зэпэмын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [zɐpɐ'mǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• зэ- + [пэм] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "зэпэмын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	зэпэмын
щымыӀэныгъэ:	зэмыпэмын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сызэпэмын	узэпэмын	зэпэмын	дызэпэмын	фызэпэмын	зэпэмын(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмын	узэмыпэмын	зэмыпэмын	дызэмыпэмын	фызэмыпэмын	зэмыпэмын(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	зэпэм!	фызэпэм!
щымыӀэныгъэ:	узэмыпэм!	фызэмыпэм!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сызрепэм	узрепэм	зрепэм	дызрепэм	фызрепэм	зрепэм
щымыӀэныгъэ:	сызремыпэм	узремыпэм	зремыпэм	дызремыпэм	фызремыпэм	зремыпэм

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сызопэм(ыр)	узопэм(ыр)	зопэм(ыр)	дызопэм(ыр)	фызопэм(ыр)	зопэм(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмыркъым	узэпэмыркъым	зэпэмыркъым	дызэпэмыркъым	фызэпэмыркъым	зэпэмы(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сызэпэм(ыр)т	узэпэм(ыр)т	зэпэм(ыр)т	дызэпэм(ыр)т	фызэпэм(ыр)т	зэпэм(ыр)т / зэпэмхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэпэм(ыр)тэкъым	узэпэм(ыр)тэкъым	зэпэм(ыр)тэкъым	дызэпэм(ыр)тэкъым	фызэпэм(ыр)тэкъым	зэпэм(ыр)тэкъым / зэпэмхэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сызэпэмащ	узэпэмащ	зэпэмащ	дызэпэмащ	фызэпэмащ	зэпэма(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмакъым	узэпэмакъым	зэпэмакъым	дызэпэмакъым	фызэпэмакъым	зэпэма(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сызэпэмат	узэпэмат	зэпэмат	дызэпэмат	фызэпэмат	зэпэма(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэпэматэкъым	узэпэматэкъым	зэпэматэкъым	дызэпэматэкъым	фызэпэматэкъым	зэпэма(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъащ	узэпэмыгъащ	зэпэмыгъащ	дызэпэмыгъащ	фызэпэмыгъащ	зэпэмыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъакъым	узэпэмыгъакъым	зэпэмыгъакъым	дызэпэмыгъакъым	фызэпэмыгъакъым	зэпэмыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъат	узэпэмыгъат	зэпэмыгъат	дызэпэмыгъат	фызэпэмыгъат	зэпэмыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъатэкъым	узэпэмыгъатэкъым	зэпэмыгъатэкъым	дызэпэмыгъатэкъым	фызэпэмыгъатэкъым	зэпэмыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сызэпэмщ	узэпэмщ	зэпэмщ	дызэпэмщ	фызэпэмщ	зэпэм(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмкъым	узэпэмкъым	зэпэмкъым	дызэпэмкъым	фызэпэмкъым	зэпэм(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сызэпэмт	узэпэмт	зэпэмт	дызэпэмт	фызэпэмт	зэпэм(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмтэкъым	узэпэмтэкъым	зэпэмтэкъым	дызэпэмтэкъым	фызэпэмтэкъым	зэпэм(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынщ	узэпэмынщ	зэпэмынщ	дызэпэмынщ	фызэпэмынщ	зэпэмын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмынкъым	узэпэмынкъым	зэпэмынкъым	дызэпэмынкъым	фызэпэмынкъым	зэпэмын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынущ	узэпэмынущ	зэпэмынущ	дызэпэмынущ	фызэпэмынущ	зэпэмыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмынукъым	узэпэмынукъым	зэпэмынукъым	дызэпэмынукъым	фызэпэмынукъым	зэпэмыну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмрэ	узэпэмрэ	зэпэмрэ	дызэпэмрэ	фызэпэмрэ	зэпэм(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмыркъэ	узэпэмыркъэ	зэпэмыркъэ	дызэпэмыркъэ	фызэпэмыркъэ	зэпэмыркъэ / зэпэмхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сызэпэм(ыр)т	узэпэм(ыр)т	зэпэм(ыр)т	дызэпэм(ыр)т	фызэпэм(ыр)т	зэпэм(ыр)т / зэпэмхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэпэм(ыр)тэкъэ	узэпэм(ыр)тэкъэ	зэпэм(ыр)тэкъэ	дызэпэм(ыр)тэкъэ	фызэпэм(ыр)тэкъэ	зэпэм(ыр)тэкъэ / зэпэмхэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сызэпэма	узэпэма	зэпэма	дызэпэма	фызэпэма	зэпэма(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмакъэ	узэпэмакъэ	зэпэмакъэ	дызэпэмакъэ	фызэпэмакъэ	зэпэма(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сызэпэмат	узэпэмат	зэпэмат	дызэпэмат	фызэпэмат	зэпэма(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэпэматэкъэ	узэпэматэкъэ	зэпэматэкъэ	дызэпэматэкъэ	фызэпэматэкъэ	зэпэма(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъа	узэпэмыгъа	зэпэмыгъа	дызэпэмыгъа	фызэпэмыгъа	зэпэмыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъакъэ	узэпэмыгъакъэ	зэпэмыгъакъэ	дызэпэмыгъакъэ	фызэпэмыгъакъэ	зэпэмыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъат	узэпэмыгъат	зэпэмыгъат	дызэпэмыгъат	фызэпэмыгъат	зэпэмыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъатэкъэ	узэпэмыгъатэкъэ	зэпэмыгъатэкъэ	дызэпэмыгъатэкъэ	фызэпэмыгъатэкъэ	зэпэмыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сызэпэм	узэпэм	зэпэм	дызэпэм	фызэпэм	зэпэм(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмкъэ	узэпэмкъэ	зэпэмкъэ	дызэпэмкъэ	фызэпэмкъэ	зэпэм(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сызэпэмт	узэпэмт	зэпэмт	дызэпэмт	фызэпэмт	зэпэм(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмтэкъэ	узэпэмтэкъэ	зэпэмтэкъэ	дызэпэмтэкъэ	фызэпэмтэкъэ	зэпэм(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмын	узэпэмын	зэпэмын	дызэпэмын	фызэпэмын	зэпэмын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмынкъэ	узэпэмынкъэ	зэпэмынкъэ	дызэпэмынкъэ	фызэпэмынкъэ	зэпэмын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмыну	узэпэмыну	зэпэмыну	дызэпэмыну	фызэпэмыну	зэпэмыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмынукъэ	узэпэмынукъэ	зэпэмынукъэ	дызэпэмынукъэ	фызэпэмынукъэ	зэпэмыну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэммэ	узэпэммэ	зэпэммэ	дызэпэммэ	фызэпэммэ	зэпэм(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэммэ	узэмыпэммэ	зэмыпэммэ	дызэмыпэммэ	фызэмыпэммэ	зэмыпэм(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сызэпэмамэ	узэпэмамэ	зэпэмамэ	дызэпэмамэ	фызэпэмамэ	зэпэма(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмамэ	узэмыпэмамэ	зэмыпэмамэ	дызэмыпэмамэ	фызэмыпэмамэ	зэмыпэма(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъамэ	узэпэмыгъамэ	зэпэмыгъамэ	дызэпэмыгъамэ	фызэпэмыгъамэ	зэпэмыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмыгъамэ	узэмыпэмыгъамэ	зэмыпэмыгъамэ	дызэмыпэмыгъамэ	фызэмыпэмыгъамэ	зэмыпэмыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынмэ	узэпэмынмэ	зэпэмынмэ	дызэпэмынмэ	фызэпэмынмэ	зэпэмын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмынмэ	узэмыпэмынмэ	зэмыпэмынмэ	дызэмыпэмынмэ	фызэмыпэмынмэ	зэмыпэмын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынумэ	узэпэмынумэ	зэпэмынумэ	дызэпэмынумэ	фызэпэмынумэ	зэпэмыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмынумэ	узэмыпэмынумэ	зэмыпэмынумэ	дызэмыпэмынумэ	фызэмыпэмынумэ	зэмыпэмыну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмтэмэ	узэпэмтэмэ	зэпэмтэмэ	дызэпэмтэмэ	фызэпэмтэмэ	зэпэм(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмтэмэ	узэмыпэмтэмэ	зэмыпэмтэмэ	дызэмыпэмтэмэ	фызэмыпэмтэмэ	зэмыпэм(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сызэпэматэмэ	узэпэматэмэ	зэпэматэмэ	дызэпэматэмэ	фызэпэматэмэ	зэпэма(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэматэмэ	узэмыпэматэмэ	зэмыпэматэмэ	дызэмыпэматэмэ	фызэмыпэматэмэ	зэмыпэма(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъатэмэ	узэпэмыгъатэмэ	зэпэмыгъатэмэ	дызэпэмыгъатэмэ	фызэпэмыгъатэмэ	зэпэмыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмыгъатэмэ	узэмыпэмыгъатэмэ	зэмыпэмыгъатэмэ	дызэмыпэмыгъатэмэ	фызэмыпэмыгъатэмэ	зэмыпэмыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынтэмэ	узэпэмынтэмэ	зэпэмынтэмэ	дызэпэмынтэмэ	фызэпэмынтэмэ	зэпэмын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмынтэмэ	узэмыпэмынтэмэ	зэмыпэмынтэмэ	дызэмыпэмынтэмэ	фызэмыпэмынтэмэ	зэмыпэмын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынутэмэ	узэпэмынутэмэ	зэпэмынутэмэ	дызэпэмынутэмэ	фызэпэмынутэмэ	зэпэмыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмынутэмэ	узэмыпэмынутэмэ	зэмыпэмынутэмэ	дызэмыпэмынутэмэ	фызэмыпэмынутэмэ	зэмыпэмыну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынт	узэпэмынт	зэпэмынт	дызэпэмынт	фызэпэмынт	зэпэмын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмынтэкъым	узэпэмынтэкъым	зэпэмынтэкъым	дызэпэмынтэкъым	фызэпэмынтэкъым	зэпэмын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынут	узэпэмынут	зэпэмынут	дызэпэмынут	фызэпэмынут	зэпэмыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэпэмынутэкъым	узэпэмынутэкъым	зэпэмынутэкъым	дызэпэмынутэкъым	фызэпэмынутэкъым	зэпэмыну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмми	узэпэмми	зэпэмми	дызэпэмми	фызэпэмми	зэпэм(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмми	узэмыпэмми	зэмыпэмми	дызэмыпэмми	фызэмыпэмми	зэмыпэм(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сызэпэмами	узэпэмами	зэпэмами	дызэпэмами	фызэпэмами	зэпэма(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмами	узэмыпэмами	зэмыпэмами	дызэмыпэмами	фызэмыпэмами	зэмыпэма(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъами	узэпэмыгъами	зэпэмыгъами	дызэпэмыгъами	фызэпэмыгъами	зэпэмыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмыгъами	узэмыпэмыгъами	зэмыпэмыгъами	дызэмыпэмыгъами	фызэмыпэмыгъами	зэмыпэмыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынми	узэпэмынми	зэпэмынми	дызэпэмынми	фызэпэмынми	зэпэмын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмынми	узэмыпэмынми	зэмыпэмынми	дызэмыпэмынми	фызэмыпэмынми	зэмыпэмын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынуми	узэпэмынуми	зэпэмынуми	дызэпэмынуми	фызэпэмынуми	зэпэмыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмынуми	узэмыпэмынуми	зэмыпэмынуми	дызэмыпэмынуми	фызэмыпэмынуми	зэмыпэмыну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмтэми	узэпэмтэми	зэпэмтэми	дызэпэмтэми	фызэпэмтэми	зэпэм(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмтэми	узэмыпэмтэми	зэмыпэмтэми	дызэмыпэмтэми	фызэмыпэмтэми	зэмыпэм(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сызэпэматэми	узэпэматэми	зэпэматэми	дызэпэматэми	фызэпэматэми	зэпэма(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэматэми	узэмыпэматэми	зэмыпэматэми	дызэмыпэматэми	фызэмыпэматэми	зэмыпэма(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сызэпэмыгъатэми	узэпэмыгъатэми	зэпэмыгъатэми	дызэпэмыгъатэми	фызэпэмыгъатэми	зэпэмыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмыгъатэми	узэмыпэмыгъатэми	зэмыпэмыгъатэми	дызэмыпэмыгъатэми	фызэмыпэмыгъатэми	зэмыпэмыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынтэми	узэпэмынтэми	зэпэмынтэми	дызэпэмынтэми	фызэпэмынтэми	зэпэмын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмынтэми	узэмыпэмынтэми	зэмыпэмынтэми	дызэмыпэмынтэми	фызэмыпэмынтэми	зэмыпэмын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сызэпэмынутэми	узэпэмынутэми	зэпэмынутэми	дызэпэмынутэми	фызэпэмынутэми	зэпэмыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмынутэми	узэмыпэмынутэми	зэмыпэмынутэми	дызэмыпэмынутэми	фызэмыпэмынутэми	зэмыпэмыну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сызэпэмаи	узэпэмаи	зэпэмаи	дызэпэмаи	фызэпэмаи	зэпэмаи
щымыӀэныгъэ:	сызэпэмакъыми	узэпэмакъыми	зэпэмакъыми	дызэпэмакъыми	фызэпэмакъыми	зэпэмакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сызэпэмащэрэт	узэпэмащэрэт	зэпэмащэрэт	дызэпэмащэрэт	фызэпэмащэрэт	зэпэмащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сызэмыпэмащэрэт	узэмыпэмащэрэт	зэмыпэмащэрэт	дызэмыпэмащэрэт	фызэмыпэмащэрэт	зэмыпэмащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнщ	узэпэмагъэнщ	зэпэмагъэнщ	дызэпэмагъэнщ	фызэпэмагъэнщ	зэпэмагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнкъым	узэпэмагъэнкъым	зэпэмагъэнкъым	дызэпэмагъэнкъым	фызэпэмагъэнкъым	зэпэмагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнт	узэпэмагъэнт	зэпэмагъэнт	дызэпэмагъэнт	фызэпэмагъэнт	зэпэмагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнтэкъым	узэпэмагъэнтэкъым	зэпэмагъэнтэкъым	дызэпэмагъэнтэкъым	фызэпэмагъэнтэкъым	зэпэмагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэн	узэпэмагъэн	зэпэмагъэн	дызэпэмагъэн	фызэпэмагъэн	зэпэмагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнкъэ	узэпэмагъэнкъэ	зэпэмагъэнкъэ	дызэпэмагъэнкъэ	фызэпэмагъэнкъэ	зэпэмагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнт	узэпэмагъэнт	зэпэмагъэнт	дызэпэмагъэнт	фызэпэмагъэнт	зэпэмагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнтэкъэ	узэпэмагъэнтэкъэ	зэпэмагъэнтэкъэ	дызэпэмагъэнтэкъэ	фызэпэмагъэнтэкъэ	зэпэмагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнпэм	узэпэмагъэнпэм	зэпэмагъэнпэм	дызэпэмагъэнпэм	фызэпэмагъэнпэм	зэпэмагъэнпэм
