адыгэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ɐ'dǝɣɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [адыг] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжыгъэ | Куэд бжыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | адыгэ | адыгэр | -- | адыгэхэр |
Эргативнэ: | адыгэ | адыгэм | -- | адыгэхэм |
Послеложнэ: | адыгэкӀэ | адыгэмкӀэ | адыгэхэкӀэ | адыгэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | адыгэу | адыгэрауэ | адыгэхэу | адыгэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Адыгэ лъэпкъхэр (адыгейхэр, къэбэрдейхэр, шэрджэсхэр) зэрызэджэж цӀэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- Дэ, адыгэхэм, ди нэхъыжьыр ди гъуазэщ. Адыгэ ӀуэрыӀуатэхэр, сборник
- Адыгэм я нэхъ мыгъуэми шыгъурэ пӀастэрэ уигъэшхынщ. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 62 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Адыгэ фащэ. | Кабардинский национальный костюм. | Kabardian national costume. |
Ашэмэз адыгэ фащэ иӀэщ. | Ашамаз имеет кабардинский национальный костюм. | Ashamaz has a Kabardian national costume. |
Дахэуэси адыгэ фащэ иӀэщ. | Дахауас также имеет кабардинский национальный костюм. | Dakhawas has a Kabardian national costume. |
Адыгэ фащэр дахэщ. | Кабардинский национальный костюм красивый. | The Kabardian national costume is beautiful. |
Мыр адыгэ фащэщ. | Это кабардинский национальный костюм. | This is a Kabardian national costume. |
Мыри адыгэ фащэщ. | Это тоже кабардинский национальный костюм. | This is a Kabardian national costume, too. |
нап. 100 | ||
Адыгэ пӀастэ. | Кабардинская паста. | Kabardian Hominy. |
Адыгэ пӀастэр ерыскъы дэгъуэщ. | Кабардинская паста – отличная еда. | Kabardian hominy is an excellent food. |
Адыгэ пӀастэр сытым къыхащӀыкӀрэ? | Из чего готовится кабардинская паста? | What is Kabardian hominy made from? |
нап. 102 | ||
Адыгэ цейри къызыхащӀыкӀыр цыщ. | Кабардинская черкеска готовится из шерсти. | Circassian coats are also made of wool. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- адыгэ: Adyghe (name given to themselves by the Adygeans, Kabardians, and Cherkesses (Circassians).
УРЫСЫБЗЭ
- адыгэ: адыги (самоназвание адыгейцев, кабардинцев и черкесов)
псалъафэ зэпыщӀахэр
адыгэ къамэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Адыгэхэм нэхъ зэрахьэу щыта къамэ лӀэужьыгъуэ (къамалъэм и Ӏумрэ и кӀэмрэ дыжьынкӀэ гъэщӀэрэщӀащ, и кур лъахъстэн фӀыцӀэщ). НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: Circassian, Cherkess dagger Урысыбзэ: адыгский кинжал Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
адыгэ къэб
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Адыгэхэм хадэм щыхасэ къэб лъэпкъыгъуэ (и тхьэмпэхэр инщ, гъуэжьу мэгъагъэ, къэб къыщӀэкӀэхэр хъурейщ, шэжыпсыфэщ). НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: Circassian pumpkin Урысыбзэ: тыква Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
адыгэ пхъэӀэщэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: щӀыр зэравэ мэкъумэш Ӏэмэпсымэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: Circassian plough Урысыбзэ: адыгский плуг, соха Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
адыгэ унэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Адыгэхэм япэм ящӀу щыта унэ кӀыхь, и гупэ псом кӀэлындор (пырхъуэ) ирикӀуэу Ӏуту. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: Circassian house (long with a wide corridor along the whole front) Абы я пщӀантӀэм адыгэ унэ кӀыхъ дэтт. In their courtyard there stands a long Circassian house. Урысыбзэ: адыгский дом (удлинённой формы с широким коридором по всей его передней части) Абы я пщӀантӀэм адыгэ унэ кӀыхъ дэтт. У них в дворе стоит длинный адыгский дом. Псалъэ зэпхахэр: Абы я пщӀантӀэм адыгэ унэ кӀыхъ дэтт. Щапхъэхэр:
адыгэ фащэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Адыгэхэм зэрахьэ лъэпкъ щыгъыныгъуэхэр. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: Circassian national costume Урысыбзэ: адыгская национальная одежда Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: — Дауэ сщӀыну, — игукӀэ жиӀэу лӀыжьым адыгэ фащэ къыхуахьар щетӀагъэ. ХьэхъупащӀэ Хьэжбэчыр
адыгэ хабзэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Адыгэхэм я дуней тетыкӀэ, я хьэл-щэн, я нэмыс, я зэхущытыкӀэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: Circassian etiquette Урысыбзэ: адыгский этикет Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Михаил Ивановичыр адыгэ хабзэм щыгъуазэти, тхъэмадэ тӀысыпӀэр иубыдын идакъым: — Ар хъункъым, сэр нэхърэ нэхъыжь мыбы щӀэсщ. Теунэ Хьэчим
Адыгэ хабзэ хуэщӀэн
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: to observe Circassian etiquette with respect to sb. Урысыбзэ: соблюдать адыгский этикет по отношению к кому-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
адыгэ цей
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Хьэзырхэр и бгъэм тедарэ и бгыр идыкӀауэ адыгэ цӀыхухъу щыгъын щӀыӀутелъ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: a Cherkess men’s over-garment, cherkeska, chokha Урысыбзэ: черкеска Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
адыгэ цӀыхубз
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Адыгэ хабзэм щӀапӀыкӀа, адыгэ нэмыс зыхзлъ цӀыхубз. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: a woman brought up in the traditions of Circassian etiquette. Урысыбзэ: женщина, воспитанная в традициях адыгского этикета Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
адыгэ шхын
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Адыгэхэм я лъэпкъ шхыныгъуэхэр. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: Circassian national dishes Ӏэнэр адыгэ шхынхэмкӀэ узэдат. The were a lot of Kabardian national dishes on the table. Урысыбзэ: адыгское национальное блюдо Ӏэнэр адыгэ шхынхэмкӀэ узэдат. На столе было много кабардинских национальных блюд. Псалъэ зэпхахэр: Ӏэнэр адыгэ шхынхэмкӀэ узэдат. Щапхъэхэр:
адыгэ Ӏэнэ
зэгъэзэхуэжынМыхьэнэ: Лъакъуищ щӀэту адыгэхэм зэрахьэ Ӏэнэ хъурей. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр: Инджылыбзэ: a Circassian three-legged table Урысыбзэ: адыгский трёхногий столик Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