӀыгъатэкъэ | къыхэкӀыгъатэкъэ | дыкъыхэкӀыгъатэкъэ | фыкъыхэкӀыгъатэкъэ | къыхэкӀыгъа(хэ)тэкъэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀ | укъыхэкӀ | къыхэкӀ | дыкъыхэкӀ | фыкъыхэкӀ | къыхэкӀ(хэ) |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀкъэ | укъыхэкӀкъэ | къыхэкӀкъэ | дыкъыхэкӀкъэ | фыкъыхэкӀкъэ | къыхэкӀ(хэ)къэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀт | укъыхэкӀт | къыхэкӀт | дыкъыхэкӀт | фыкъыхэкӀт | къыхэкӀ(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀтэкъэ | укъыхэкӀтэкъэ | къыхэкӀтэкъэ | дыкъыхэкӀтэкъэ | фыкъыхэкӀтэкъэ | къыхэкӀ(хэ)тэкъэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀын | укъыхэкӀын | къыхэкӀын | дыкъыхэкӀын | фыкъыхэкӀын | къыхэкӀын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынкъэ | укъыхэкӀынкъэ | къыхэкӀынкъэ | дыкъыхэкӀынкъэ | фыкъыхэкӀынкъэ | къыхэкӀын(хэ)къэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыну | укъыхэкӀыну | къыхэкӀыну | дыкъыхэкӀыну | фыкъыхэкӀыну | къыхэкӀыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынукъэ | укъыхэкӀынукъэ | къыхэкӀынукъэ | дыкъыхэкӀынукъэ | фыкъыхэкӀынукъэ | къыхэкӀыну(хэ)къэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀмэ | укъыхэкӀмэ | къыхэкӀмэ | дыкъыхэкӀмэ | фыкъыхэкӀмэ | къыхэкӀ(хэ)мэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀмэ | укъыхэмыкӀмэ | къыхэмыкӀмэ | дыкъыхэмыкӀмэ | фыкъыхэмыкӀмэ | къыхэмыкӀ(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀамэ | укъыхэкӀамэ | къыхэкӀамэ | дыкъыхэкӀамэ | фыкъыхэкӀамэ | къыхэкӀа(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀамэ | укъыхэмыкӀамэ | къыхэмыкӀамэ | дыкъыхэмыкӀамэ | фыкъыхэмыкӀамэ | къыхэмыкӀа(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъамэ | укъыхэкӀыгъамэ | къыхэкӀыгъамэ | дыкъыхэкӀыгъамэ | фыкъыхэкӀыгъамэ | къыхэкӀыгъа(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀыгъамэ | укъыхэмыкӀыгъамэ | къыхэмыкӀыгъамэ | дыкъыхэмыкӀыгъамэ | фыкъыхэмыкӀыгъамэ | къыхэмыкӀыгъа(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынмэ | укъыхэкӀынмэ | къыхэкӀынмэ | дыкъыхэкӀынмэ | фыкъыхэкӀынмэ | къыхэкӀын(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀынмэ | укъыхэмыкӀынмэ | къыхэмыкӀынмэ | дыкъыхэмыкӀынмэ | фыкъыхэмыкӀынмэ | къыхэмыкӀын(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынумэ | укъыхэкӀынумэ | къыхэкӀынумэ | дыкъыхэкӀынумэ | фыкъыхэкӀынумэ | къыхэкӀыну(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀынумэ | укъыхэмыкӀынумэ | къыхэмыкӀынумэ | дыкъыхэмыкӀынумэ | фыкъыхэмыкӀынумэ | къыхэмыкӀыну(хэ)мэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀтэмэ | укъыхэкӀтэмэ | къыхэкӀтэмэ | дыкъыхэкӀтэмэ | фыкъыхэкӀтэмэ | къыхэкӀ(хэ)тэмэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀтэмэ | укъыхэмыкӀтэмэ | къыхэмыкӀтэмэ | дыкъыхэмыкӀтэмэ | фыкъыхэмыкӀтэмэ | къыхэмыкӀ(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀатэмэ | укъыхэкӀатэмэ | къыхэкӀатэмэ | дыкъыхэкӀатэмэ | фыкъыхэкӀатэмэ | къыхэкӀа(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀатэмэ | укъыхэмыкӀатэмэ | къыхэмыкӀатэмэ | дыкъыхэмыкӀатэмэ | фыкъыхэмыкӀатэмэ | къыхэмыкӀа(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъатэмэ | укъыхэкӀыгъатэмэ | къыхэкӀыгъатэмэ | дыкъыхэкӀыгъатэмэ | фыкъыхэкӀыгъатэмэ | къыхэкӀыгъа(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀыгъатэмэ | укъыхэмыкӀыгъатэмэ | къыхэмыкӀыгъатэмэ | дыкъыхэмыкӀыгъатэмэ | фыкъыхэмыкӀыгъатэмэ | къыхэмыкӀыгъа(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынтэмэ | укъыхэкӀынтэмэ | къыхэкӀынтэмэ | дыкъыхэкӀынтэмэ | фыкъыхэкӀынтэмэ | къыхэкӀын(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀынтэмэ | укъыхэмыкӀынтэмэ | къыхэмыкӀынтэмэ | дыкъыхэмыкӀынтэмэ | фыкъыхэмыкӀынтэмэ | къыхэмыкӀын(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынутэмэ | укъыхэкӀынутэмэ | къыхэкӀынутэмэ | дыкъыхэкӀынутэмэ | фыкъыхэкӀынутэмэ | къыхэкӀыну(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀынутэмэ | укъыхэмыкӀынутэмэ | къыхэмыкӀынутэмэ | дыкъыхэмыкӀынутэмэ | фыкъыхэмыкӀынутэмэ | къыхэмыкӀыну(хэ)тэмэ |
сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынт | укъыхэкӀынт | къыхэкӀынт | дыкъыхэкӀынт | фыкъыхэкӀынт | къыхэкӀын(хэ)т |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынтэкъым | укъыхэкӀынтэкъым | къыхэкӀынтэкъым | дыкъыхэкӀынтэкъым | фыкъыхэкӀынтэкъым | къыхэкӀын(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынут | укъыхэкӀынут | къыхэкӀынут | дыкъыхэкӀынут | фыкъыхэкӀынут | къыхэкӀыну(хэ)т |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынутэкъым | укъыхэкӀынутэкъым | къыхэкӀынутэкъым | дыкъыхэкӀынутэкъым | фыкъыхэкӀынутэкъым | къыхэкӀыну(хэ)тэкъым |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀми | укъыхэкӀми | къыхэкӀми | дыкъыхэкӀми | фыкъыхэкӀми | къыхэкӀ(хэ)ми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀми | укъыхэмыкӀми | къыхэмыкӀми | дыкъыхэмыкӀми | фыкъыхэмыкӀми | къыхэмыкӀ(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀами | укъыхэкӀами | къыхэкӀами | дыкъыхэкӀами | фыкъыхэкӀами | къыхэкӀа(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀами | укъыхэмыкӀами | къыхэмыкӀами | дыкъыхэмыкӀами | фыкъыхэмыкӀами | къыхэмыкӀа(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъами | укъыхэкӀыгъами | къыхэкӀыгъами | дыкъыхэкӀыгъами | фыкъыхэкӀыгъами | къыхэкӀыгъа(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀыгъами | укъыхэмыкӀыгъами | къыхэмыкӀыгъами | дыкъыхэмыкӀыгъами | фыкъыхэмыкӀыгъами | къыхэмыкӀыгъа(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынми | укъыхэкӀынми | къыхэкӀынми | дыкъыхэкӀынми | фыкъыхэкӀынми | къыхэкӀын(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀынми | укъыхэмыкӀынми | къыхэмыкӀынми | дыкъыхэмыкӀынми | фыкъыхэмыкӀынми | къыхэмыкӀын(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынуми | укъыхэкӀынуми | къыхэкӀынуми | дыкъыхэкӀынуми | фыкъыхэкӀынуми | къыхэкӀыну(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀынуми | укъыхэмыкӀынуми | къыхэмыкӀынуми | дыкъыхэмыкӀынуми | фыкъыхэмыкӀынуми | къыхэмыкӀыну(хэ)ми |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀтэми | укъыхэкӀтэми | къыхэкӀтэми | дыкъыхэкӀтэми | фыкъыхэкӀтэми | къыхэкӀ(хэ)тэми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀтэми | укъыхэмыкӀтэми | къыхэмыкӀтэми | дыкъыхэмыкӀтэми | фыкъыхэмыкӀтэми | къыхэмыкӀ(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀатэми | укъыхэкӀатэми | къыхэкӀатэми | дыкъыхэкӀатэми | фыкъыхэкӀатэми | къыхэкӀа(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀатэми | укъыхэмыкӀатэми | къыхэмыкӀатэми | дыкъыхэмыкӀатэми | фыкъыхэмыкӀатэми | къыхэмыкӀа(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀыгъатэми | укъыхэкӀыгъатэми | къыхэкӀыгъатэми | дыкъыхэкӀыгъатэми | фыкъыхэкӀыгъатэми | къыхэкӀыгъа(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀыгъатэми | укъыхэмыкӀыгъатэми | къыхэмыкӀыгъатэми | дыкъыхэмыкӀыгъатэми | фыкъыхэмыкӀыгъатэми | къыхэмыкӀыгъа(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынтэми | укъыхэкӀынтэми | къыхэкӀынтэми | дыкъыхэкӀынтэми | фыкъыхэкӀынтэми | къыхэкӀын(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀынтэми | укъыхэмыкӀынтэми | къыхэмыкӀынтэми | дыкъыхэмыкӀынтэми | фыкъыхэмыкӀынтэми | къыхэмыкӀын(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀынутэми | укъыхэкӀынутэми | къыхэкӀынутэми | дыкъыхэкӀынутэми | фыкъыхэкӀынутэми | къыхэкӀыну(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀынутэми | укъыхэмыкӀынутэми | къыхэмыкӀынутэми | дыкъыхэмыкӀынутэми | фыкъыхэмыкӀынутэми | къыхэмыкӀыну(хэ)тэми |
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀаи | укъыхэкӀаи | къыхэкӀаи | дыкъыхэкӀаи | фыкъыхэкӀаи | къыхэкӀаи |
щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀакъыми | укъыхэкӀакъыми | къыхэкӀакъыми | дыкъыхэкӀакъыми | фыкъыхэкӀакъыми | къыхэкӀакъыми |
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀащэрэт | укъыхэкӀащэрэт | къыхэкӀащэрэт | дыкъыхэкӀащэрэт | фыкъыхэкӀащэрэт | къыхэкӀащэрэт |
щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэмыкӀащэрэт | укъыхэмыкӀащэрэт | къыхэмыкӀащэрэт | дыкъыхэмыкӀащэрэт | фыкъыхэмыкӀащэрэт | къыхэмыкӀащэрэт |
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнщ | укъыхэкӀагъэнщ | къыхэкӀагъэнщ | дыкъыхэкӀагъэнщ | фыкъыхэкӀагъэнщ | къыхэкӀагъэнщ |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнкъым | укъыхэкӀагъэнкъым | къыхэкӀагъэнкъым | дыкъыхэкӀагъэнкъым | фыкъыхэкӀагъэнкъым | къыхэкӀагъэнкъым |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнт | укъыхэкӀагъэнт | къыхэкӀагъэнт | дыкъыхэкӀагъэнт | фыкъыхэкӀагъэнт | къыхэкӀагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнтэкъым | укъыхэкӀагъэнтэкъым | къыхэкӀагъэнтэкъым | дыкъыхэкӀагъэнтэкъым | фыкъыхэкӀагъэнтэкъым | къыхэкӀагъэнтэкъым |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэн | укъыхэкӀагъэн | къыхэкӀагъэн | дыкъыхэкӀагъэн | фыкъыхэкӀагъэн | къыхэкӀагъэн |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнкъэ | укъыхэкӀагъэнкъэ | къыхэкӀагъэнкъэ | дыкъыхэкӀагъэнкъэ | фыкъыхэкӀагъэнкъэ | къыхэкӀагъэнкъэ |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнт | укъыхэкӀагъэнт | къыхэкӀагъэнт | дыкъыхэкӀагъэнт | фыкъыхэкӀагъэнт | къыхэкӀагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнтэкъэ | укъыхэкӀагъэнтэкъэ | къыхэкӀагъэнтэкъэ | дыкъыхэкӀагъэнтэкъэ | фыкъыхэкӀагъэнтэкъэ | къыхэкӀагъэнтэкъэ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнкӀ | укъыхэкӀагъэнкӀ | къыхэкӀагъэнкӀ | дыкъыхэкӀагъэнкӀ | фыкъыхэкӀагъэнкӀ | къыхэкӀагъэнкӀ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнукъым | укъыхэкӀагъэнукъым | къыхэкӀагъэнукъым | дыкъыхэкӀагъэнукъым | фыкъыхэкӀагъэнукъым | къыхэкӀагъэнукъым |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнут | укъыхэкӀагъэнут | къыхэкӀагъэнут | дыкъыхэкӀагъэнут | фыкъыхэкӀагъэнут | къыхэкӀагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнутэкъым | укъыхэкӀагъэнутэкъым | къыхэкӀагъэнутэкъым | дыкъыхэкӀагъэнутэкъым | фыкъыхэкӀагъэнутэкъым | къыхэкӀагъэнутэкъым |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэну | укъыхэкӀагъэну | къыхэкӀагъэну | дыкъыхэкӀагъэну | фыкъыхэкӀагъэну | къыхэкӀагъэну |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнукъэ | укъыхэкӀагъэнукъэ | къыхэкӀагъэнукъэ | дыкъыхэкӀагъэнукъэ | фыкъыхэкӀагъэнукъэ | къыхэкӀагъэнукъэ |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнут | укъыхэкӀагъэнут | къыхэкӀагъэнут | дыкъыхэкӀагъэнут | фыкъыхэкӀагъэнут | къыхэкӀагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъыхэкӀагъэнутэкъэ | укъыхэкӀагъэнутэкъэ | къыхэкӀагъэнутэкъэ | дыкъыхэкӀагъэнутэкъэ | фыкъыхэкӀагъэнутэкъэ | къыхэкӀагъэнутэкъэ |
Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэкӀ | укъыхэкӀ | къыхэкӀ | дыкъыхэкӀ | фыкъыхэкӀ | къыхэкӀ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыкӀ | укъыхэмыкӀ | къыхэмыкӀ | дыкъыхэмыкӀ | фыкъыхэмыкӀ | къыхэмыкӀ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэкӀа | укъыхэкӀа | къыхэкӀа | дыкъыхэкӀа | фыкъыхэкӀа | къыхэкӀа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыкӀа | укъыхэмыкӀа | къыхэмыкӀа | дыкъыхэмыкӀа | фыкъыхэмыкӀа | къыхэмыкӀа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэкӀыгъа | укъыхэкӀыгъа | къыхэкӀыгъа | дыкъыхэкӀыгъа | фыкъыхэкӀыгъа | къыхэкӀыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыкӀыгъа | укъыхэмыкӀыгъа | къыхэмыкӀыгъа | дыкъыхэмыкӀыгъа | фыкъыхэмыкӀыгъа | къыхэмыкӀыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэкӀын | укъыхэкӀын | къыхэкӀын | дыкъыхэкӀын | фыкъыхэкӀын | къыхэкӀын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыкӀын | укъыхэмыкӀын | къыхэмыкӀын | дыкъыхэмыкӀын | фыкъыхэмыкӀын | къыхэмыкӀын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэкӀыну | укъыхэкӀыну | къыхэкӀыну | дыкъыхэкӀыну | фыкъыхэкӀыну | къыхэкӀыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыкӀыну | укъыхэмыкӀыну | къыхэмыкӀыну | дыкъыхэмыкӀыну | фыкъыхэмыкӀыну | къыхэмыкӀыну(хэ) |
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэкӀ | укъызэрыхэкӀ | къызэрыхэкӀ | дыкъызэрыхэкӀ | фыкъызэрыхэкӀ | къызэрыхэкӀ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэмыкӀ | укъызэрыхэмыкӀ | къызэрыхэмыкӀ | дыкъызэрыхэмыкӀ | фыкъызэрыхэмыкӀ | къызэрыхэмыкӀ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэкӀа | укъызэрыхэкӀа | къызэрыхэкӀа | дыкъызэрыхэкӀа | фыкъызэрыхэкӀа | къызэрыхэкӀа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэмыкӀа | укъызэрыхэмыкӀа | къызэрыхэмыкӀа | дыкъызэрыхэмыкӀа | фыкъызэрыхэмыкӀа | къызэрыхэмыкӀа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэкӀыгъа | укъызэрыхэкӀыгъа | къызэрыхэкӀыгъа | дыкъызэрыхэкӀыгъа | фыкъызэрыхэкӀыгъа | къызэрыхэкӀыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэмыкӀыгъа | укъызэрыхэмыкӀыгъа | къызэрыхэмыкӀыгъа | дыкъызэрыхэмыкӀыгъа | фыкъызэрыхэмыкӀыгъа | къызэрыхэмыкӀыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэкӀын | укъызэрыхэкӀын | къызэрыхэкӀын | дыкъызэрыхэкӀын | фыкъызэрыхэкӀын | къызэрыхэкӀын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэмыкӀын | укъызэрыхэмыкӀын | къызэрыхэмыкӀын | дыкъызэрыхэмыкӀын | фыкъызэрыхэмыкӀын | къызэрыхэмыкӀын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэкӀыну | укъызэрыхэкӀыну | къызэрыхэкӀыну | дыкъызэрыхэкӀыну | фыкъызэрыхэкӀыну | къызэрыхэкӀыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэрыхэмыкӀыну | укъызэрыхэмыкӀыну | къызэрыхэмыкӀыну | дыкъызэрыхэмыкӀыну | фыкъызэрыхэмыкӀыну | къызэрыхэмыкӀыну(хэ) |
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкъыхэкӀ | ущыкъыхэкӀ | щыкъыхэкӀ | дыщыкъыхэкӀ | фыщыкъыхэкӀ | щыкъыхэкӀ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкъыхэмыкӀ | ущыкъыхэмыкӀ | щыкъыхэмыкӀ | дыщыкъыхэмыкӀ | фыщыкъыхэмыкӀ | щыкъыхэмыкӀ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкъыхэкӀа | ущыкъыхэкӀа | щыкъыхэкӀа | дыщыкъыхэкӀа | фыщыкъыхэкӀа | щыкъыхэкӀа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкъыхэмыкӀа | укъыщыхэмыкӀа | щыкъыхэмыкӀа | дыщыкъыхэмыкӀа | фыщыкъыхэмыкӀа | щыкъыхэмыкӀа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкъыхэкӀыгъа | ущыкъыхэкӀыгъа | щыкъыхэкӀыгъа | дыщыкъыхэкӀыгъа | фыщыкъыхэкӀыгъа | щыкъыхэкӀыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкъыхэмыкӀыгъа | ущыкъыхэмыкӀыгъа | щыкъыхэмыкӀыгъа | дыщыкъыхэмыкӀыгъа | фыщыкъыхэмыкӀыгъа | щыкъыхэмыкӀыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкъыхэкӀын | ущыкъыхэкӀын | щыкъыхэкӀын | дыщыкъыхэкӀын | фыщыкъыхэкӀын | щыкъыхэкӀын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкъыхэмыкӀын | ущыкъыхэкӀын | щыкъыхэмыкӀын | дыщыкъыхэмыкӀын | фыщыкъыхэмыкӀын | щыкъыхэмыкӀын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкъыхэкӀыну | ущыкъыхэкӀыну | щыкъыхэкӀыну | дыщыкъыхэкӀыну | фыщыкъыхэкӀыну | щыкъыхэкӀыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкъыхэмыкӀыну | ущыкъыхэмыкӀыну | щыкъыхэмыкӀыну | дыщыкъыхэмыкӀыну | фыщыкъыхэмыкӀыну | щыкъыхэмыкӀыну(хэ) |
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздыхэкӀ | укъыздыхэкӀ | къыздыхэкӀ | дыкъыздыхэкӀ | фыкъыздыхэкӀ | къыздыхэкӀ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздыхэмыкӀ | укъыздыхэмыкӀ | къыздыхэмыкӀ | дыкъыздыхэмыкӀ | фыкъыздыхэмыкӀ | къыздыхэмыкӀ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздыхэкӀа | укъыздыхэкӀа | къыздыхэкӀа | дыкъыздыхэкӀа | фыкъыздыхэкӀа | къыздыхэкӀа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздыхэмыкӀа | укъыздыхэмыкӀа | къыздыхэмыкӀа | дыкъыздыхэмыкӀа | фыкъыздыхэмыкӀа | къыздыхэмыкӀа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздыхэкӀыгъа | укъыздыхэкӀыгъа | къыздыхэкӀыгъа | дыкъыздыхэкӀыгъа | фыкъыздыхэкӀыгъа | къыздыхэкӀыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздыхэмыкӀыгъа | укъыздыхэмыкӀыгъа | къыздыхэмыкӀыгъа | дыкъыздыхэмыкӀыгъа | фыкъыздыхэмыкӀыгъа | къыздыхэмыкӀыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздыхэкӀын | укъыздыхэкӀын | къыздыхэкӀын | дыкъыздыхэкӀын | фыкъыздыхэкӀын | къыздыхэкӀын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздыхэмыкӀын | укъыздыхэмыкӀын | къыздыхэмыкӀын | дыкъыздыхэмыкӀын | фыкъыздыхэмыкӀын | къыздыхэмыкӀын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздыхэкӀыну | укъыздыхэкӀыну | къыздыхэкӀыну | дыкъыздыхэкӀыну | фыкъыздыхэкӀыну | къыздыхэкӀыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздыхэмыкӀыну | укъыздыхэмыкӀыну | къыздыхэмыкӀыну | дыкъыздыхэмыкӀыну | фыкъыздыхэмыкӀыну | къыздыхэмыкӀыну(хэ) |