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнукъым	узэпэмагъэнукъым	зэпэмагъэнукъым	дызэпэмагъэнукъым	фызэпэмагъэнукъым	зэпэмагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнут	узэпэмагъэнут	зэпэмагъэнут	дызэпэмагъэнут	фызэпэмагъэнут	зэпэмагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнутэкъым	узэпэмагъэнутэкъым	зэпэмагъэнутэкъым	дызэпэмагъэнутэкъым	фызэпэмагъэнутэкъым	зэпэмагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэну	узэпэмагъэну	зэпэмагъэну	дызэпэмагъэну	фызэпэмагъэну	зэпэмагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнукъэ	узэпэмагъэнукъэ	зэпэмагъэнукъэ	дызэпэмагъэнукъэ	фызэпэмагъэнукъэ	зэпэмагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнут	узэпэмагъэнут	зэпэмагъэнут	дызэпэмагъэнут	фызэпэмагъэнут	зэпэмагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сызэпэмагъэнутэкъэ	узэпэмагъэнутэкъэ	зэпэмагъэнутэкъэ	дызэпэмагъэнутэкъэ	фызэпэмагъэнутэкъэ	зэпэмагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэпэм	узэпэм	зэпэм	дызэпэм	фызэпэм	зэпэм(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэмыпэм	узэмыпэм	зэмыпэм	дызэмыпэм	фызэмыпэм	зэмыпэм(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэпэма	узэпэма	зэпэма	дызэпэма	фызэпэма	зэпэма(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэмыпэма	узэмыпэма	зэмыпэма	дызэмыпэма	фызэмыпэма	зэмыпэма(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэпэмыгъа	узэпэмыгъа	зэпэмыгъа	дызэпэмыгъа	фызэпэмыгъа	зэпэмыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэмыпэмыгъа	узэмыпэмыгъа	зэмыпэмыгъа	дызэмыпэмыгъа	фызэмыпэмыгъа	зэмыпэмыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэпэмын	узэпэмын	зэпэмын	дызэпэмын	фызэпэмын	зэпэмын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэмыпэмын	узэмыпэмын	зэмыпэмын	дызэмыпэмын	фызэмыпэмын	зэмыпэмын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэпэмыну	узэпэмыну	зэпэмыну	дызэпэмыну	фызэпэмыну	зэпэмыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэмыпэмыну	узэмыпэмыну	зэмыпэмыну	дызэмыпэмыну	фызэмыпэмыну	зэмыпэмыну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрызэпэм	узэрызэпэм	зэрызэпэм	дызэрызэпэм	фызэрызэпэм	зэрызэпэм(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрызэмыпэм	узэрызэмыпэм	зэрызэмыпэм	дызэрызэмыпэм	фызэрызэмыпэм	зэрызэмыпэм(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрызэпэма	узэрызэпэма	зэрызэпэма	дызэрызэпэма	фызэрызэпэма	зэрызэпэма(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрызэмыпэма	узэрызэмыпэма	зэрызэмыпэма	дызэрызэмыпэма	фызэрызэмыпэма	зэрызэмыпэма(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрызэпэмыгъа	узэрызэпэмыгъа	зэрызэпэмыгъа	дызэрызэпэмыгъа	фызэрызэпэмыгъа	зэрызэпэмыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрызэмыпэмыгъа	узэрызэмыпэмыгъа	зэрызэмыпэмыгъа	дызэрызэмыпэмыгъа	фызэрызэмыпэмыгъа	зэрызэмыпэмыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрызэпэмын	узэрызэпэмын	зэрызэпэмын	дызэрызэпэмын	фызэрызэпэмын	зэрызэпэмын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрызэмыпэмын	узэрызэмыпэмын	зэрызэмыпэмын	дызэрызэмыпэмын	фызэрызэмыпэмын	зэрызэмыпэмын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрызэпэмыну	узэрызэпэмыну	зэрызэпэмыну	дызэрызэпэмыну	фызэрызэпэмыну	зэрызэпэмыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрызэмыпэмыну	узэрызэмыпэмыну	зэрызэмыпэмыну	дызэрызэмыпэмыну	фызэрызэмыпэмыну	зэрызэмыпэмыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщызэпэм	ущызэпэм	щызэпэм	дыщызэпэм	фыщызэпэм	щызэпэм(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщызэмыпэм	ущызэмыпэм	щызэмыпэм	дыщызэмыпэм	фыщызэмыпэм	щызэмыпэм(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщызэпэма	ущызэпэма	щызэпэма	дыщызэпэма	фыщызэпэма	щызэпэма(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщызэмыпэма	ущизэмыпэма	щызэмыпэма	дыщызэмыпэма	фыщызэмыпэма	щызэмыпэма(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщызэпэмыгъа	ущызэпэмыгъа	щызэпэмыгъа	дыщызэпэмыгъа	фыщызэпэмыгъа	щызэпэмыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщызэмыпэмыгъа	ущызэмыпэмыгъа	щызэмыпэмыгъа	дыщызэмыпэмыгъа	фыщызэмыпэмыгъа	щызэмыпэмыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщызэпэмын	ущызэпэмын	щызэпэмын	дыщызэпэмын	фыщызэпэмын	щызэпэмын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщызэмыпэмын	ущызэпэмын	щызэмыпэмын	дыщызэмыпэмын	фыщызэмыпэмын	щызэмыпэмын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщызэпэмыну	ущызэпэмыну	щызэпэмыну	дыщызэпэмыну	фыщызэпэмыну	щызэпэмыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщызэмыпэмыну	ущызэмыпэмыну	щызэмыпэмыну	дыщызэмыпэмыну	фыщызэмыпэмыну	щызэмыпэмыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздызэпэм	уздызэпэм	здызэпэм	дыздызэпэм	фыздызэпэм	здызэпэм(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздызэмыпэм	уздызэмыпэм	здызэмыпэм	дыздызэмыпэм	фыздызэмыпэм	здызэмыпэм(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздызэпэма	уздызэпэма	здызэпэма	дыздызэпэма	фыздызэпэма	здызэпэма(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздызэмыпэма	уздызэмыпэма	здызэмыпэма	дыздызэмыпэма	фыздызэмыпэма	здызэмыпэма(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздызэпэмыгъа	уздызэпэмыгъа	здызэпэмыгъа	дыздызэпэмыгъа	фыздызэпэмыгъа	здызэпэмыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздызэмыпэмыгъа	уздызэмыпэмыгъа	здызэмыпэмыгъа	дыздызэмыпэмыгъа	фыздызэмыпэмыгъа	здызэмыпэмыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздызэпэмын	уздызэпэмын	здызэпэмын	дыздызэпэмын	фыздызэпэмын	здызэпэмын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздызэмыпэмын	уздызэмыпэмын	здызэмыпэмын	дыздызэмыпэмын	фыздызэмыпэмын	здызэмыпэмын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздызэпэмыну	уздызэпэмыну	здызэпэмыну	дыздызэпэмыну	фыздызэпэмыну	здызэпэмыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздызэмыпэмыну	уздызэмыпэмыну	здызэмыпэмыну	дыздызэмыпэмыну	фыздызэмыпэмыну	здызэмыпэмыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀызэпэм	ущӀызэпэм	щӀызэпэм	дыщӀызэпэм	фыщӀызэпэм	щӀызэпэм(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀызэмыпэм	ущӀызэмыпэм	щӀызэмыпэм	дыщӀызэмыпэм	фыщӀызэмыпэм	щӀызэмыпэм(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀызэпэма	ущӀызэпэмӀэпэма	щӀызэпэма	дыщӀызэпэма	фыщӀызэпэма	щӀызэпэма(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀызэмыпэма	ущӀызэмыпэма	щӀызэмыпэма	дыщӀызэмыпэма	фыщӀызэмыпэма	щӀызэмыпэма(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀызэпэмыгъа	ущӀызэпэмыгъа	щӀызэпэмыгъа	дыщӀызэпэмыгъа	фыщӀызэпэмыгъа	щӀызэпэмыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀызэмыпэмыгъа	ущӀызэмыпэмыгъа	щӀызэмыпэмыгъа	дыщӀызэмыпэмыгъа	фыщӀызэмыпэмыгъа	щӀызэмыпэмыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀызэпэмын	ущӀызэпэмын	щӀызэпэмын	дыщӀызэпэмын	фыщӀызэпэмын	щӀызэпэмын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀызэмыпэмын	ущӀызэмыпэмын	щӀызэмыпэмын	дыщӀызэмыпэмын	фыщӀызэмыпэмын	щӀызэмыпэмын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀызэпэмыну	ущӀызэпэмыну	щӀызэпэмыну	дыщӀызэпэмыну	фыщӀызэпэмыну	щӀызэпэмыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀызэмыпэмыну	ущӀызэмыпэмыну	щӀызэмыпэмыну	дыщӀызэмыпэмыну	фыщӀызэмыпэмыну	щӀызэмыпэмыну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэпэму	узэпэму	зэпэму	дызэпэму	фызэпэму	зэпэм(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэмыпэму	узэмыпэму	зэмыпэму	дызэмыпэму	фызэмыпэму	зэмыпэм(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэпэмауэ	узэпэмауэ	зэпэмауэ	дызэпэмауэ	фызэпэмауэ	зэпэмауэ / зэпэмахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэмыпэмауэ	узэмыпэмауэ	зэмыпэмауэ	дызэмыпэмауэ	фызэмыпэмауэ	зэмыпэмауэ / зэмыпэмахэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сызэпэмурэ	узэпэмурэ	зэпэмурэ	дызэпэмурэ	фызэпэмурэ	зэпэм(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сызэмыпэмурэ	узэмыпэмурэ	зэмыпэмурэ	дызэмыпэмурэ	фызэмыпэмурэ	зэмыпэм(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыбзопэм	сызопэм	--	сывзопэм	сазопэм
уэ	уззопэм	--	узопэм	удзопэм	--	уазопэм
ар	ззопэм	бзопэм	зопэм	дзопэм	взопэм	язопэм
дэ	--	дыбзопэм	дызопэм	--	дывзопэм	дазопэм
фэ	фыззопэм	--	фызопэм	фыдзопэм	--	фазопэм
ахэр	ззопэм(хэ)	бзопэм(хэ)	зопэм(хэ)	дзопэм(хэ)	взопэм(хэ)	язопэм(хэ)

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пэм]	[пэм]ыр	--	[пэм]хэр
Эргативнэ:	[пэм]	[пэм]ым	--	[пэм]хэм
Послеложнэ:	[пэм]кӀэ	[пэм]ымкӀэ	[пэм]хэкӀэ	[пэм]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пэм]у	[пэм]ырауэ	[пэм]хэу	[пэм]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пэм]а	[пэм]ар	--	[пэм]ахэр
Эргативнэ:	[пэм]а	[пэм]ам	--	[пэм]ахэм
Послеложнэ:	[пэм]акӀэ	[пэм]амкӀэ	[пэм]ахэкӀэ	[пэм]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пэм]ауэ	[пэм]арауэ	[пэм]ахэу	[пэм]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пэм]ын	[пэм]ыныр	--	[пэм]ынхэр
Эргативнэ:	[пэм]ын	[пэм]ыным	--	[пэм]ынхэм
Послеложнэ:	[пэм]ынкӀэ	[пэм]ынымкӀэ	[пэм]ынхэкӀэ	[пэм]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[пэм]ыну	[пэм]ынырауэ	[пэм]ынхэу	[пэм]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пэм]ыну	[пэм]ынур	--	[пэм]ынухэр
Эргативнэ:	[пэм]ыну	[пэм]ынум	--	[пэм]ынухэм
Послеложнэ:	[пэм]ынукӀэ	[пэм]ынумкӀэ	[пэм]ынухэкӀэ	[пэм]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пэм]ынууэ	[пэм]ынурауэ	[пэм]ынухэу	[пэм]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыр зым епэмын.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• ХьитӀыр зопэм.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• зэпэмын: sniff each other
• ХьитӀыр зопэм: the two dogs sniffed each other.

УРЫСЫБЗЭ

• зэпэмын: обнюхать друг друга
• ХьитӀыр зопэм: две собаки обнюхали друг друга.

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын