пыхъыжьэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [pǝχǝ'ʑɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• пы- + [хъыжь] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "пыхъыжьэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	пыхъыжьэн
щымыӀэныгъэ:	пымыхъыжьэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэн	упыхъыжьэн	пыхъыжьэн	дыпыхъыжьэн	фыпыхъыжьэн	пыхъыжьэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэн	упымыхъыжьэн	пымыхъыжьэн	дыпымыхъыжьэн	фыпымыхъыжьэн	пымыхъыжьэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	пыхъыжьэ!	фыпыхъыжьэ!
щымыӀэныгъэ:	упымыхъыжьэ!	фыпымыхъыжьэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпрехъыжьэ	упрехъыжьэ	прехъыжьэ	дыпрехъыжьэ	фыпрехъыжьэ	прехъыжьэ
щымыӀэныгъэ:	сыпремыхъыжьэ	упремыхъыжьэ	премыхъыжьэ	дыпремыхъыжьэ	фыпремыхъыжьэ	премыхъыжьэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпохъыжьэ(р)	упохъыжьэ(р)	похъыжьэ(р)	дыпохъыжьэ(р)	фыпохъыжьэ(р)	похъыжьэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэркъым	упыхъыжьэркъым	пыхъыжьэркъым	дыпыхъыжьэркъым	фыпыхъыжьэркъым	пыхъыжьэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэ(р)т	упыхъыжьэ(р)т	пыхъыжьэ(р)т	дыпыхъыжьэ(р)т	фыпыхъыжьэ(р)т	пыхъыжьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэ(р)тэкъым	упыхъыжьэ(р)тэкъым	пыхъыжьэ(р)тэкъым	дыпыхъыжьэ(р)тэкъым	фыпыхъыжьэ(р)тэкъым	пыхъыжьэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьащ	упыхъыжьащ	пыхъыжьащ	дыпыхъыжьащ	фыпыхъыжьащ	пыхъыжьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьакъым	упыхъыжьакъым	пыхъыжьакъым	дыпыхъыжьакъым	фыпыхъыжьакъым	пыхъыжьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьат	упыхъыжьат	пыхъыжьат	дыпыхъыжьат	фыпыхъыжьат	пыхъыжьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьатэкъым	упыхъыжьатэкъым	пыхъыжьатэкъым	дыпыхъыжьатэкъым	фыпыхъыжьатэкъым	пыхъыжьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъащ	упыхъыжьэгъащ	пыхъыжьэгъащ	дыпыхъыжьэгъащ	фыпыхъыжьэгъащ	пыхъыжьэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъакъым	упыхъыжьэгъакъым	пыхъыжьэгъакъым	дыпыхъыжьэгъакъым	фыпыхъыжьэгъакъым	пыхъыжьэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъат	упыхъыжьэгъат	пыхъыжьэгъат	дыпыхъыжьэгъат	фыпыхъыжьэгъат	пыхъыжьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъатэкъым	упыхъыжьэгъатэкъым	пыхъыжьэгъатэкъым	дыпыхъыжьэгъатэкъым	фыпыхъыжьэгъатэкъым	пыхъыжьэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэщ	упыхъыжьэщ	пыхъыжьэщ	дыпыхъыжьэщ	фыпыхъыжьэщ	пыхъыжьэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэкъым	упыхъыжьэкъым	пыхъыжьэкъым	дыпыхъыжьэкъым	фыпыхъыжьэкъым	пыхъыжьэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэт	упыхъыжьэт	пыхъыжьэт	дыпыхъыжьэт	фыпыхъыжьэт	пыхъыжьэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэтэкъым	упыхъыжьэтэкъым	пыхъыжьэтэкъым	дыпыхъыжьэтэкъым	фыпыхъыжьэтэкъым	пыхъыжьэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнщ	упыхъыжьэнщ	пыхъыжьэнщ	дыпыхъыжьэнщ	фыпыхъыжьэнщ	пыхъыжьэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнкъым	упыхъыжьэнкъым	пыхъыжьэнкъым	дыпыхъыжьэнкъым	фыпыхъыжьэнкъым	пыхъыжьэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнущ	упыхъыжьэнущ	пыхъыжьэнущ	дыпыхъыжьэнущ	фыпыхъыжьэнущ	пыхъыжьэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнукъым	упыхъыжьэнукъым	пыхъыжьэнукъым	дыпыхъыжьэнукъым	фыпыхъыжьэнукъым	пыхъыжьэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэрэ	упыхъыжьэрэ	пыхъыжьэрэ	дыпыхъыжьэрэ	фыпыхъыжьэрэ	пыхъыжьэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэркъэ	упыхъыжьэркъэ	пыхъыжьэркъэ	дыпыхъыжьэркъэ	фыпыхъыжьэркъэ	пыхъыжьэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэ(р)т	упыхъыжьэ(р)т	пыхъыжьэ(р)т	дыпыхъыжьэ(р)т	фыпыхъыжьэ(р)т	пыхъыжьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэ(р)тэкъэ	упыхъыжьэ(р)тэкъэ	пыхъыжьэ(р)тэкъэ	дыпыхъыжьэ(р)тэкъэ	фыпыхъыжьэ(р)тэкъэ	пыхъыжьэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьа	упыхъыжьа	пыхъыжьа	дыпыхъыжьа	фыпыхъыжьа	пыхъыжьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьакъэ	упыхъыжьакъэ	пыхъыжьакъэ	дыпыхъыжьакъэ	фыпыхъыжьакъэ	пыхъыжьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьат	упыхъыжьат	пыхъыжьат	дыпыхъыжьат	фыпыхъыжьат	пыхъыжьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьатэкъэ	упыхъыжьатэкъэ	пыхъыжьатэкъэ	дыпыхъыжьатэкъэ	фыпыхъыжьатэкъэ	пыхъыжьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъа	упыхъыжьэгъа	пыхъыжьэгъа	дыпыхъыжьэгъа	фыпыхъыжьэгъа	пыхъыжьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъакъэ	упыхъыжьэгъакъэ	пыхъыжьэгъакъэ	дыпыхъыжьэгъакъэ	фыпыхъыжьэгъакъэ	пыхъыжьэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъат	упыхъыжьэгъат	пыхъыжьэгъат	дыпыхъыжьэгъат	фыпыхъыжьэгъат	пыхъыжьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъатэкъэ	упыхъыжьэгъатэкъэ	пыхъыжьэгъатэкъэ	дыпыхъыжьэгъатэкъэ	фыпыхъыжьэгъатэкъэ	пыхъыжьэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэ	упыхъыжьэ	пыхъыжьэ	дыпыхъыжьэ	фыпыхъыжьэ	пыхъыжьэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэкъэ	упыхъыжьэкъэ	пыхъыжьэкъэ	дыпыхъыжьэкъэ	фыпыхъыжьэкъэ	пыхъыжьэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэт	упыхъыжьэт	пыхъыжьэт	дыпыхъыжьэт	фыпыхъыжьэт	пыхъыжьэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэтэкъэ	упыхъыжьэтэкъэ	пыхъыжьэтэкъэ	дыпыхъыжьэтэкъэ	фыпыхъыжьэтэкъэ	пыхъыжьэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэн	упыхъыжьэн	пыхъыжьэн	дыпыхъыжьэн	фыпыхъыжьэн	пыхъыжьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнкъэ	упыхъыжьэнкъэ	пыхъыжьэнкъэ	дыпыхъыжьэнкъэ	фыпыхъыжьэнкъэ	пыхъыжьэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэну	упыхъыжьэну	пыхъыжьэну	дыпыхъыжьэну	фыпыхъыжьэну	пыхъыжьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнукъэ	упыхъыжьэнукъэ	пыхъыжьэнукъэ	дыпыхъыжьэнукъэ	фыпыхъыжьэнукъэ	пыхъыжьэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэмэ	упыхъыжьэмэ	пыхъыжьэмэ	дыпыхъыжьэмэ	фыпыхъыжьэмэ	пыхъыжьэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэмэ	упымыхъыжьэмэ	пымыхъыжьэмэ	дыпымыхъыжьэмэ	фыпымыхъыжьэмэ	пымыхъыжьэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьамэ	упыхъыжьамэ	пыхъыжьамэ	дыпыхъыжьамэ	фыпыхъыжьамэ	пыхъыжьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьамэ	упымыхъыжьамэ	пымыхъыжьамэ	дыпымыхъыжьамэ	фыпымыхъыжьамэ	пмыхъыжьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъамэ	упыхъыжьэгъамэ	пыхъыжьэгъамэ	дыпыхъыжьэгъамэ	фыпыхъыжьэгъамэ	пыхъыжьэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэгъамэ	упымыхъыжьэгъамэ	пымыхъыжьэгъамэ	дыпымыхъыжьэгъамэ	фыпымыхъыжьэгъамэ	пымыхъыжьэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнмэ	упыхъыжьэнмэ	пыхъыжьэнмэ	дыпыхъыжьэнмэ	фыпыхъыжьэнмэ	пыхъыжьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэнмэ	упымыхъыжьэнмэ	пымыхъыжьэнмэ	дыпымыхъыжьэнмэ	фыпымыхъыжьэнмэ	пымыхъыжьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнумэ	упыхъыжьэнумэ	пыхъыжьэнумэ	дыпыхъыжьэнумэ	фыпыхъыжьэнумэ	пыхъыжьэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэнумэ	упымыхъыжьэнумэ	пымыхъыжьэнумэ	дыпымыхъыжьэнумэ	фыпымыхъыжьэнумэ	пымыхъыжьэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэтэмэ	упыхъыжьэтэмэ	пыхъыжьэтэмэ	дыпыхъыжьэтэмэ	фыпыхъыжьэтэмэ	пыхъыжьэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэтэмэ	упымыхъыжьэтэмэ	пымыхъыжьэтэмэ	дыпымыхъыжьэтэмэ	фыпымыхъыжьэтэмэ	пымыхъыжьэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьатэмэ	упыхъыжьатэмэ	пыхъыжьатэмэ	дыпыхъыжьатэмэ	фыпыхъыжьатэмэ	пыхъыжьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьатэмэ	упымыхъыжьатэмэ	пымыхъыжьатэмэ	дыпымыхъыжьатэмэ	фыпымыхъыжьатэмэ	пымыхъыжьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъатэмэ	упыхъыжьэгъатэмэ	пыхъыжьэгъатэмэ	дыпыхъыжьэгъатэмэ	фыпыхъыжьэгъатэмэ	пыхъыжьэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэгъатэмэ	упымыхъыжьэгъатэмэ	пымыхъыжьэгъатэмэ	дыпымыхъыжьэгъатэмэ	фыпымыхъыжьэгъатэмэ	пымыхъыжьэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнтэмэ	упыхъыжьэнтэмэ	пыхъыжьэнтэмэ	дыпыхъыжьэнтэмэ	фыпыхъыжьэнтэмэ	пыхъыжьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэнтэмэ	упымыхъыжьэнтэмэ	пымыхъыжьэнтэмэ	дыпымыхъыжьэнтэмэ	фыпымыхъыжьэнтэмэ	пымыхъыжьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнутэмэ	упыхъыжьэнутэмэ	пыхъыжьэнутэмэ	дыпыхъыжьэнутэмэ	фыпыхъыжьэнутэмэ	пыхъыжьэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэнутэмэ	упымыхъыжьэнутэмэ	пымыхъыжьэнутэмэ	дыпымыхъыжьэнутэмэ	фыпымыхъыжьэнутэмэ	пымыхъыжьэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнт	упыхъыжьэнт	пыхъыжьэнт	дыпыхъыжьэнт	фыпыхъыжьэнт	пыхъыжьэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнтэкъым	упыхъыжьэнтэкъым	пыхъыжьэнтэкъым	дыпыхъыжьэнтэкъым	фыпыхъыжьэнтэкъым	пыхъыжьэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнут	упыхъыжьэнут	пыхъыжьэнут	дыпыхъыжьэнут	фыпыхъыжьэнут	пыхъыжьэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнутэкъым	упыхъыжьэнутэкъым	пыхъыжьэнутэкъым	дыпыхъыжьэнутэкъым	фыпыхъыжьэнутэкъым	пыхъыжьэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэми	упыхъыжьэми	пыхъыжьэми	дыпыхъыжьэми	фыпыхъыжьэми	пыхъыжьэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэми	упымыхъыжьэми	пымыхъыжьэми	дыпымыхъыжьэми	фыпымыхъыжьэми	пымыхъыжьэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьами	упыхъыжьами	