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэкӀ | укъыщӀыхэкӀ | къыщӀыхэкӀ | дыкъыщӀыхэкӀ | фыкъыщӀыхэкӀ | къыщӀыхэкӀ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэмыкӀ | укъыщӀыхэмыкӀ | къыщӀыхэмыкӀ | дыкъыщӀыхэмыкӀ | фыкъыщӀыхэмыкӀ | къыщӀыхэмыкӀ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэкӀа | укъыщӀыхэкӀӀэкӀа | къыщӀыхэкӀа | дыкъыщӀыхэкӀа | фыкъыщӀыхэкӀа | къыщӀыхэкӀа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэмыкӀа | укъыщӀыхэмыкӀа | къыщӀыхэмыкӀа | дыкъыщӀыхэмыкӀа | фыкъыщӀыхэмыкӀа | къыщӀыхэмыкӀа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэкӀыгъа | укъыщӀыхэкӀыгъа | къыщӀыхэкӀыгъа | дыкъыщӀыхэкӀыгъа | фыкъыщӀыхэкӀыгъа | къыщӀыхэкӀыгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэмыкӀыгъа | укъыщӀыхэмыкӀыгъа | къыщӀыхэмыкӀыгъа | дыкъыщӀыхэмыкӀыгъа | фыкъыщӀыхэмыкӀыгъа | къыщӀыхэмыкӀыгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэкӀын | укъыщӀыхэкӀын | къыщӀыхэкӀын | дыкъыщӀыхэкӀын | фыкъыщӀыхэкӀын | къыщӀыхэкӀын(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэмыкӀын | укъыщӀыхэмыкӀын | къыщӀыхэмыкӀын | дыкъыщӀыхэмыкӀын | фыкъыщӀыхэмыкӀын | къыщӀыхэмыкӀын(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэкӀыну | укъыщӀыхэкӀыну | къыщӀыхэкӀыну | дыкъыщӀыхэкӀыну | фыкъыщӀыхэкӀыну | къыщӀыхэкӀыну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀыхэмыкӀыну | укъыщӀыхэмыкӀыну | къыщӀыхэмыкӀыну | дыкъыщӀыхэмыкӀыну | фыкъыщӀыхэмыкӀыну | къыщӀыхэмыкӀыну(хэ) |
Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэкӀыу | укъыхэкӀыу | къыхэкӀыу | дыкъыхэкӀыу | фыкъыхэкӀыу | къыхэкӀ(хэ)у |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыкӀыу | укъыхэмыкӀыу | къыхэмыкӀыу | дыкъыхэмыкӀыу | фыкъыхэмыкӀыу | къыхэмыкӀ(хэ)у |
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыхэкӀауэ | укъыхэкӀауэ | къыхэкӀауэ | дыкъыхэкӀауэ | фыкъыхэкӀауэ | къыхэкӀауэ / къыхэкӀахэу |
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыкӀауэ | укъыхэмыкӀауэ | къыхэмыкӀауэ | дыкъыхэмыкӀауэ | фыкъыхэмыкӀауэ | къыхэмыкӀауэ / къыхэмыкӀахэу |
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сыкъыхэкӀыурэ | укъыхэкӀыурэ | къыхэкӀыурэ | дыкъыхэкӀыурэ | фыкъыхэкӀыурэ | къыхэкӀ(хэ)урэ |
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сыкъыхэмыкӀыурэ | укъыхэмыкӀыурэ | къыхэмыкӀыурэ | дыкъыхэмыкӀыурэ | фыкъыхэмыкӀыурэ | къыхэмыкӀ(хэ)урэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
---|---|---|---|---|---|---|
сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
Подлежащэ | ||||||
сэ | -- | сыкъыпхокӀ | сыкъыхокӀ | -- | сыкъыфхокӀ | сыкъахокӀ |
уэ | укъысхокӀ | -- | укъыхокӀ | укъытхокӀ | -- | укъахокӀ |
ар | къысхокӀ | къыпхокӀ | къыхокӀ | къытхокӀ | къыфхокӀ | къахокӀ |
дэ | -- | дыкъыпхокӀ | дыкъыхокӀ | -- | дыкъыфхокӀ | дыкъахокӀ |
фэ | фыкъысхокӀ | -- | фыкъыхокӀ | фыкъытхокӀ | -- | фыкъахокӀ |
ахэр | къысхокӀ(хэ) | къыпхокӀ(хэ) | къыхокӀ(хэ) | къытхокӀ(хэ) | къыфхокӀ(хэ) | къахокӀ(хэ) |
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [кӀ] | [кӀ]ыр | -- | [кӀ]хэр |
Эргативнэ: | [кӀ] | [кӀ]ым | -- | [кӀ]хэм |
Послеложнэ: | [кӀ]кӀэ | [кӀ]ымкӀэ | [кӀ]хэкӀэ | [кӀ]хэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [кӀ]ыу | [кӀ]ырауэ | [кӀ]хэу | [кӀ]хэрауэ |
