анэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

• 
  анэрэ сабийрэ

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA ['ɐnɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [ан] + -э

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжыгъэ		Куэд бжыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	анэ	анэр	--	анэхэр
Эргативнэ:	анэ	анэм	--	анэхэм
Послеложнэ:	анэкӀэ	анэмкӀэ	анэхэкӀэ	анэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	анэу	анэрауэ	анэхэу	анэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Бын зиӀэ, быныр къэзылъхуа бзылъхугъэ.
2. ЩӀэжьей, шыр зиӀэ псэущхьэ, бзу, хьэпщхупщ сыт хуэдэхэр.

ЩАПХЪЭХЭР

• Си адэр зауэм кӀуа нэужь, си анэр нэхъ цӀыхухэмыхьи нэхъ цӀыху зэӀылъи хъуат. Теунэ Хьэчим
• Анэм и гъуапэр пхъум и джанэщ. Псалъэжьхэр

• Анэр быным хуэзэшауэ ӀуплъэхукӀэ, хуэгумащӀэу ӀэплӀэкӀэ ныпожьэ. Къущхьэ Къанщобий
• Дыгъужь анэр зэрыӀэщӀэкӀар жагъуэ щыхъуауэ, Исмел щыбагъымкӀэ къызэплъэкӀыжащ, шырхэр къилъыхъуэу. Теунэ Хьэчим

Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр

Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,	«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984	нап. 41
адыгэбзэ	урысыбзэ/русский	инджылыбзэ/English
Мис бабыщ анэр.	Вот мать-утка.	Here is the mother duck.
Бабыщ анэм и шырхэр псым ишащ.	Мать-утка повела своих утят на реку.	The mother duck has taken her ducklings to the river.
		нап. 54
Мыр гуэгуш анэщ.	Это – мать-индейка.	This is a mother-turkey.
Гуэгуш анэм и шырхэр хадэм ешэ.	Мать-индейка ведет своих индюшат в сад.	The mother-turkey takes (leads) her babies to the garden.
		нап. 58
Ӏунат и анэм Ӏуданэ ирет.	Уна дает своей маме иголку.	Unat is giving her mother a needle.
Анэм Ӏуданэр мастэм иреу.	Мама вдевает нитку в иголку.	Mother is threading (is passing the thread through) the needle.
Ӏунат и анэр мадэ.	Мама Унат шьёт.	Unat’s mother is sewing.
		нап. 73
Джэду анэр гуэщым щыӀэщ.	Мать-кошка находится в сарае.	The mother cat is in the shed.
Джэду анэр щабэу тоувэ.	Мать-кошка мягко ступает.	The mother cat steps softly.
Джэду анэжьым шыр иӀэщ.	У старой мать-кошки котята.	The old mother cat has got kittens.
Джэду шырхэр джэду анэм доджэгу.	Котята играют с мать-кошкой.	The kittens are playing with the mother cat.
		нап. 76
Къаз анэжьхэм я шырхэр псым яшащ.	Мать -гуси повели своих гусят на реку.	The mother geese have taken their goslings to the river.
		нап. 85
Ахэр къуаргъ анэхэм ягъашхэ.	Матери-вороны их кормят.	The mother crows feed them.
		нап. 89
Мэрян и анэ Нащхъуэ сымаджэ хъуат.	Мать Мерян, Нащхо, заболела.	Meryan’s mother Nashkhwa had fallen ill.
Си анэм хущхъуэ изот.	Я даю моей маме лекарство.	I have given my mother some medicine.
		нап. 97
Нэмэт и анэм Зейнаб фӀыщӀэ къыхуещӀ.	Мать Намат благодарит Зейнаб.	Namat’s mother is grateful to Zeynab.
		нап. 108
Ди анэмрэ ди адэмрэ жьантӀэм къыдэсщ.	Наши мама и папа сидят во главе стола.	Our mother and father are sitting at the head of the table.
БетӀал ди анэм, СулътӀан ди адэм бгъэдэсхэщ.	Бетал сидит рядом с мамой, а Султан сидит рядом с папой.	Betal is sitting beside our mother and Sultan is sitting beside our father.
		нап. 116
Унэ блыныр дъин хуейуэ ди анэм жиӀащ.	Наша мама сказала, что нам необходимо побелить глиной стены дома.	Our mother said that the walls of our house needed whitewashing.
Си шыпхъу нэхъыжь Хьэлиярэ ди анэмрэ блыныр яй, Фаридон ятӀэ кърехьэлӀэ.	Моя старшая сестра Халия и наша мама белят стену. Фаридон глину подносит.	My elder sister Haliya and our mother are whitewashing the walls, and Faridon is bringing the whitewash.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Гуэгуш анэ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• анэ: 1. mother 2. female
• Гуэгуш анэ: mother turkey, she-turkey

УРЫСЫБЗЭ

• анэ: 1. мать 2. самка
• Гуэгуш анэ: индюк-самка

псалъафэ зэпыщӀахэр

Анэ бгъафэ

  Мыхьэнэ:
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: mother’s breast
     Урысыбзэ: материнская грудь
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Анэ бгъафэрэ хъурыфэ джэдыгурэ.  Псалъэжьхэр

Анэ быдзышэу и хьэлэлын

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: as good for you as mother’s milk.
     Урысыбзэ: пойти впрок, как молоко матери.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     [Ӏурарэ:] — Бжьэм и унафэр сэ сщӀыну си боршщи, мэ, си щӀалэ, уи анэ быдзышэу уи хьэлэлщ.  Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)

Анэм и кӀэ къуагъым къуэсын

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: cling to one’s mother’s skirt
     Урысыбзэ: держаться за юбку матери.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Анэм къызэрилъхуауэ

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: in one’s birth suit (nude)
     Урысыбзэ: в чём мать родила.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

анэ дэлъху

  Мыхьэнэ: Анэм и дэлъху, анэм къыдалъхуа цӀыхухъу.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: maternal uncle
     Урысыбзэ: дядя, дядька, брат матери
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     [Фаризэт:] — Уэр папщӀэ сэ мащӀэрэ сагъэукӀытэркъым, уи анэ дэлъхур сондэджэрщ жаӀэурэ.  Зы едзыгъуэу зэхэлъ пьесэхэр

     . Анэ дэлъхуу сэ си дэлъху закъуэм Токъаныр ӀэщӀэкӀуэдэнущ.  Къэбэрдей поэзием и антологие

анэ шыпхъу

  Мыхьэнэ: Анэм и шыпхъу, анэм къыдалъхуа бзылъхугъэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр:
     Инджылыбзэ: maternal aunt
     Урысыбзэ: тётка, тётя, сестра матери
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Анэ шыпхъу анэ палъэщ.  Псалъэжьхэр

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын