къихьэн
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [qʹi:'ħɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- къы- + и- + [хь] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ зэгъэзэхуэжын
Глагол лъэӏэс "къихьэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар) | |
---|---|
щыӀэныгъэ: | къихьэн |
щымыӀэныгъэ: | къимыхьэн |
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | къисхьэн | къипхьэн | кърихьэн | къитхьэн | къифхьэн | кърахьэн |
щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэн | къыумыхьэн | къримыхьэн | къидмыхьэн | къивмыхьэн | кърамыхьэн |
Унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
---|---|---|
щыӀэныгъэ: | къихьэ! | къифхьэ! |
щымыӀэныгъэ: | къыумыхьэ! | къивмыхьэ! |
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкърехьэ | укърехьэ | кърехьэ | дыкърехьэ | фыкърехьэ | кърехьэ |
щымыӀэныгъэ: | сыкъремыхьэ | укъремыхьэ | къремыхьэ | дыкъремыхьэ | фыкъремыхьэ | къремыхьэ |
ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къызохьэ(р) | къыбохьэ(р) | кърехьэ(р) | къыдохьэ(р) | къывохьэ(р) | кърахьэ(р) |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къисхьэркъым | къипхьэркъым | кърихьэркъым | къитхьэркъым | къифхьэркъым | кърахьэркъым |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | къисхьэрт | къипхьэрт | кърихьэрт | къитхьэрт | къифхьэрт | кърахьэрт |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | къисхьэртэкъым | къипхьэртэкъым | кърихьэртэкъым | къитхьэртэкъым | къифхьэртэкъым | кърахьэртэкъым |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къисхьащ | къипхьащ | кърихьащ | къитхьащ | къифхьащ | кърахьащ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къисхьакъым | къипхьакъым | кърихьакъым | къитхьакъым | къифхьакъым | кърахьакъым |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | къисхьат | къипхьат | кърихьат | къитхьат | къифхьат | кърахьат |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къисхьатэкъым | къипхьатэкъым | кърихьатэкъым | къитхьатэкъым | къифхьатэкъым | кърахьатэкъым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэгъащ | къипхьэгъащ | кърихьэгъащ | къитхьэгъащ | къифхьэгъащ | кърахьэгъащ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | къисхьэгъакъым | къипхьэгъакъым | кърихьэгъакъым | къитхьэгъакъым | къифхьэгъакъым | кърахьэгъакъым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэгъат | къипхьэгъат | кърихьэгъат | къитхьэгъат | къифхьэгъат | кърахьэгъат |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къисхьэгъатэкъым | къипхьэгъатэкъым | кърихьэгъатэкъым | къитхьэгъатэкъым | къифхьэгъатэкъым | кърахьэгъатэкъым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | къисхьэщ | къипхьэщ | кърихьэщ | къитхьэщ | къифхьэщ | кърахьэщ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | къисхьэкъым | къипхьэкъым | кърихьэкъым | къитхьэкъым | къифхьэкъым | кърахьэкъым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | къисхьэт | къипхьэт | кърихьэт | къитхьэт | къифхьэт | кърахьэт |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | къисхьэтэкъым | къипхьэтэкъым | кърихьэтэкъым | къитхьэтэкъым | къифхьэтэкъым | кърахьэтэкъым |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнщ | къипхьэнщ | кърихьэнщ | къитхьэнщ | къифхьэнщ | кърахьэнщ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къисхьэнкъым | къипхьэнкъым | кърихьэнкъым | къитхьэнкъым | къифхьэнкъым | кърахьэнкъым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнущ | къипхьэнущ | кърихьэнущ | къитхьэнущ | къифхьэнущ | кърахьэнущ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къисхьэнукъым | къипхьэнукъым | кърихьэнукъым | къитхьэнукъым | къифхьэнукъым | кърахьэнукъым |
ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэрэ | къипхьэрэ | кърихьэрэ | къитхьэрэ | къифхьэрэ | кърахьэрэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къисхьэркъэ | къипхьэркъэ | кърихьэркъэ | къитхьэркъэ | къифхьэркъэ | кърахьэркъэ |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | къисхьэрт | къипхьэрт | кърихьэрт | къитхьэрт | къифхьэрт | кърахьэрт |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | къисхьэртэкъэ | къипхьэртэкъэ | кърихьэртэкъэ | къитхьэртэкъэ | къифхьэртэкъэ | кърахьэртэкъэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къисхьа | къипхьа | кърихьа | къитхьа | къифхьа | кърахьа |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къисхьакъэ | къипхьакъэ | кърихьакъэ | къитхьакъэ | къифхьакъэ | кърахьакъэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | къисхьат | къипхьат | кърихьат | къитхьат | къифхьат | кърахьат |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къисхьатэкъэ | къипхьатэкъэ | кърихьатэкъэ | къитхьатэкъэ | къифхьатэкъэ | кърахьатэкъэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэгъа | къипхьэгъа | кърихьэгъа | къитхьэгъа | къифхьэгъа | кърахьэгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ: | къисхьэгъакъэ | къипхьэгъакъэ | кърихьэгъакъэ | къитхьэгъакъэ | къифхьэгъакъэ | кърахьэгъакъэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэгъат | къипхьэгъат | кърихьэгъат | къитхьэгъат | къифхьэгъат | кърахьэгъат |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къисхьэгъатэкъэ | къипхьэгъатэкъэ | кърихьэгъатэкъэ | къитхьэгъатэкъэ | къифхьэгъатэкъэ | кърахьэгъатэкъэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | къисхьэ | къипхьэ | кърихьэ | къитхьэ | къифхьэ | кърахьэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | къисхьэкъэ | къипхьэкъэ | кърихьэкъэ | къитхьэкъэ | къифхьэкъэ | кърахьэкъэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | къисхьэт | къипхьэт | кърихьэт | къитхьэт | къифхьэт | кърахьэт |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | къисхьэтэкъэ | къипхьэтэкъэ | кърихьэтэкъэ | къитхьэтэкъэ | къифхьэтэкъэ | кърахьэтэкъэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэн | къипхьэн | кърихьэн | къитхьэн | къифхьэн | кърахьэн |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къисхьэнкъэ | къипхьэнкъэ | кърихьэнкъэ | къитхьэнкъэ | къифхьэнкъэ | кърахьэнкъэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэну | къипхьэну | кърихьэну | къитхьэну | къифхьэну | кърахьэну |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къисхьэнукъэ | къипхьэнукъэ | кърихьэнукъэ | къитхьэнукъэ | къифхьэнукъэ | кърахьэнукъэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэмэ | къипхьэмэ | кърихьэмэ | къитхьэмэ | къифхьэмэ | кърахьэмэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэмэ | къыумыхьэмэ | къримыхьэмэ | къидмыхьэмэ | къивмыхьэмэ | кърамыхьэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къисхьамэ | къипхьамэ | кърихьамэ | къитхьамэ | къифхьамэ | кърахьамэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьамэ | къыумыхьамэ | къримыхьамэ | къидмыхьамэ | къивмыхьамэ | кърамыхьамэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | къисхьэгъамэ | къипхьэгъамэ | кърихьэгъамэ | къитхьэгъамэ | къифхьэгъамэ | кърахьэгъамэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэгъамэ | къыумыхьэгъамэ | къримыхьэгъамэ | къидмыхьэгъамэ | къивмыхьэгъамэ | кърамыхьэгъамэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнмэ | къипхьэнмэ | кърихьэнмэ | къитхьэнмэ | къифхьэнмэ | кърахьэнмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэнмэ | къыумыхьэнмэ | къримыхьэнмэ | къидмыхьэнмэ | къивмыхьэнмэ | кърамыхьэнмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнумэ | къипхьэнумэ | кърихьэнумэ | къитхьэнумэ | къифхьэнумэ | кърахьэнумэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэнумэ | къыумыхьэнумэ | къримыхьэнумэ | къидмыхьэнумэ | къивмыхьэнумэ | кърамыхьэнумэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэтэмэ | къипхьэтэмэ | кърихьэтэмэ | къитхьэтэмэ | къифхьэтэмэ | кърахьэтэмэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэтэмэ | къыумыхьэтэмэ | къримыхьэтэмэ | къидмыхьэтэмэ | къивмыхьэтэмэ | кърамыхьэтэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къисхьатэмэ | къипхьатэмэ | кърихьатэмэ | къитхьатэмэ | къифхьатэмэ | кърахьатэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьатэмэ | къыумыхьатэмэ | къримыхьатэмэ | къидмыхьатэмэ | къивмыхьатэмэ | кърамыхьатэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | къисхьэгъатэмэ | къипхьэгъатэмэ | кърихьэгъатэмэ | къитхьэгъатэмэ | къифхьэгъатэмэ | кърахьэгъатэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэгъатэмэ | къыумыхьэгъатэмэ | къримыхьэгъатэмэ | къидмыхьэгъатэмэ | къивмыхьэгъатэмэ | кърамыхьэгъатэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнтэмэ | къипхьэнтэмэ | кърихьэнтэмэ | къитхьэнтэмэ | къифхьэнтэмэ | кърахьэнтэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэнтэмэ | къыумыхьэнтэмэ | къримыхьэнтэмэ | къидмыхьэнтэмэ | къивмыхьэнтэмэ | кърамыхьэнтэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнутэмэ | къипхьэнутэмэ | кърихьэнутэмэ | къитхьэнутэмэ | къифхьэнутэмэ | кърахьэнутэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэнутэмэ | къыумыхьэнутэмэ | къримыхьэнутэмэ | къидмыхьэнутэмэ | къивмыхьэнутэмэ | кърамыхьэнутэмэ |
сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнт | къипхьэнт | кърихьэнт | къитхьэнт | къифхьэнт | кърахьэнт |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къисхьэнтэкъым | къипхьэнтэкъым | кърихьэнтэкъым | къитхьэнтэкъым | къифхьэнтэкъым | кърахьэнтэкъым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнут | къипхьэнут | кърихьэнут | къитхьэнут | къифхьэнут | кърахьэнут |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къисхьэнутэкъым | къипхьэнутэкъым | кърихьэнутэкъым | къитхьэнутэкъым | къифхьэнутэкъым | кърахьэнутэкъым |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэми | къипхьэми | кърихьэми | къитхьэми | къифхьэми | кърахьэми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэми | къыумыхьэми | къримыхьэми | къидмыхьэми | къивмыхьэми | кърамыхьэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къисхьами | къипхьами | кърихьами | къитхьами | къифхьами | кърахьами |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьами | къыумыхьами | къримыхьами | къидмыхьами | къивмыхьами | кърамыхьами |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | къисхьэгъами | къипхьэгъами | кърихьэгъами | къитхьэгъами | къифхьэгъами | кърахьэгъами |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэгъами | къыумыхьэгъами | къримыхьэгъами | къидмыхьэгъами | къивмыхьэгъами | кърамыхьэгъами |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнми | къипхьэнми | кърихьэнми | къитхьэнми | къифхьэнми | кърахьэнми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэнми | къыумыхьэнми | къримыхьэнми | къидмыхьэнми | къивмыхьэнми | кърамыхьэнми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнуми | къипхьэнуми | кърихьэнуми | къитхьэнуми | къифхьэнуми | кърахьэнуми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэнуми | къыумыхьэнуми | къримыхьэнуми | къидмыхьэнуми | къивмыхьэнуми | кърамыхьэнуми |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэтэми | къипхьэтэми | кърихьэтэми | къитхьэтэми | къифхьэтэми | кърахьэтэми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэтэми | къыумыхьэтэми | къримыхьэтэми | къидмыхьэтэми | къивмыхьэтэми | кърамыхьэтэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | къисхьатэми | къипхьатэми | кърихьатэми | къитхьатэми | къифхьатэми | кърахьатэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьатэми | къыумыхьатэми | къримыхьатэми | къидмыхьатэми | къивмыхьатэми | кърамыхьатэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | къисхьэгъатэми | къипхьэгъатэми | кърихьэгъатэми | къитхьэгъатэми | къифхьэгъатэми | кърахьэгъатэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэгъатэми | къыумыхьэгъатэми | къримыхьэгъатэми | къидмыхьэгъатэми | къивмыхьэгъатэми | кърамыхьэгъатэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнтэми | къипхьэнтэми | кърихьэнтэми | къитхьэнтэми | къифхьэнтэми | кърахьэнтэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэнтэми | къыумыхьэнтэми | къримыхьэнтэми | къидмыхьэнтэми | къивмыхьэнтэми | кърамыхьэнтэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | къисхьэнутэми | къипхьэнутэми | кърихьэнутэми | къитхьэнутэми | къифхьэнутэми | кърахьэнутэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | къизмыхьэнутэми | къыумыхьэнутэми | къримыхьэнутэми | къидмыхьэнутэми | къивмыхьэнутэми | кърамыхьэнутэми |
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | къисхьаи | къипхьаи | кърихьаи | къитхьаи | къифхьаи | кърахьаи |
щымыӀэныгъэ: | къисхьакъыми | къипхьакъыми | кърихьакъыми | къитхьакъыми | къифхьакъыми | кърахьакъыми |
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | къисхьащэрэт | къипхьащэрэт | кърихьащэрэт | къитхьащэрэт | къифхьащэрэт | кърахьащэрэт |
щымыӀэныгъэ: | къизмыхьащэрэт | къыумыхьащэрэт | къримыхьащэрэт | къидмыхьащэрэт | къивмыхьащэрэт | кърамыхьащэрэт |
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | къисхьагъэнщ | къипхьагъэнщ | кърихьагъэнщ | къитхьагъэнщ | къифхьагъэнщ | кърахьагъэнщ |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | къисхьагъэнкъым | къипхьагъэнкъым | кърихьагъэнкъым | къитхьагъэнкъым | къифхьагъэнкъым | кърахьагъэнкъым |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | къисхьагъэнт | къипхьагъэнт | кърихьагъэнт | къитхьагъэнт | къифхьагъэнт | кърахьагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | къисхьагъэнтэкъым | къипхьагъэнтэкъым | кърихьагъэнтэкъым | къитхьагъэнтэкъым | къифхьагъэнтэкъым | кърахьагъэнтэкъым |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | къисхьагъэн | къипхьагъэн | кърихьагъэн | къитхьагъэн | къифхьагъэн | кърахьагъэн |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | къисхьагъэнкъэ | къипхьагъэнкъэ | кърихьагъэнкъэ | къитхьагъэнкъэ | къифхьагъэнкъэ | кърахьагъэнкъэ |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | къисхьагъэнт | къипхьагъэнт | кърихьагъэнт | къитхьагъэнт | къифхьагъэнт | кърахьагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | къисхьагъэнтэкъэ | къипхьагъэнтэкъэ | кърихьагъэнтэкъэ | къитхьагъэнтэкъэ | къифхьагъэнтэкъэ | кърахьагъэнтэкъэ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | къисхьагъэнущ | къипхьагъэнущ | кърихьагъэнущ | къитхьагъэнущ | къифхьагъэнущ | кърахьагъэнущ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | къисхьагъэнукъым | къипхьагъэнукъым | кърихьагъэнукъым | къитхьагъэнукъым | къифхьагъэнукъым | кърахьагъэнукъым |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | къисхьагъэнут | къипхьагъэнут | кърихьагъэнут | къитхьагъэнут | къифхьагъэнут | кърахьагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | къисхьагъэнутэкъым | къипхьагъэнутэкъым | кърихьагъэнутэкъым | къитхьагъэнутэкъым | къифхьагъэнутэкъым | кърахьагъэнутэкъым |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | къисхьагъэну | къипхьагъэну | кърихьагъэну | къитхьагъэну | къифхьагъэну | кърахьагъэну |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | къисхьагъэнукъэ | къипхьагъэнукъэ | кърихьагъэнукъэ | къитхьагъэнукъэ | къифхьагъэнукъэ | кърахьагъэнукъэ |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | къисхьагъэнут | къипхьагъэнут | кърихьагъэнут | къитхьагъэнут | къифхьагъэнут | кърахьагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | къисхьагъэнутэкъэ | къипхьагъэнутэкъэ | кърихьагъэнутэкъэ | къитхьагъэнутэкъэ | къифхьагъэнутэкъэ | кърахьагъэнутэкъэ |
Зылэжь (субъектнэ) причастие | |
---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | къизыхьэ |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къизымыхьэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къизыхьа |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къизымыхьа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къизыхьэгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къизымыхьэгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къизыхьэн |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къизымыхьэн |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къизыхьэну |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къизымыхьэну |
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | къисхьэ | къипхьэ | кърихьэ | къитхьэ | къифхьэ | кърахьэ |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къизмыхьэ | къыумыхьэ | къримыхьэ | къидмыхьэ | къивмыхьэ | кърамыхьэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къисхьа | къипхьа | кърихьа | къитхьа | къифхьа | кърахьа |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къизмыхьа | къыумыхьа | къримыхьа | къидмыхьа | къивмыхьа | кърамыхьа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къисхьэгъа | къипхьэгъа | кърихьэгъа | къитхьэгъа | къифхьэгъа | кърахьэгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къизмыхьэгъа | къыумыхьэгъа | къримыхьэгъа | къидмыхьэгъа | къивмыхьэгъа | кърамыхьэгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къисхьэн | къипхьэн | кърихьэн | къитхьэн | къифхьэн | кърахьэн |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къизмыхьэн | къыумыхьэн | къримыхьэн | къидмыхьэн | къивмыхьэн | кърамыхьэн |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къисхьэну | къипхьэну | кърихьэну | къитхьэну | къифхьэну | кърахьэну |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къизмыхьэну | къыумыхьэну | къримыхьэну | къидмыхьэну | къивмыхьэну | кърамыхьэну |
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ) | |
---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | къихьэ |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къимыхьэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къихьа |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къимыхьа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къихьэгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къимыхьэгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къихьэн |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къимыхьэн |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къихьэну |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къимыхьэну |
Обстоятельственнэ причастиехэр | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | къызэрисхьэ | къызэрипхьэ | къызэрырихьэ | къызэритхьэ | къызэрифхьэ | къызэрырахьэ |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къызэризмыхьэ | къызэрумыхьэ | къызэрыримыхьэ | къызэридмыхьэ | къызэривмыхьэ | къызэрырамыхьэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къызэрисхьа | къызэрипхьа | къызэрырихьа | къызэритхьа | къызэрифхьа | къызэрырахьа |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къызэризмыхьа | къызэрумыхьа | къызэрыримыхьа | къызэридмыхьа | къызэривмыхьа | къызэрырамыхьа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къызэрисхьэгъа | къызэрипхьэгъа | къызэрырихьэгъа | къызэритхьэгъа | къызэрифхьэгъа | къызэрырахьэгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къызэризмыхьэгъа | къызэрумыхьэгъа | къызэрыримыхьэгъа | къызэридмыхьэгъа | къызэривмыхьэгъа | къызэрырамыхьэгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къызэрисхьэн | къызэрипхьэн | къызэрырихьэн | къызэритхьэн | къызэрифхьэн | къызэрырахьэн |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къызэризмыхьэн | къызэрумыхьэн | къызэрыримыхьэн | къызэридмыхьэн | къызэривмыхьэн | къызэрырамыхьэн |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | къызэрисхьэну | къызэрипхьэну | къызэрырихьэну | къызэритхьэну | къызэрифхьэну | къызэрырахьэну |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | къызэризмыхьэну | къызэрумыхьэну | къызэрыримыхьэну | къызэридмыхьэну | къызэривмыхьэну | къызэрырамыхьэну |
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | къыщисхьэ | къыщипхьэ | къыщрихьэ | къыщитхьэ | къыщифхьэ | къыщрахьэ |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къыщизмыхьэ | къыщумыхьэ | къыщримыхьэ | къыщидмыхьэ | къыщивмыхьэ | къыщрамыхьэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыщисхьа | къыщипхьа | къыщрихьа | къыщитхьа | къыщифхьа | къыщрахьа |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къыщизмыхьа | къыщумыхьа | къыщримыхьа | къыщидмыхьа | къыщивмыхьа | къыщрамыхьа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыщисхьэгъа | къыщипхьэгъа | къыщрихьэгъа | къыщитхьэгъа | къыщифхьэгъа | къыщрахьэгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къыщизмыхьэгъа | къыщумыхьэгъа | къыщримыхьэгъа | къыщидмыхьэгъа | къыщивмыхьэгъа | къыщрамыхьэгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыщисхьэн | къыщипхьэн | къыщрихьэн | къыщитхьэн | къыщифхьэн | къыщрахьэн |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыщизмыхьэн | къыщумыхьэн | къыщримыхьэн | къыщидмыхьэн | къыщивмыхьэн | къыщрамыхьэн |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыщисхьэну | къыщипхьэну | къыщрихьэну | къыщитхьэну | къыщифхьэну | къыщрахьэну |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыщизмыхьэну | къыщумыхьэну | къыщримыхьэну | къыщидмыхьэну | къыщивмыхьэну | къыщрамыхьэну |
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | къыздисхьэ | къыздипхьэ | къыздрихьэ | къыздитхьэ | къыздифхьэ | къыздрахьэ |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къыздизмыхьэ | къыздумыхьэ | къыздримыхьэ | къыздидмыхьэ | къыздивмыхьэ | къыздрамыхьэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыздисхьа | къыздипхьа | къыздрихьа | къыздитхьа | къыздифхьа | къыздрахьа |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къыздизмыхьа | къыздумыхьа | къыздримыхьа | къыздидмыхьа | къыздивмыхьа | къыздрамыхьа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыздисхьэгъа | къыздипхьэгъа | къыздрихьэгъа | къыздитхьэгъа | къыздифхьэгъа | къыздрахьэгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къыздизмыхьэгъа | къыздумыхьэгъа | къыздримыхьэгъа | къыздидмыхьэгъа | къыздивмыхьэгъа | къыздрамыхьэгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыздисхьэн | къыздипхьэн | къыздрихьэн | къыздитхьэн | къыздифхьэн | къыздрахьэн |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыздизмыхьэн | къыздумыхьэн | къыздримыхьэн | къыздидмыхьэн | къыздивмыхьэн | къыздрамыхьэн |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыздисхьэну | къыздипхьэну | къыздрихьэну | къыздитхьэну | къыздифхьэну | къыздрахьэну |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыздизмыхьэну | къыздумыхьэну | къыздримыхьэну | къыздидмыхьэну | къыздивмыхьэну | къыздрамыхьэну |
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | къыщӀисхьэ | къыщӀипхьэ | къыщӀрихьэ | къыщӀитхьэ | къыщӀифхьэ | къыщӀрахьэ |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къыщӀизмыхьэ | къыщӀумыхьэ | къыщӀримыхьэ | къыщӀидмыхьэ | къыщӀивмыхьэ | къыщӀрамыхьэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыщӀисхьа | къыщӀипхьа | къыщӀрихьа | къыщӀитхьа | къыщӀифхьа | къыщӀрахьа |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къыщӀизмыхьа | къыщӀумыхьа | къыщӀримыхьа | къыщӀидмыхьа | къыщӀивмыхьа | къыщӀрамыхьа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къыщӀисхьэгъа | къыщӀипхьэгъа | къыщӀрихьэгъа | къыщӀитхьэгъа | къыщӀифхьэгъа | къыщӀрахьэгъа |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къыщӀизмыхьэгъа | къыщӀумыхьэгъа | къыщӀримыхьэгъа | къыщӀидмыхьэгъа | къыщӀивмыхьэгъа | къыщӀрамыхьэгъа |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыщӀисхьэн | къыщӀипхьэн | къыщӀрихьэн | къыщӀитхьэн | къыщӀифхьэн | къыщӀрахьэн |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыщӀизмыхьэн | къыщӀумыхьэн | къыщӀримыхьэн | къыщӀидмыхьэн | къыщӀивмыхьэн | къыщӀрамыхьэн |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | къыщӀисхьэну | къыщӀипхьэну | къыщӀрихьэну | къыщӀитхьэну | къыщӀифхьэну | къыщӀрахьэну |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | къыщӀизмыхьэну | къыщӀумыхьэну | къыщӀримыхьэну | къыщӀидмыхьэну | къыщӀивмыхьэну | къыщӀрамыхьэну |
Деепричастиехэр | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | къисхьэу | къипхьэу | кърихьэу | къитхьэу | къифхьэу | кърахьэу |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | къизмыхьэу | къыумыхьэу | къримыхьэу | къидмыхьэу | къивмыхьэу | кърамыхьэу |
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | къисхьауэ | къипхьауэ | кърихьауэ | къитхьауэ | къифхьауэ | кърахьауэ |
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | къизмыхьауэ | къыумыхьауэ | къримыхьауэ | къидмыхьауэ | къивмыхьауэ | кърамыхьауэ |
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | къисхьэурэ | къипхьэурэ | кърихьэурэ | къитхьэурэ | къифхьэурэ | кърахьэурэ |
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | къизмыхьэурэ | къыумыхьэурэ | къримыхьэурэ | къидмыхьэурэ | къивмыхьэурэ | кърамыхьэурэ |
ит зэман щыӀэныгъэ фащэ: подлежащэ + прямой дополненэ +
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
подлежащэ СЭ | ||||||
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
прямой дополненэ | ||||||
сэ | ||||||
уэ | укъызохьэ | уакъызохьэ | ||||
ар | пкъызохьэ | къызохьэ | фкъызохьэ | якъызохьэ | ||
дэ | ||||||
фэ | фыкъызохьэ | факъызохьэ | ||||
ахэр | пкъызохьэ(хэ) | къызохьэ(хэ) | фкъызохьэ(хэ | якъызохьэ(хэ) | ||
подлежащэ УЭ | ||||||
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
прямой дополненэ | ||||||
сэ | сыкъыбохьэ | сакъыбохьэ | ||||
уэ | ||||||
ар | скъыбохьэ | къыбохьэ | ткъыбохьэ | якъыбохьэ | ||
дэ | дыкъыбохьэ | дакъыбохьэ | ||||
фэ | ||||||
ахэр | cкъыбохьэ(хэ) | къыбохьэ(хэ) | ткъыбохьэ(хэ) | якъыбохьэ(хэ) | ||
подлежащэ АБЫ | ||||||
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
прямой дополненэ | ||||||
сэ | сыпкърехьэ | сыкърехьэ | сыфкърехьэ | сакърехьэ | ||
уэ | ускърехьэ | укърехьэ | уткърехьэ | уакърехьэ | ||
ар | скърехьэ | пкърехьэ | кърехьэ | ткърехьэ | фкърехьэ | якърехьэ |
дэ | дыпкърехьэ | дыкърехьэ | дыфкърехьэ | дакърехьэ | ||
фэ | фыскърехьэ | фыкърехьэ | фыткърехьэ | факърехьэ | ||
ахэр | скърехьэ(хэ) | пкърехьэ(хэ) | кърехьэ(хэ) | ткърехьэ(хэ) | фкърехьэ(хэ) | якърехьэ(хэ) |
подлежащэ ДЭ | ||||||
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
прямой дополненэ | ||||||
сэ | ||||||
уэ | укъыдохьэ | уакъыдохьэ | ||||
ар | пкъыдохьэ | къыдохьэ | фкъыдохьэ | якъыдохьэ | ||
дэ | ||||||
фэ | фыкъыдохьэ | факъыдохьэ | ||||
ахэр | пкъыдохьэ(хэ) | къыдохьэ(хэ) | фкъыдохьэ(хэ) | якъыдохьэ(хэ) | ||
подлежащэ ФЭ | ||||||
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
прямой дополненэ | ||||||
сэ | сыкъывохьэ | сакъывохьэ | ||||
уэ | ||||||
ар | скъывохьэ | къывохьэ | ткъывохьэ | якъывохьэ | ||
дэ | дыкъывохьэ | дакъывохьэ | ||||
фэ | ||||||
ахэр | скъывохьэ(хэ) | къывохьэ(хэ) | ткъывохьэ(хэ) | якъывохьэ(хэ) | ||
подлежащэ АБЫХЭМ | ||||||
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
прямой дополненэ | ||||||
сэ | сыпкърахьэ | сыкърахьэ | сыфкърахьэ | сакърахьэ | ||
уэ | ускърахьэ | укърахьэ | уткърахьэ | уакърахьэ | ||
ар | скърахьэ | пкърахьэ | кърахьэ | ткърахьэ | фкърахьэ | якърахьэ |
дэ | дыпкърахьэ | дыкърахьэ | дыфкърахьэ | дакърахьэ | ||
фэ | фыскърахьэ | фыкърахьэ | фыткърахьэ | факърахьэ | ||
ахэр | скърахьэ(хэ) | пкърахьэ(хэ) | кърахьэ(хэ) | ткърахьэ(хэ) | фкърахьэ(хэ) | якърахьэ(хэ) |
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [хь]э | [хь]эр | -- | [хь]эхэр |
Эргативнэ: | [хь]э | [хь]эм | -- | [хь]эхэм |
Послеложнэ: | [хь]экӀэ | [хь]эмкӀэ | [хь]эхэкӀэ | [хь]эхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [хь]эу | [хь]эрауэ | [хь]эхэу | [хь]эхэрауэ |
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [хь]а | [хь]ар | -- | [хь]ахэр |
Эргативнэ: | [хь]а | [хь]ам | -- | [хь]ахэм |
Послеложнэ: | [хь]акӀэ | [хь]амкӀэ | [хь]ахэкӀэ | [хь]ахэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [хь]ауэ | [хь]арауэ | [хь]ахэу | [хь]ахэрауэ |
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [хь]эн | [хь]эныр | -- | [хь]энхэр |
Эргативнэ: | [хь]эн | [хь]эным | -- | [хь]энхэм |
Послеложнэ: | [хь]энкӀэ | [хь]энымкӀэ | [хь]энхэкӀэ | [хь]энхэмкӀэ |
'Обстоятельственнэ: | [хь]эну | [хь]энырауэ | [хь]энхэу | [хь]энхэрауэ |
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [хь]эну | [хь]энур | -- | [хь]энухэр |
Эргативнэ: | [хь]эну | [хь]энум | -- | [хь]энухэм |
Послеложнэ: | [хь]энукӀэ | [хь]энумкӀэ | [хь]энухэкӀэ | [хь]энухэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [хь]энууэ | [хь]энурауэ | [хь]энухэу | [хь]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- ЗыщӀыпӀэ къихауэ зыгуэр къэхьын (унэм, утыкум).
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- къихьэн: carry sb or sth swh into sth
УРЫСЫБЗЭ
- къихьэн: внести, занести кого-что-л. куда-л. внутрь чего-л.
псалъафэ зэпыщӀахэр
Лъапэ махуэ къихьэн зэгъэзэхуэжын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: bring happiness or joy to the house (about a guest, bride, etc.) Урысыбзэ: принести счастье, радость в дом (о госте, невесте, и т.п.) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [qʹi:'ħɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- къы- + и- + [хь] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ зэгъэзэхуэжын
Глагол лъэмыӏэс "къихьэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар) | |
---|---|
щыӀэныгъэ: | къихьэн |
щымыӀэныгъэ: | къимыхьэн |
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкъихьэн | укъихьэн | къихьэн | дыкъихьэн | фыкъихьэн | къихьэн(хэ) |
щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэн | укъимыхьэн | къимыхьэн | дыкъимыхьэн | фыкъимыхьэн | къимыхьэн(хэ) |
унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
---|---|---|
щыӀэныгъэ: | къихьэ! | фыкъихьэ! |
щымыӀэныгъэ: | укъимыхьэ! | фыкъимыхьэ! |
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкърехьэ | укърехьэ | кърехьэ | дыкърехьэ | фыкърехьэ | кърехьэ |
щымыӀэныгъэ: | сыкъремыхьэ | укъремыхьэ | къремыхьэ | дыкъремыхьэ | фыкъремыхьэ | къремыхьэ |
ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъохьэ(р) | укъохьэ(р) | къохьэ(р) | дыкъохьэ(р) | фыкъохьэ(р) | къохьэ(хэ)(р) |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэркъым | укъихьэркъым | къихьэркъым | дыкъихьэркъым | фыкъихьэркъым | къихьэ(хэ)ркъым |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэ(р)т | укъихьэ(р)т | къихьэ(р)т | дыкъихьэ(р)т | фыкъихьэ(р)т | къихьэ(хэ)(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэ(р)тэкъым | укъихьэ(р)тэкъым | къихьэ(р)тэкъым | дыкъихьэ(р)тэкъым | фыкъихьэ(р)тэкъым | къихьэ(хэ)(р)тэкъым |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъихьащ | укъихьащ | къихьащ | дыкъихьащ | фыкъихьащ | къихьа(хэ)щ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьакъым | укъихьакъым | къихьакъым | дыкъихьакъым | фыкъихьакъым | къихьа(хэ)къым |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъихьат | укъихьат | къихьат | дыкъихьат | фыкъихьат | къихьа(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьатэкъым | укъихьатэкъым | къихьатэкъым | дыкъихьатэкъым | фыкъихьатэкъым | къихьа(хэ)тэкъым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъащ | укъихьэгъащ | къихьэгъащ | дыкъихьэгъащ | фыкъихьэгъащ | къихьэгъа(хэ)щ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъакъым | укъихьэгъакъым | къихьэгъакъым | дыкъихьэгъакъым | фыкъихьэгъакъым | къихьэгъа(хэ)къым |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъат | укъихьэгъат | къихьэгъат | дыкъихьэгъат | фыкъихьэгъат | къихьэгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъатэкъым | укъихьэгъатэкъым | къихьэгъатэкъым | дыкъихьэгъатэкъым | фыкъихьэгъатэкъым | къихьэгъа(хэ)тэкъым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэщ | укъихьэщ | къихьэщ | дыкъихьэщ | фыкъихьэщ | къихьэ(хэ)щ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэкъым | укъихьэкъым | къихьэкъым | дыкъихьэкъым | фыкъихьэкъым | къихьэ(хэ)къым |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэт | укъихьэт | къихьэт | дыкъихьэт | фыкъихьэт | къихьэ(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэтэкъым | укъихьэтэкъым | къихьэтэкъым | дыкъихьэтэкъым | фыкъихьэтэкъым | къихьэ(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнщ | укъихьэнщ | къихьэнщ | дыкъихьэнщ | фыкъихьэнщ | къихьэн(хэ)щ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэнкъым | укъихьэнкъым | къихьэнкъым | дыкъихьэнкъым | фыкъихьэнкъым | къихьэн(хэ)къым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнущ | укъихьэнущ | къихьэнущ | дыкъихьэнущ | фыкъихьэнущ | къихьэну(хэ)щ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэнукъым | укъихьэнукъым | къихьэнукъым | дыкъихьэнукъым | фыкъихьэнукъым | къихьэну(хэ)къым |
ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэрэ | укъихьэрэ | къихьэрэ | дыкъихьэрэ | фыкъихьэрэ | къихьэ(хэ)рэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэркъэ | укъихьэркъэ | къихьэркъэ | дыкъихьэркъэ | фыкъихьэркъэ | къихьэ(хэ)ркъэ |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэ(р)т | укъихьэ(р)т | къихьэ(р)т | дыкъихьэ(р)т | фыкъихьэ(р)т | къихьэ(хэ)(р)т |
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэ(р)тэкъэ | укъихьэ(р)тэкъэ | къихьэ(р)тэкъэ | дыкъихьэ(р)тэкъэ | фыкъихьэ(р)тэкъэ | къихьэ(хэ)(р)тэкъэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъихьа | укъихьа | къихьа | дыкъихьа | фыкъихьа | къихьа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьакъэ | укъихьакъэ | къихьакъэ | дыкъихьакъэ | фыкъихьакъэ | къихьа(хэ)къэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъихьат | укъихьат | къихьат | дыкъихьат | фыкъихьат | къихьа(хэ)т |
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьатэкъэ | укъихьатэкъэ | къихьатэкъэ | дыкъихьатэкъэ | фыкъихьатэкъэ | къихьа(хэ)тэкъэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъа | укъихьэгъа | къихьэгъа | дыкъихьэгъа | фыкъихьэгъа | къихьэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъакъэ | укъихьэгъакъэ | къихьэгъакъэ | дыкъихьэгъакъэ | фыкъихьэгъакъэ | къихьэгъа(хэ)къэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъат | укъихьэгъат | къихьэгъат | дыкъихьэгъат | фыкъихьэгъат | къихьэгъа(хэ)т |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъатэкъэ | укъихьэгъатэкъэ | къихьэгъатэкъэ | дыкъихьэгъатэкъэ | фыкъихьэгъатэкъэ | къихьэгъа(хэ)тэкъэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэ | укъихьэ | къихьэ | дыкъихьэ | фыкъихьэ | къихьэ(хэ) |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэкъэ | укъихьэкъэ | къихьэкъэ | дыкъихьэкъэ | фыкъихьэкъэ | къихьэ(хэ)къэ |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэт | укъихьэт | къихьэт | дыкъихьэт | фыкъихьэт | къихьэ(хэ)т |
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэтэкъэ | укъихьэтэкъэ | къихьэтэкъэ | дыкъихьэтэкъэ | фыкъихьэтэкъэ | къихьэ(хэ)тэкъэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэн | укъихьэн | къихьэн | дыкъихьэн | фыкъихьэн | къихьэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэнкъэ | укъихьэнкъэ | къихьэнкъэ | дыкъихьэнкъэ | фыкъихьэнкъэ | къихьэн(хэ)къэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэну | укъихьэну | къихьэну | дыкъихьэну | фыкъихьэну | къихьэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэнукъэ | укъихьэнукъэ | къихьэнукъэ | дыкъихьэнукъэ | фыкъихьэнукъэ | къихьэну(хэ)къэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэмэ | укъихьэмэ | къихьэмэ | дыкъихьэмэ | фыкъихьэмэ | къихьэ(хэ)мэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэмэ | укъимыхьэмэ | къимыхьэмэ | дыкъимыхьэмэ | фыкъимыхьэмэ | къимыхьэ(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъихьамэ | укъихьамэ | къихьамэ | дыкъихьамэ | фыкъихьамэ | къихьа(хэ)мэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьамэ | укъимыхьамэ | къимыхьамэ | дыкъимыхьамэ | фыкъимыхьамэ | къмыхьа(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъамэ | укъихьэгъамэ | къихьэгъамэ | дыкъихьэгъамэ | фыкъихьэгъамэ | къихьэгъа(хэ)мэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэгъамэ | укъимыхьэгъамэ | къимыхьэгъамэ | дыкъимыхьэгъамэ | фыкъимыхьэгъамэ | къимыхьэгъа(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнмэ | укъихьэнмэ | къихьэнмэ | дыкъихьэнмэ | фыкъихьэнмэ | къихьэн(хэ)мэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэнмэ | укъимыхьэнмэ | къимыхьэнмэ | дыкъимыхьэнмэ | фыкъимыхьэнмэ | къимыхьэн(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнумэ | укъихьэнумэ | къихьэнумэ | дыкъихьэнумэ | фыкъихьэнумэ | къихьэну(хэ)мэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэнумэ | укъимыхьэнумэ | къимыхьэнумэ | дыкъимыхьэнумэ | фыкъимыхьэнумэ | къимыхьэну(хэ)мэ |
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэтэмэ | укъихьэтэмэ | къихьэтэмэ | дыкъихьэтэмэ | фыкъихьэтэмэ | къихьэ(хэ)тэмэ |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэтэмэ | укъимыхьэтэмэ | къимыхьэтэмэ | дыкъимыхьэтэмэ | фыкъимыхьэтэмэ | къимыхьэ(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъихьатэмэ | укъихьатэмэ | къихьатэмэ | дыкъихьатэмэ | фыкъихьатэмэ | къихьа(хэ)тэмэ |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьатэмэ | укъимыхьатэмэ | къимыхьатэмэ | дыкъимыхьатэмэ | фыкъимыхьатэмэ | къимыхьа(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъатэмэ | укъихьэгъатэмэ | къихьэгъатэмэ | дыкъихьэгъатэмэ | фыкъихьэгъатэмэ | къихьэгъа(хэ)тэмэ |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэгъатэмэ | укъимыхьэгъатэмэ | къимыхьэгъатэмэ | дыкъимыхьэгъатэмэ | фыкъимыхьэгъатэмэ | къимыхьэгъа(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнтэмэ | укъихьэнтэмэ | къихьэнтэмэ | дыкъихьэнтэмэ | фыкъихьэнтэмэ | къихьэн(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэнтэмэ | укъимыхьэнтэмэ | къимыхьэнтэмэ | дыкъимыхьэнтэмэ | фыкъимыхьэнтэмэ | къимыхьэн(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнутэмэ | укъихьэнутэмэ | къихьэнутэмэ | дыкъихьэнутэмэ | фыкъихьэнутэмэ | къихьэну(хэ)тэмэ |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэнутэмэ | укъимыхьэнутэмэ | къимыхьэнутэмэ | дыкъимыхьэнутэмэ | фыкъимыхьэнутэмэ | къимыхьэну(хэ)тэмэ |
сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнт | укъихьэнт | къихьэнт | дыкъихьэнт | фыкъихьэнт | къихьэн(хэ)т |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэнтэкъым | укъихьэнтэкъым | къихьэнтэкъым | дыкъихьэнтэкъым | фыкъихьэнтэкъым | къихьэн(хэ)тэкъым |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнут | укъихьэнут | къихьэнут | дыкъихьэнут | фыкъихьэнут | къихьэну(хэ)т |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъихьэнутэкъым | укъихьэнутэкъым | къихьэнутэкъым | дыкъихьэнутэкъым | фыкъихьэнутэкъым | къихьэну(хэ)тэкъым |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэми | укъихьэми | къихьэми | дыкъихьэми | фыкъихьэми | къихьэ(хэ)ми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэми | укъимыхьэми | къимыхьэми | дыкъимыхьэми | фыкъимыхьэми | къимыхьэ(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъихьами | укъихьами | къихьами | дыкъихьами | фыкъихьами | къихьа(хэ)ми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьами | укъимыхьами | къимыхьами | дыкъимыхьами | фыкъимыхьами | къимыхьа(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъами | укъихьэгъами | къихьэгъами | дыкъихьэгъами | фыкъихьэгъами | къихьэгъа(хэ)ми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэгъами | укъимыхьэгъами | къимыхьэгъами | дыкъимыхьэгъами | фыкъимыхьэгъами | къимыхьэгъа(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнми | укъихьэнми | къихьэнми | дыкъихьэнми | фыкъихьэнми | къихьэн(хэ)ми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэнми | укъимыхьэнми | къимыхьэнми | дыкъимыхьэнми | фыкъимыхьэнми | къимыхьэн(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнуми | укъихьэнуми | къихьэнуми | дыкъихьэнуми | фыкъихьэнуми | къихьэну(хэ)ми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэнуми | укъимыхьэнуми | къимыхьэнуми | дыкъимыхьэнуми | фыкъимыхьэнуми | къимыхьэну(хэ)ми |
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэтэми | укъихьэтэми | къихьэтэми | дыкъихьэтэми | фыкъихьэтэми | къихьэ(хэ)тэми |
ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэтэми | укъимыхьэтэми | къимыхьэтэми | дыкъимыхьэтэми | фыкъимыхьэтэми | къимыхьэ(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкъихьатэми | укъихьатэми | къихьатэми | дыкъихьатэми | фыкъихьатэми | къихьа(хэ)тэми |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьатэми | укъимыхьатэми | къимыхьатэми | дыкъимыхьатэми | фыкъимыхьатэми | къимыхьа(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкъихьэгъатэми | укъихьэгъатэми | къихьэгъатэми | дыкъихьэгъатэми | фыкъихьэгъатэми | къихьэгъа(хэ)тэми |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэгъатэми | укъимыхьэгъатэми | къимыхьэгъатэми | дыкъимыхьэгъатэми | фыкъимыхьэгъатэми | къимыхьэгъа(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнтэми | укъихьэнтэми | къихьэнтэми | дыкъихьэнтэми | фыкъихьэнтэми | къихьэн(хэ)тэми |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэнтэми | укъимыхьэнтэми | къимыхьэнтэми | дыкъимыхьэнтэми | фыкъимыхьэнтэми | къимыхьэн(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкъихьэнутэми | укъихьэнутэми | къихьэнутэми | дыкъихьэнутэми | фыкъихьэнутэми | къихьэну(хэ)тэми |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьэнутэми | укъимыхьэнутэми | къимыхьэнутэми | дыкъимыхьэнутэми | фыкъимыхьэнутэми | къимыхьэну(хэ)тэми |
гъэщӀэгъхьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкъихьаи | укъихьаи | къихьаи | дыкъихьаи | фыкъихьаи | къихьаи |
щымыӀэныгъэ: | сыкъихьакъыми | укъихьакъыми | къихьакъыми | дыкъихьакъыми | фыкъихьакъыми | къихьакъыми |
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
щыӀэныгъэ: | сыкъихьащэрэт | укъихьащэрэт | къихьащэрэт | дыкъихьащэрэт | фыкъихьащэрэт | къихьащэрэт |
щымыӀэныгъэ: | сыкъимыхьащэрэт | укъимыхьащэрэт | къимыхьащэрэт | дыкъимыхьащэрэт | фыкъимыхьащэрэт | къимыхьащэрэт |
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнщ | укъихьагъэнщ | къихьагъэнщ | дыкъихьагъэнщ | фыкъихьагъэнщ | къихьагъэнщ |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнкъым | укъихьагъэнкъым | къихьагъэнкъым | дыкъихьагъэнкъым | фыкъихьагъэнкъым | къихьагъэнкъым |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнт | укъихьагъэнт | къихьагъэнт | дыкъихьагъэнт | фыкъихьагъэнт | къихьагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнтэкъым | укъихьагъэнтэкъым | къихьагъэнтэкъым | дыкъихьагъэнтэкъым | фыкъихьагъэнтэкъым | къихьагъэнтэкъым |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэн | укъихьагъэн | къихьагъэн | дыкъихьагъэн | фыкъихьагъэн | къихьагъэн |
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнкъэ | укъихьагъэнкъэ | къихьагъэнкъэ | дыкъихьагъэнкъэ | фыкъихьагъэнкъэ | къихьагъэнкъэ |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнт | укъихьагъэнт | къихьагъэнт | дыкъихьагъэнт | фыкъихьагъэнт | къихьагъэнт |
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнтэкъэ | укъихьагъэнтэкъэ | къихьагъэнтэкъэ | дыкъихьагъэнтэкъэ | фыкъихьагъэнтэкъэ | къихьагъэнтэкъэ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнущ | укъихьагъэнущ | къихьагъэнущ | дыкъихьагъэнущ | фыкъихьагъэнущ | къихьагъэнущ |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнукъым | укъихьагъэнукъым | къихьагъэнукъым | дыкъихьагъэнукъым | фыкъихьагъэнукъым | къихьагъэнукъым |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнут | укъихьагъэнут | къихьагъэнут | дыкъихьагъэнут | фыкъихьагъэнут | къихьагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнутэкъым | укъихьагъэнутэкъым | къихьагъэнутэкъым | дыкъихьагъэнутэкъым | фыкъихьагъэнутэкъым | къихьагъэнутэкъым |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэну | укъихьагъэну | къихьагъэну | дыкъихьагъэну | фыкъихьагъэну | къихьагъэну |
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнукъэ | укъихьагъэнукъэ | къихьагъэнукъэ | дыкъихьагъэнукъэ | фыкъихьагъэнукъэ | къихьагъэнукъэ |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнут | укъихьагъэнут | къихьагъэнут | дыкъихьагъэнут | фыкъихьагъэнут | къихьагъэнут |
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкъихьагъэнутэкъэ | укъихьагъэнутэкъэ | къихьагъэнутэкъэ | дыкъихьагъэнутэкъэ | фыкъихьагъэнутэкъэ | къихьагъэнутэкъэ |
Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъихьэ | укъихьэ | къихьэ | дыкъихьэ | фыкъихьэ | къихьэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъимыхьэ | укъимыхьэ | къимыхьэ | дыкъимыхьэ | фыкъимыхьэ | къимыхьэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъихьа | укъихьа | къихьа | дыкъихьа | фыкъихьа | къихьа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъимыхьа | укъимыхьа | къимыхьа | дыкъимыхьа | фыкъимыхьа | къимыхьа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъихьэгъа | укъихьэгъа | къихьэгъа | дыкъихьэгъа | фыкъихьэгъа | къихьэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъимыхьэгъа | укъимыхьэгъа | къимыхьэгъа | дыкъимыхьэгъа | фыкъимыхьэгъа | къимыхьэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъихьэн | укъихьэн | къихьэн | дыкъихьэн | фыкъихьэн | къихьэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъимыхьэн | укъимыхьэн | къимыхьэн | дыкъимыхьэн | фыкъимыхьэн | къимыхьэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъихьэну | укъихьэну | къихьэну | дыкъихьэну | фыкъихьэну | къихьэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъимыхьэну | укъимыхьэну | къимыхьэну | дыкъимыхьэну | фыкъимыхьэну | къимыхьэну(хэ) |
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрихьэ | укъызэрихьэ | къызэрихьэ | дыкъызэрихьэ | фыкъызэрихьэ | къызэрихьэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэримыхьэ | укъызэримыхьэ | къызэримыхьэ | дыкъызэримыхьэ | фыкъызэримыхьэ | къызэримыхьэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрихьа | укъызэрихьа | къызэрихьа | дыкъызэрихьа | фыкъызэрихьа | къызэрихьа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэримыхьа | укъызэримыхьа | къызэримыхьа | дыкъызэримыхьа | фыкъызэримыхьа | къызэримыхьа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрихьэгъа | укъызэрихьэгъа | къызэрихьэгъа | дыкъызэрихьэгъа | фыкъызэрихьэгъа | къызэрихьэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэримыхьэгъа | укъызэримыхьэгъа | къызэримыхьэгъа | дыкъызэримыхьэгъа | фыкъызэримыхьэгъа | къызэримыхьэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрихьэн | укъызэрихьэн | къызэрихьэн | дыкъызэрихьэн | фыкъызэрихьэн | къызэрихьэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэримыхьэн | укъызэримыхьэн | къызэримыхьэн | дыкъызэримыхьэн | фыкъызэримыхьэн | къызэримыхьэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкъызэрихьэну | укъызэрихьэну | къызэрихьэну | дыкъызэрихьэну | фыкъызэрихьэну | къызэрихьэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъызэримыхьэну | укъызэримыхьэну | къызэримыхьэну | дыкъызэримыхьэну | фыкъызэримыхьэну | къызэримыхьэну(хэ) |
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщихьэ | укъыщихьэ | къыщихьэ | дыкъыщихьэ | фыкъыщихьэ | къыщихьэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщимыхьэ | укъыщимыхьэ | къыщимыхьэ | дыкъыщимыхьэ | фыкъыщимыхьэ | къыщимыхьэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщихьа | укъыщихьа | къыщихьа | дыкъыщихьа | фыкъыщихьа | къыщихьа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщимыхьа | укъыщимыхьа | къыщимыхьа | дыкъыщимыхьа | фыкъыщимыхьа | къыщимыхьа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщихьэгъа | укъыщихьэгъа | къыщихьэгъа | дыкъыщихьэгъа | фыкъыщихьэгъа | къыщихьэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщимыхьэгъа | укъыщимыхьэгъа | къыщимыхьэгъа | дыкъыщимыхьэгъа | фыкъыщимыхьэгъа | къыщимыхьэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщихьэн | укъыщихьэн | къыщихьэн | дыкъыщихьэн | фыкъыщихьэн | къыщихьэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщимыхьэн | укъыщимыхьэн | къыщимыхьэн | дыкъыщимыхьэн | фыкъыщимыхьэн | къыщимыхьэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщихьэну | укъыщихьэну | къыщихьэну | дыкъыщихьэну | фыкъыщихьэну | къыщихьэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщимыхьэну | укъыщимыхьэну | къыщимыхьэну | дыкъыщимыхьэну | фыкъыщимыхьэну | къыщимыхьэну(хэ) |
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздихьэ | укъыздихьэ | къыздихьэ | дыкъыздихьэ | фыкъыздихьэ | къыздихьэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздимыхьэ | укъыздимыхьэ | къыздимыхьэ | дыкъыздимыхьэ | фыкъыздимыхьэ | къыздимыхьэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздихьа | укъыздихьа | къыздихьа | дыкъыздихьа | фыкъыздихьа | къыздихьа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздимыхьа | укъыздимыхьа | къыздимыхьа | дыкъыздимыхьа | фыкъыздимыхьа | къыздимыхьа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздихьэгъа | укъыздихьэгъа | къыздихьэгъа | дыкъыздихьэгъа | фыкъыздихьэгъа | къыздихьэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздимыхьэгъа | укъыздимыхьэгъа | къыздимыхьэгъа | дыкъыздимыхьэгъа | фыкъыздимыхьэгъа | къыздимыхьэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздихьэн | укъыздихьэн | къыздихьэн | дыкъыздихьэн | фыкъыздихьэн | къыздихьэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздимыхьэн | укъыздимыхьэн | къыздимыхьэн | дыкъыздимыхьэн | фыкъыздимыхьэн | къыздимыхьэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыздихьэну | укъыздихьэну | къыздихьэну | дыкъыздихьэну | фыкъыздихьэну | къыздихьэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыздимыхьэну | укъыздимыхьэну | къыздимыхьэну | дыкъыздимыхьэну | фыкъыздимыхьэну | къыздимыхьэну(хэ) |
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀихьэ | укъыщӀихьэ | къыщӀихьэ | дыкъыщӀихьэ | фыкъыщӀихьэ | къыщӀихьэ(хэ) |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀимыхьэ | укъыщӀимыхьэ | къыщӀимыхьэ | дыкъыщӀимыхьэ | фыкъыщӀимыхьэ | къыщӀимыхьэ(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀихьа | укъыщӀихьа | къыщӀихьа | дыкъыщӀихьа | фыкъыщӀихьа | къыщӀихьа(хэ) |
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀимыхьа | укъыщӀимыхьа | къыщӀимыхьа | дыкъыщӀимыхьа | фыкъыщӀимыхьа | къыщӀимыхьа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀихьэгъа | укъыщӀихьэгъа | къыщӀихьэгъа | дыкъыщӀихьэгъа | фыкъыщӀихьэгъа | къыщӀихьэгъа(хэ) |
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀимыхьэгъа | укъыщӀимыхьэгъа | къыщӀимыхьэгъа | дыкъыщӀимыхьэгъа | фыкъыщӀимыхьэгъа | къыщӀимыхьэгъа(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀихьэн | укъыщӀихьэн | къыщӀихьэн | дыкъыщӀихьэн | фыкъыщӀихьэн | къыщӀихьэн(хэ) |
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀимыхьэн | укъыщӀимыхьэн | къыщӀимыхьэн | дыкъыщӀимыхьэн | фыкъыщӀимыхьэн | къыщӀимыхьэн(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыкъыщӀихьэну | укъыщӀихьэну | къыщӀихьэну | дыкъыщӀихьэну | фыкъыщӀихьэну | къыщӀихьэну(хэ) |
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъыщӀимыхьэну | укъыщӀимыхьэну | къыщӀимыхьэну | дыкъыщӀимыхьэну | фыкъыщӀимыхьэну | къыщӀимыхьэну(хэ) |
Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
---|---|---|---|---|---|---|
ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкъихьэу | укъихьэу | къихьэу | дыкъихьэу | фыкъихьэу | къихьэ(хэ)у |
ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъимыхьэу | укъимыхьэу | къимыхьэу | дыкъимыхьэу | фыкъимыхьэу | къимыхьэ(хэ)у |
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкъихьауэ | укъихьауэ | къихьауэ | дыкъихьауэ | фыкъихьауэ | къихьауэ / къихьа(хэ)у |
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкъимыхьауэ | укъимыхьауэ | къимыхьауэ | дыкъимыхьауэ | фыкъимыхьауэ | къимыхьауэ(хэ) / къимыхьа(хэ)у |
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сыкъихьэурэ | укъихьэурэ | къихьэурэ | дыкъихьэурэ | фыкъихьэурэ | къихьэ(хэ)урэ |
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сыкъимыхьэурэ | укъимыхьэурэ | къимыхьэурэ | дыкъимыхьэурэ | фыкъимыхьэурэ | къимыхьэ(хэ)урэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
---|---|---|---|---|---|---|
сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
Подлежащэ | ||||||
сэ | -- | сыпкъохьэ | сыкъохьэ | -- | сыфкъохьэ | сакъохьэ(хэ) |
уэ | ускъохьэ | -- | укъохьэ | уткъохьэ | -- | уакъохьэ(хэ) |
ар | скъохьэ | пкъохьэ | къохьэ | ткъохьэ | фкъохьэ | якъохьэ(хэ) |
дэ | -- | дыпкъохьэ | дыкъохьэ | -- | дыфкъохьэ | дакъохьэ(хэ) |
фэ | фыскъохьэ | -- | фыкъохьэ | фыткъохьэ | -- | факъохьэ(хэ) |
ахэр | скъохьэ | пкъохьэ | къохьэ | ткъохьэ | фкъохьэ | якъохьэ(хэ) |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
---|---|---|---|---|---|---|
сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
Подлежащэ | ||||||
сэ | -- | сыпкъихьэрэ | сыкъихьэрэ | -- | сыфкъихьэрэ | сакъихьэ(хэ)рэ |
уэ | ускъихьэрэ | -- | укъихьэрэ | уткъихьэрэ | -- | уакъихьэ(хэ)рэ |
ар | скъихьэрэ | пкъихьэрэ | къихьэрэ | ткъихьэрэ | фкъихьэрэ | якъихьэ(хэ)рэ |
дэ | -- | дыпкъихьэрэ | дыкъихьэрэ | -- | дыфкъихьэрэ | дакъихьэ(хэ)рэ |
фэ | фыскъихьэрэ | -- | фыкъихьэрэ | фытдкъихьэрэ | -- | факъихьэ(хэ)рэ |
ахэр | скъихьэрэ | пкъихьэрэ | къихьэрэ | ткъихьэрэ | фкъихьэрэ | якъихьэ(хэ)рэ |
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [хь]э | [хь]эр | -- | [хь]эхэр |
Эргативнэ: | [хь]э | [хь]эм | -- | [хь]эхэм |
Послеложнэ: | [хь]экӀэ | [хь]эмкӀэ | [хь]эхэкӀэ | [хь]эхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [хь]эуэ | [хь]эрауэ | [хь]эхэу | [хь]эхэрауэ |
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [хь]а | [хь]ар | -- | [хь]ахэр |
Эргативнэ: | [хь]а | [хь]ам | -- | [хь]ахэм |
Послеложнэ: | [хь]акӀэ | [хь]амкӀэ | [хь]ахэкӀэ | [хь]ахэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [хь]ауэ | [хь]арауэ | [хь]ахэу | [хь]ахэрауэ |
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [хь]эн | [хь]эныр | -- | [хь]энхэр |
Эргативнэ: | [хь]эн | [хь]эным | -- | [хь]энхэм |
Послеложнэ: | [хь]энкӀэ | [хь]энымкӀэ | [хь]энхэкӀэ | [хь]энхэмкӀэ |
'Обстоятельственнэ: | [хь]эну | [хь]энырауэ | [хь]энхэу | [хь]энхэрауэ |
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
---|---|---|---|---|
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | [хь]эну | [хь]энур | -- | [хь]энухэр |
Эргативнэ: | [хь]эну | [хь]энум | -- | [хь]энухэм |
Послеложнэ: | [хь]энукӀэ | [хь]энумкӀэ | [хь]энухэкӀэ | [хь]энухэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | [хь]энууэ | [хь]энурауэ | [хь]энухэу | [хь]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэрым и кум, и кӀуэцӀым къэсын, къибэкъуэн.
- КъыщӀидзэн.
- КъэкӀуэн (п. п. унэм).
- ЗыщӀыпӀэ къибэкъуэн (п. п. утыкум), къэкӀуэн.
ЩАПХЪЭХЭР
- ХьэщӀэ унэм къихьэмэ, бысымыр мэгуфӀэ. Псалъэжьхэр
- Хамэхьэ къохьэри, унэхьэ иреху. Псалъэжьхэр
- Мэзым къыхэкӀри, хуейм къихьащ лӀы кӀыхь гуэр. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 82 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Гъатхэр къихьащ. | Наступила весна. | Spring has come. |
нап. 77 | ||
Шордакъхэм укъихьэмэ, къалэри бгы щхьэ хужьхэри уи пащхьэм къоувэ. | Если выйдешь на балкон, перед тобой встают город и белые вершины гор. | If you come out onto the balcony, the city and the white-headed mountains rise before you. |
нап. 114 | ||
Абы бдзэжьей куэд къохьэ. | Много рыбы заходит в нее. | A lot of fish go into them. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Хадэм шкӀэ къохьэ.
- Гъатхэр къохьэ.
- Утыкум къихьэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- къихьэн: 1. go into, inside sth 2. arrive, come (time) 3. get, come (home) 4. appear swh, go out into or onto (the stage, a circle, a field)
- Хадэм шкӀэ къохьэ: the calf goes into the field.
- Гъатхэр къохьэ: spring arrives (comes)
- Утыкум къихьэн: go out into the centre (of a square)
УРЫСЫБЗЭ
- къихьэн: 1. войти куда-л., внутрь чего-л. 2. наступить, настать 3. прийти куда-л. (напр. в дом) 4. появиться где-л., выйти куда-л. (на сцену, в круг, в поле)
- Хадэм шкӀэ къохьэ: телёнок входит в сад.
- Гъатхэр къохьэ: наступает весна.
- Утыкум къихьэн: выйти в центр (площади)
псалъафэ зэпыщӀахэр
[И] гум къихьэн зэгъэзэхуэжын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: 1. think of, remember sb, sth 2. wish sb sth Урысыбзэ: 1. подумать о ком-чём-л. 2. пожелать что-л. Псалъэ зэпхахэр: II. Щапхъэхэр:
Щхьэм къихьэн зэгъэзэхуэжын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: 1. to think (of), to hit (on), to take into one's head, to come to mind, to occur (to) 2. to learn sense; to grow wise Урысыбзэ: 1. прийти в голову 2. набраться ума Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