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [кӀ]а | [кӀ]ар | -- | [кӀ]ахэр |
Эргативнэ: | [кӀ]а | [кӀ]ам | -- | [кӀ]ахэм |
Послеложнэ: | [кӀ]акӀэ | [кӀ]амкӀэ | [кӀ]ахэкӀэ | [кӀ]ахэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [кӀ]ауэ | [кӀ]арауэ | [кӀ]ахэу | [кӀ]ахэрауэ |
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [кӀ]ын | [кӀ]ыныр | -- | [кӀ]ынхэр |
Эргативнэ: | [кӀ]ын | [кӀ]ыным | -- | [кӀ]ынхэм |
Послеложнэ: | [кӀ]ынкӀэ | [кӀ]ынымкӀэ | [кӀ]ынхэкӀэ | [кӀ]ынхэмкӀэ |
'Обстоятельственнэ: | [кӀ]ыну | [кӀ]ынырауэ | [кӀ]ынхэу | [кӀ]ынхэрауэ |
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [кӀ]ыну | [кӀ]ынур | -- | [кӀ]ынухэр |
Эргативнэ: | [кӀ]ыну | [кӀ]ынум | -- | [кӀ]ынухэм |
Послеложнэ: | [кӀ]ынукӀэ | [кӀ]ынумкӀэ | [кӀ]ынухэкӀэ | [кӀ]ынухэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [кӀ]ынууэ | [кӀ]ынурауэ | [кӀ]ынухэу | [кӀ]ынухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зы щхьэусыгъуэ гуэрым кърикӀуэн.
- ЗэрымыщӀэу, занщӀэу къэкӀиин.
- Зыгуэрым къыхалъхуауэ щытын.
- Зыгуэр хъун.
ЩАПХЪЭХЭР
- Шэджэмокъуэ Хьэсанш и шым шы ахьырзэман къыхэкӀащ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 95 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Псым къыхэкӀ бахъэр уэшхыу щӀым къытошхэ. | Пар, выходящий из воды, дождём падает на землю. | The steam that rises from water falls to the ground as rain. |
нап. 106 | ||
ЧыцӀ цӀыкӀум и бжьэр иджыри къыхэкӀакъым. | У маленького козлёнка рога еще не выросли. | The baby goat’s horns haven’t grown out yet. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Ӏуэхум хьэлэбэлыкъ къыхэкӀын.
- Лъэпкъ цӀэрыӀуэм къыхэкӀын.
- МэкъумэшыщӀэм къыхэкӀын.
- ЩэкӀым бостей къыхэкӀащ.
- къыхэкӀыжын (къыхокӀыж)
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- къыхэкӏын: 1. be the consequence of sth 2. cry out 3. be descended from sb, be sb’s descendant, be of some origin 4. come out, be the outcome, result in
- Ӏуэхум хьэлэбэлыкъ къыхэкӀын: the affair ended up in a mess.
- Лъэпкъ цӀэрыӀуэм къыхэкӀын: have famous roots.
- МэкъумэшыщӀэм къыхэкӀын: be of peasant stock, have peasant roots
- ЩэкӀым бостей къыхэкӀащ: it turned out to be possible to make a dress from the material
- къыхэкӀыжын (къыхокӀыж): once again come out of swh to go swh
УРЫСЫБЗЭ
- къыхэкӏын: 1. быть следствием чего-л. 2. вскрикнуть 3. произойти от кого-л., быть какого-л. происхождения 4. выйти, стать, получиться
- Ӏуэхум хьэлэбэлыкъ къыхэкӀын: дело закончилось неразберихой.
- Лъэпкъ цӀэрыӀуэм къыхэкӀын: быть именитого рода
- МэкъумэшыщӀэм къыхэкӀын: быть крестьянского происхождения
- ЩэкӀым бостей къыхэкӀащ: из материи получилось платье.
- къыхэкӀыжын (къыхокӀыж): снова выйти откуда-л. обратно
БИБЛИОГРАФИЕ