пыхъыжьами	дыпыхъыжьами	фыпыхъыжьами	пыхъыжьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьами	упымыхъыжьами	пымыхъыжьами	дыпымыхъыжьами	фыпымыхъыжьами	пымыхъыжьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъами	упыхъыжьэгъами	пыхъыжьэгъами	дыпыхъыжьэгъами	фыпыхъыжьэгъами	пыхъыжьэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэгъами	упымыхъыжьэгъами	пымыхъыжьэгъами	дыпымыхъыжьэгъами	фыпымыхъыжьэгъами	пымыхъыжьэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнми	упыхъыжьэнми	пыхъыжьэнми	дыпыхъыжьэнми	фыпыхъыжьэнми	пыхъыжьэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэнми	упымыхъыжьэнми	пымыхъыжьэнми	дыпымыхъыжьэнми	фыпымыхъыжьэнми	пымыхъыжьэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнуми	упыхъыжьэнуми	пыхъыжьэнуми	дыпыхъыжьэнуми	фыпыхъыжьэнуми	пыхъыжьэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэнуми	упымыхъыжьэнуми	пымыхъыжьэнуми	дыпымыхъыжьэнуми	фыпымыхъыжьэнуми	пымыхъыжьэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэтэми	упыхъыжьэтэми	пыхъыжьэтэми	дыпыхъыжьэтэми	фыпыхъыжьэтэми	пыхъыжьэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэтэми	упымыхъыжьэтэми	пымыхъыжьэтэми	дыпымыхъыжьэтэми	фыпымыхъыжьэтэми	пымыхъыжьэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьатэми	упыхъыжьатэми	пыхъыжьатэми	дыпыхъыжьатэми	фыпыхъыжьатэми	пыхъыжьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьатэми	упымыхъыжьатэми	пымыхъыжьатэми	дыпымыхъыжьатэми	фыпымыхъыжьатэми	пымыхъыжьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэгъатэми	упыхъыжьэгъатэми	пыхъыжьэгъатэми	дыпыхъыжьэгъатэми	фыпыхъыжьэгъатэми	пыхъыжьэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэгъатэми	упымыхъыжьэгъатэми	пымыхъыжьэгъатэми	дыпымыхъыжьэгъатэми	фыпымыхъыжьэгъатэми	пымыхъыжьэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнтэми	упыхъыжьэнтэми	пыхъыжьэнтэми	дыпыхъыжьэнтэми	фыпыхъыжьэнтэми	пыхъыжьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэнтэми	упымыхъыжьэнтэми	пымыхъыжьэнтэми	дыпымыхъыжьэнтэми	фыпымыхъыжьэнтэми	пымыхъыжьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьэнутэми	упыхъыжьэнутэми	пыхъыжьэнутэми	дыпыхъыжьэнутэми	фыпыхъыжьэнутэми	пыхъыжьэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьэнутэми	упымыхъыжьэнутэми	пымыхъыжьэнутэми	дыпымыхъыжьэнутэми	фыпымыхъыжьэнутэми	пымыхъыжьэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъхъыжьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьаи	упыхъыжьаи	пыхъыжьаи	дыпыхъыжьаи	фыпыхъыжьаи	пыхъыжьаи
щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьакъыми	упыхъыжьакъыми	пыхъыжьакъыми	дыпыхъыжьакъыми	фыпыхъыжьакъыми	пыхъыжьакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьащэрэт	упыхъыжьащэрэт	пыхъыжьащэрэт	дыпыхъыжьащэрэт	фыпыхъыжьащэрэт	пыхъыжьащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыпымыхъыжьащэрэт	упымыхъыжьащэрэт	пымыхъыжьащэрэт	дыпымыхъыжьащэрэт	фыпымыхъыжьащэрэт	пымыхъыжьащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнщ	упыхъыжьагъэнщ	пыхъыжьагъэнщ	дыпыхъыжьагъэнщ	фыпыхъыжьагъэнщ	пыхъыжьагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнкъым	упыхъыжьагъэнкъым	пыхъыжьагъэнкъым	дыпыхъыжьагъэнкъым	фыпыхъыжьагъэнкъым	пыхъыжьагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнт	упыхъыжьагъэнт	пыхъыжьагъэнт	дыпыхъыжьагъэнт	фыпыхъыжьагъэнт	пыхъыжьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнтэкъым	упыхъыжьагъэнтэкъым	пыхъыжьагъэнтэкъым	дыпыхъыжьагъэнтэкъым	фыпыхъыжьагъэнтэкъым	пыхъыжьагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэн	упыхъыжьагъэн	пыхъыжьагъэн	дыпыхъыжьагъэн	фыпыхъыжьагъэн	пыхъыжьагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнкъэ	упыхъыжьагъэнкъэ	пыхъыжьагъэнкъэ	дыпыхъыжьагъэнкъэ	фыпыхъыжьагъэнкъэ	пыхъыжьагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнт	упыхъыжьагъэнт	пыхъыжьагъэнт	дыпыхъыжьагъэнт	фыпыхъыжьагъэнт	пыхъыжьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнтэкъэ	упыхъыжьагъэнтэкъэ	пыхъыжьагъэнтэкъэ	дыпыхъыжьагъэнтэкъэ	фыпыхъыжьагъэнтэкъэ	пыхъыжьагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнущ	упыхъыжьагъэнущ	пыхъыжьагъэнущ	дыпыхъыжьагъэнущ	фыпыхъыжьагъэнущ	пыхъыжьагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнукъым	упыхъыжьагъэнукъым	пыхъыжьагъэнукъым	дыпыхъыжьагъэнукъым	фыпыхъыжьагъэнукъым	пыхъыжьагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнут	упыхъыжьагъэнут	пыхъыжьагъэнут	дыпыхъыжьагъэнут	фыпыхъыжьагъэнут	пыхъыжьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнутэкъым	упыхъыжьагъэнутэкъым	пыхъыжьагъэнутэкъым	дыпыхъыжьагъэнутэкъым	фыпыхъыжьагъэнутэкъым	пыхъыжьагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэну	упыхъыжьагъэну	пыхъыжьагъэну	дыпыхъыжьагъэну	фыпыхъыжьагъэну	пыхъыжьагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнукъэ	упыхъыжьагъэнукъэ	пыхъыжьагъэнукъэ	дыпыхъыжьагъэнукъэ	фыпыхъыжьагъэнукъэ	пыхъыжьагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнут	упыхъыжьагъэнут	пыхъыжьагъэнут	дыпыхъыжьагъэнут	фыпыхъыжьагъэнут	пыхъыжьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыпыхъыжьагъэнутэкъэ	упыхъыжьагъэнутэкъэ	пыхъыжьагъэнутэкъэ	дыпыхъыжьагъэнутэкъэ	фыпыхъыжьагъэнутэкъэ	пыхъыжьагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпыхъыжьэ	упыхъыжьэ	пыхъыжьэ	дыпыхъыжьэ	фыпыхъыжьэ	пыхъыжьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпымыхъыжьэ	упымыхъыжьэ	пымыхъыжьэ	дыпымыхъыжьэ	фыпымыхъыжьэ	пымыхъыжьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпыхъыжьа	упыхъыжьа	пыхъыжьа	дыпыхъыжьа	фыпыхъыжьа	пыхъыжьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпымыхъыжьа	упымыхъыжьа	пымыхъыжьа	дыпымыхъыжьа	фыпымыхъыжьа	пымыхъыжьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпыхъыжьэгъа	упыхъыжьэгъа	пыхъыжьэгъа	дыпыхъыжьэгъа	фыпыхъыжьэгъа	пыхъыжьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпымыхъыжьэгъа	упымыхъыжьэгъа	пымыхъыжьэгъа	дыпымыхъыжьэгъа	фыпымыхъыжьэгъа	пымыхъыжьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпыхъыжьэн	упыхъыжьэн	пыхъыжьэн	дыпыхъыжьэн	фыпыхъыжьэн	пыхъыжьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпымыхъыжьэн	упымыхъыжьэн	пымыхъыжьэн	дыпымыхъыжьэн	фыпымыхъыжьэн	пымыхъыжьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыпыхъыжьэну	упыхъыжьэну	пыхъыжьэну	дыпыхъыжьэну	фыпыхъыжьэну	пыхъыжьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыпымыхъыжьэну	упымыхъыжьэну	пымыхъыжьэну	дыпымыхъыжьэну	фыпымыхъыжьэну	пымыхъыжьэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпыхъыжьэ	узэрыпыхъыжьэ	зэрыпыхъыжьэ	дызэрыпыхъыжьэ	фызэрыпыхъыжьэ	зэрыпыхъыжьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпымыхъыжьэ	узэрыпымыхъыжьэ	зэрыпымыхъыжьэ	дызэрыпымыхъыжьэ	фызэрыпымыхъыжьэ	зэрыпымыхъыжьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпыхъыжьа	узэрыпыхъыжьа	зэрыпыхъыжьа	дызэрыпыхъыжьа	фызэрыпыхъыжьа	зэрыпыхъыжьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпымыхъыжьа	узэрыпымыхъыжьа	зэрыпымыхъыжьа	дызэрыпымыхъыжьа	фызэрыпымыхъыжьа	зэрыпымыхъыжьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпыхъыжьэгъа	узэрыпыхъыжьэгъа	зэрыпыхъыжьэгъа	дызэрыпыхъыжьэгъа	фызэрыпыхъыжьэгъа	зэрыпыхъыжьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпымыхъыжьэгъа	узэрыпымыхъыжьэгъа	зэрыпымыхъыжьэгъа	дызэрыпымыхъыжьэгъа	фызэрыпымыхъыжьэгъа	зэрыпымыхъыжьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпыхъыжьэн	узэрыпыхъыжьэн	зэрыпыхъыжьэн	дызэрыпыхъыжьэн	фызэрыпыхъыжьэн	зэрыпыхъыжьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпымыхъыжьэн	узэрыпымыхъыжьэн	зэрыпымыхъыжьэн	дызэрыпымыхъыжьэн	фызэрыпымыхъыжьэн	зэрыпымыхъыжьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыпыхъыжьэну	узэрыпыхъыжьэну	зэрыпыхъыжьэну	дызэрыпыхъыжьэну	фызэрыпыхъыжьэну	зэрыпыхъыжьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыпымыхъыжьэну	узэрыпымыхъыжьэну	зэрыпымыхъыжьэну	дызэрыпымыхъыжьэну	фызэрыпымыхъыжьэну	зэрыпымыхъыжьэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпыхъыжьэ	ущыпыхъыжьэ	щыпыхъыжьэ	дыщыпыхъыжьэ	фыщыпыхъыжьэ	щыпыхъыжьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпымыхъыжьэ	ущыпымыхъыжьэ	щыпымыхъыжьэ	дыщыпымыхъыжьэ	фыщыпымыхъыжьэ	щыпымыхъыжьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпыхъыжьа	ущыпыхъыжьа	щыпыхъыжьа	дыщыпыхъыжьа	фыщыпыхъыжьа	щыпыхъыжьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпымыхъыжьа	ущыпымыхъыжьа	щыпымыхъыжьа	дыщыпымыхъыжьа	фыщыпымыхъыжьа	щыпымыхъыжьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпыхъыжьэгъа	ущыпыхъыжьэгъа	щыпыхъыжьэгъа	дыщыпыхъыжьэгъа	фыщыпыхъыжьэгъа	щыпыхъыжьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпымыхъыжьэгъа	ущыпымыхъыжьэгъа	щыпымыхъыжьэгъа	дыщыпымыхъыжьэгъа	фыщыпымыхъыжьэгъа	щыпымыхъыжьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпыхъыжьэн	ущыпыхъыжьэн	щыпыхъыжьэн	дыщыпыхъыжьэн	фыщыпыхъыжьэн	щыпыхъыжьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпымыхъыжьэн	ущыпымыхъыжьэн	щыпымыхъыжьэн	дыщыпымыхъыжьэн	фыщыпымыхъыжьэн	щыпымыхъыжьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыпыхъыжьэну	ущыпыхъыжьэну	щыпыхъыжьэну	дыщыпыхъыжьэну	фыщыпыхъыжьэну	щыпыхъыжьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыпымыхъыжьэну	ущыпымыхъыжьэну	щыпымыхъыжьэну	дыщыпымыхъыжьэну	фыщыпымыхъыжьэну	щыпымыхъыжьэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпыхъыжьэ	уздыпыхъыжьэ	здыпыхъыжьэ	дыздыпыхъыжьэ	фыздыпыхъыжьэ	здыпыхъыжьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпымыхъыжьэ	уздыпымыхъыжьэ	здыпымыхъыжьэ	дыздыпымыхъыжьэ	фыздыпымыхъыжьэ	здыпымыхъыжьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпыхъыжьа	уздыпыхъыжьа	здыпыхъыжьа	дыздыпыхъыжьа	фыздыпыхъыжьа	здыпыхъыжьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпымыхъыжьа	уздыпымыхъыжьа	здыпымыхъыжьа	дыздыпымыхъыжьа	фыздыпымыхъыжьа	здыпымыхъыжьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпыхъыжьэгъа	уздыпыхъыжьэгъа	здыпыхъыжьэгъа	дыздыпыхъыжьэгъа	фыздыпыхъыжьэгъа	здыпыхъыжьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпымыхъыжьэгъа	уздыпымыхъыжьэгъа	здыпымыхъыжьэгъа	дыздыпымыхъыжьэгъа	фыздыпымыхъыжьэгъа	здыпымыхъыжьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпыхъыжьэн	уздыпыхъыжьэн	здыпыхъыжьэн	дыздыпыхъыжьэн	фыздыпыхъыжьэн	здыпыхъыжьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпымыхъыжьэн	уздыпымыхъыжьэн	здыпымыхъыжьэн	дыздыпымыхъыжьэн	фыздыпымыхъыжьэн	здыпымыхъыжьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыпыхъыжьэну	уздыпыхъыжьэну	здыпыхъыжьэну	дыздыпыхъыжьэну	фыздыпыхъыжьэну	здыпыхъыжьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыпымыхъыжьэну	уздыпымыхъыжьэну	здыпымыхъыжьэну	дыздыпымыхъыжьэну	фыздыпымыхъыжьэну	здыпымыхъыжьэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпыхъыжьэ	ущӀыпыхъыжьэ	щӀыпыхъыжьэ	дыщӀыпыхъыжьэ	фыщӀыпыхъыжьэ	щӀыпыхъыжьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпымыхъыжьэ	ущӀыпымыхъыжьэ	щӀыпымыхъыжьэ	дыщӀыпымыхъыжьэ	фыщӀыпымыхъыжьэ	щӀыпымыхъыжьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпыхъыжьа	ущӀыпыхъыжьа	щӀыпыхъыжьа	дыщӀыпыхъыжьа	фыщӀыпыхъыжьа	щӀыпыхъыжьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпымыхъыжьа	ущӀыпымыхъыжьа	щӀыпымыхъыжьа	дыщӀыпымыхъыжьа	фыщӀыпымыхъыжьа	щӀыпымыхъыжьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпыхъыжьэгъа	ущӀыпыхъыжьэгъа	щӀыпыхъыжьэгъа	дыщӀыпыхъыжьэгъа	фыщӀыпыхъыжьэгъа	щӀыпыхъыжьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпымыхъыжьэгъа	ущӀыпымыхъыжьэгъа	щӀыпымыхъыжьэгъа	дыщӀыпымыхъыжьэгъа	фыщӀыпымыхъыжьэгъа	щӀыпымыхъыжьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпыхъыжьэн	ущӀыпыхъыжьэн	щӀыпыхъыжьэн	дыщӀыпыхъыжьэн	фыщӀыпыхъыжьэн	щӀыпыхъыжьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпымыхъыжьэн	ущӀыпымыхъыжьэн	щӀыпымыхъыжьэн	дыщӀыпымыхъыжьэн	фыщӀыпымыхъыжьэн	щӀыпымыхъыжьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыпыхъыжьэну	ущӀыпыхъыжьэну	щӀыпыхъыжьэну	дыщӀыпыхъыжьэну	фыщӀыпыхъыжьэну	щӀыпыхъыжьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыпымыхъыжьэну	ущӀыпымыхъыжьэну	щӀыпымыхъыжьэну	дыщӀыпымыхъыжьэну	фыщӀыпымыхъыжьэну	щӀыпымыхъыжьэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыпыхъыжьэу	упыхъыжьэу	пыхъыжьэу	дыпыхъыжьэу	фыпыхъыжьэу	пыхъыжьэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыпымыхъыжьэу	упымыхъыжьэу	пымыхъыжьэу	дыпымыхъыжьэу	фыпымыхъыжьэу	пымыхъыжьэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыпыхъыжьауэ	упыхъыжьауэ	пыхъыжьауэ	дыпыхъыжьауэ	фыпыхъыжьауэ	пыхъыжьауэ / пыхъыжьа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыпымыхъыжьауэ	упымыхъыжьауэ	пымыхъыжьауэ	дыпымыхъыжьауэ	фыпымыхъыжьауэ	пымыхъыжьауэ(хэ) / пымыхъыжьа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыпыхъыжьэурэ	упыхъыжьэурэ	пыхъыжьэурэ	дыпыхъыжьэурэ	фыпыхъыжьэурэ	пыхъыжьэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыпымыхъыжьэурэ	упымыхъыжьэурэ	пымыхъыжьэурэ	дыпымыхъыжьэурэ	фыпымыхъыжьэурэ	пымыхъыжьэ(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыппохъыжьэ	сыпохъыжьэ	--	сыфпохъыжьэ	сапохъыжьэ(хэ)
уэ	успохъыжьэ	--	упохъыжьэ	утпохъыжьэ	--	уапохъыжьэ(хэ)
ар	спохъыжьэ	ппохъыжьэ	похъыжьэ	тпохъыжьэ	фпохъыжьэ	япохъыжьэ(хэ)
дэ	--	дыппохъыжьэ	дыпохъыжьэ	--	дыфпохъыжьэ	дапохъыжьэ(хэ)
фэ	фыспохъыжьэ	--	фыпохъыжьэ	фытпохъыжьэ	--	фапохъыжьэ(хэ)
ахэр	спохъыжьэ	ппохъыжьэ	похъыжьэ	тпохъыжьэ	фпохъыжьэ	япохъыжьэ(хэ)

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыппыхъыжьэрэ	сыпыхъыжьэрэ	--	сыфпыхъыжьэрэ	сапыхъыжьэ(хэ)рэ
уэ	успыхъыжьэрэ	--	упыхъыжьэрэ	утпыхъыжьэрэ	--	уапыхъыжьэ(хэ)рэ
ар	спыхъыжьэрэ	ппыхъыжьэрэ	пыхъыжьэрэ	тпыхъыжьэрэ	фпыхъыжьэрэ	япыхъыжьэ(хэ)рэ
дэ	--	дыппыхъыжьэрэ	дыпыхъыжьэрэ	--	дыфпыхъыжьэрэ	дапыхъыжьэ(хэ)рэ
фэ	фыспыхъыжьэрэ	--	фыпыхъыжьэрэ	фытдпыхъыжьэрэ	--	фапыхъыжьэ(хэ)рэ
ахэр	спыхъыжьэрэ	ппыхъыжьэрэ	пыхъыжьэрэ	тпыхъыжьэрэ	фпыхъыжьэрэ	япыхъыжьэ(хэ)рэ

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[хъыжь]э	[хъыжь]эр	--	[хъыжь]эхэр
Эргативнэ:	[хъыжь]э	[хъыжь]эм	--	[хъыжь]эхэм
Послеложнэ:	[хъыжь]экӀэ	[хъыжь]эмкӀэ	[хъыжь]эхэкӀэ	[хъыжь]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[хъыжь]эуэ	[хъыжь]эрауэ	[хъыжь]эхэу	[хъыжь]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[хъыжь]а	[хъыжь]ар	--	[хъыжь]ахэр
Эргативнэ:	[хъыжь]а	[хъыжь]ам	--	[хъыжь]ахэм
Послеложнэ:	[хъыжь]акӀэ	[хъыжь]амкӀэ	[хъыжь]ахэкӀэ	[хъыжь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[хъыжь]ауэ	[хъыжь]арауэ	[хъыжь]ахэу	[хъыжь]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[хъыжь]эн	[хъыжь]эныр	--	[хъыжь]энхэр
Эргативнэ:	[хъыжь]эн	[хъыжь]эным	--	[хъыжь]энхэм
Послеложнэ:	[хъыжь]энкӀэ	[хъыжь]энымкӀэ	[хъыжь]энхэкӀэ	[хъыжь]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[хъыжь]эну	[хъыжь]энырауэ	[хъыжь]энхэу	[хъыжь]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[хъыжь]эну	[хъыжь]энур	--	[хъыжь]энухэр
Эргативнэ:	[хъыжь]эну	[хъыжь]энум	--	[хъыжь]энухэм
Послеложнэ:	[хъыжь]энукӀэ	[хъыжь]энумкӀэ	[хъыжь]энухэкӀэ	[хъыжь]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[хъыжь]энууэ	[хъыжь]энурауэ	[хъыжь]энухэу	[хъыжь]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыгуэрым иужь ихьэн, пыхьэн.
2. Зыгуэр къыдэпхьэхьыну хущӀэкъун, зыгуэрым пылъын егъэжьэн, пыхьэн.

ЩАПХЪЭХЭР

• ТӀэмаш Быху къимышэмэ илӀыкӀыну жиӀэу пыхъыжьауэ пыпът, арщхьэкӀэ и адэ-анэм къратын ядэтэкъым. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• пыхъыжьэн: 1. start doing; undertake sth 2. start courting or wooing sb, try to win sb's affection; come to like or love sth

УРЫСЫБЗЭ

• пыхъыжьэн: 1. приступить к чему-л. 2. начать ухаживать за кем-л., стараться добиться чьего-л. расположения

БИБЛИОГРАФИЕ

Библиографием еплъын